Een bruid in de morgen door Hugo Claus

Zakelijke gegevens

Titel: Een bruid in de morgen
Auteur: Hugo Claus
Uitgeverij: De Bezige Bij
Jaartal: 1973
Druk: 17e
Aantal Bladzijden: 78
Soort boek: geschreven toneel

Verantwoording van de keuze

Nooit eerder heb ik een boek gelezen dat op "Een bruid in de morgen" lijkt. Ik ben wel een drama –fan, daar niet van. Maar ik kijk toneel en ik speel het. Dit is mijn eerste toneelstuk dat ik gelezen heb, en het beviel me wel. Ik vind dat de auteur het thema ‘incest’ ook goed aanpakt. Velen vinden het een vulgair thema, en denken dat boeken die over incest gaan ook meteen ‘vies’ zijn. Hugo Claus pakte het subtiel aan en beschreef de liefde, en niet de lust.

Verwachtingen vooraf

Ik verwachtte veel drama: veel felle ruzies. En mijn verwachtingen kwamen ook uit, maar met meer stijl dan ik had gedacht!! Ruzies komen vrijwel altijd hectisch en ongepland over. De ruzies in dit boek zijn gestructureerd (waarschijnlijk omdat het een toneelstuk is en op acties reacties worden verwacht)

Eerste reactie achteraf

Ik vond het een mooi en erg vreemd verhaal. Ik zag het al helemaal voor me in een toneelstuk, en ik heb op internet gevonden dat een aantal toneelgezelschappen het al hebben uitgevoerd, of er nog steeds mee bezig zijn. De zelfmoord kwam niet als een shock, want iemand had me al verteld hoe het verhaal in elkaar zat, dat vond ik eigenlijk wel erg jammer.

Tijd en ruimte

Tijd: chronologisch
Vertelde tijd: een aantal dagen.
Verteltijd: ongeveer 1 uur, ik denk niet dat dit theaterstuk lang zou duren
Ruimte
Het huis van Pattini duidt Claus aan als ‘kaal’ en ‘grauw’. Op de
bovenverdieping woont de pianist Alfred Wijnberg, die uitentreuren ‘weke’ Chopin muziek speelt. Onder zijn kamer bevinden zich de kamer van Henri Pattini en de tussenkamer, daaronder de woonkamer, in de benedenwoning woont de conciërge.

Vertelwijze

Alwetende (auctoriale) verteller. Het boek begint zelfs met de beschrijving van de personages en de plaats waar het zich afspeelt, omdat dit nodig is voor een regisseur om dit boek in een toneelstuk om te kunnen zetten. De verteller is er eerlijk en duidelijk.

Spanning

Je weet dat Andrea zelfmoord gaat plegen, dus de spanning stijgt naarmate je meer bladzijdes leest, want je vraagt je af: ’’wanneer gaat het gebeuren?’’ De spanning stijgt dus.

Thema en motieven

Thema:
Het thema is incest en eenzaamheid. Iedereen in het verhaal is eenzaam.
Motieven:
• ruzies. Het hele verhaal door zijn er conflicten tussen Andrea en haar moeder. Iedereen vindt dat Andrea zich beter moet aanpassen en moet doen en vinden wat ze willen. Andrea voelt dat haar hele wereldje instort en doet alles om dit tegen te houden. Tevergeefs.
• materialisme/armoede. De ouders zijn arm, en hierdoor zijn ze buitenstaanders in hun dorp. Omdat ze een betere toekomst voor hun kinderen willen, zijn ze bereid hun zoon Thomas aan nicht Hilda uit te huwelijken. Dit maakt Andrea kapot van binnen.
• onschuld(onwetendheid). Thomas en Andrea lijken zich er niet bewust van dat ze een incestueuze relatie hebben. Ze zijn toch echt wel 16+ (leeftijd wordt niet genoemd in het verhaal, maar aangezien Thomas al mag autorijden neem ik aan dat ze zeker 16 zijn) maar ze snappen niet wat iedereen tegen hun relatie heeft, ze zijn alles voor elkaar. Het zijn speelse kinderen in lichamen van volwassenen.
• fantasie. Omdat ze zo kinderlijk zijn, fantaseren ze er ook op los. Andrea zegt –met haar zelfmoord –plannetje in het achterhoofd - ’Luister wat je moet doen. Als je in Londen bent in de Dierentuin moet je een van de grijze aapjes een hand geven, hem even heel lief in de oogjes kijken en zeggen: Dag, Andrea, dag lieve Andrea’. Ook blijkt uit hun dialogen dat ze niet voldoende rijp zijn voor hun leeftijd.

Samenvatting

Het verhaal gaat over een hele trieste familie die een verbitterd leven leidt (of lijdt). De moeder is een gevoelig iemand die door de lange jaren gehard is en regelmatig harde uitvallen heeft, de vader is een trieste werkloze die alsmaar hoopt om ooit inspiratie op te doen om zijn concerto af te schrijven. Zij hebben samen een zoon en een dochter, Thomas en Andrea. Deze zijn hun hele jeugd samen geweest en zijn er niet normaler op geworden. De vader en de moeder nodigen nicht Hilda uit en zij hopen dat deze met Thomas zal trouwen om zichzelf uit de financiele problemen te krijgen. Ze hebben het namelijk niet gemakkelijk met enkel het geld van de bijstand. Nicht Hilda vindt dit prima, maar Thomas zelf weet het allemaal niet zo, omdat hij zo'n close band met zijn zus heeft. Andrea ziet het niet zitten om haar enige echte kameraad te verliezen en gaat fel tegen alle ontwikkelingen in. De moeder kan alleen maar denken aan het geld dat hen te wachten staat. Ze hoopt dat ze daar allen gelukkiger van zullen worden, maar diep in haar hart weet ze dat ze allen onwrikbaar vastgeroest zitten. Het is erg triest om te zien hoe schijnheilig de moeder gezellig zit te doen met Hilda, gevoelens van Thomas uitspreekt die er niet zijn en die gevoelens bij Thomas aanpraat. Ze is verschrikkelijk egoistisch en de vader gaat gewoon met haar mee, maar probeert zelf niet om Thomas over de drempel te krijgen. De vader zit gewoon maar. Thomas gaat steeds meer naar de kant van zijn ouders en dus naar nicht Hilda overhellen en Andrea ziet op een gegeven moment in dat de bruiloft tussen haar broertje en Hilda de enige eventuele redding voor deze vrij hopeloze familie is. Maar zij wil niet zonder Thomas verder leven en pleegt zelfmoord. Dit wordt door de moeder verzwegen tegenover Thomas en Hilda, zodat die gewoon kunnen gaan trouwen en zij haar portie hoop voor de toekomst niet in gevaar brengt. Het meest trieste is nog dat ze allen nooit gelukkig zullen worden…

Personages

(in het boek worden de personages precies zo beschreven)
Henri Pattini: De vader. Probeert tot ‘rust’ te komen, maar wil die eigenlijk niet. Zeker geen meubelstuk. Eerder een bliksemafleider die de onrustige bewegingen der anderen opslorpt.
Madeleine Pattini: De moeder. Onderdrukte overgevoeligheid. Zij heeft zichzelf zolang het harnas der
beheersing, de kalme berekening opgelegd dat het een tweede natuur geworden is. Metaalstem.
Thomas: Hun zoon. Draagt een pull-over, zonder hemd. Hij is niet achterlijk, maar een beetje vreemd. Ziekelijk gevoelig. Soms dikhuidig, soms uitermate kwetsbaar. Even trager, maar
fantastischer dan Andrea. Hij spreekt met hand bewegingen. Hoofdpersoon.
Andrea: Hun dochter. Draagt in de eerste twee bedrijven een broek en een pull-over. Zij heeft zwart, kortgeknipt haar. Is los, beweeglijk, in zichzelf gekeerd. Rookt veel. Latente hysterie. Hoofdpersoon.
Hilda: De nicht. Is opgevoed geworden door haar zieke moeder en in kostscholen. Een oud jongmeisje. Niet belachelijk, hoe naïef haar gezegden ook zijn.

Titel, ondertitel en motto

Titelverklaring
In het slot van het toneelstuk komt de titel ter sprake. Madeleine noemt Hilda de toekomstige bruid van Thomas en vervolgt: "Het is een overweldigend, een geweldig
gevoel naar huis te kunnen komen in de morgen, in de witte morgen, met de eerste zon, als je bruid op je wacht. Dat zei Henri mij vroeger." (blz. 77) Hilda reageert hierop met
de woorden: "Een bruid in de morgen." (blz. 77) Als we de titel niet vanuit de moeder bekijken, slaat zij op Andrea. Zij had Thomas’ bruid willen zijn, maar sterft en wacht ‘in de morgen’ op Thomas (dus als ‘eeuwige bruid’).

Ondertitel:geen

Motto

Het motto is een citaat van Robinson Jeffers, een Amerikaans dichter (1887-1962) en cultuurpessimist, die schreef over thema’s als bloedschande, overspel, vrije seksualiteit en machtsdrang. Het luidt: ‘A great love is a fire that burns the beams of the roof. The doorposts are flaming and the house falls.’ In deze woorden wordt de grote kracht van de liefde vergeleken met een allesverterend vuur.

Beoordeling

Onderwerp
Het onderwerp vond ik mooi uitgewerkt. De schrijver pakte het niet pervers aan. Het onderwerp incest is zorgvuldig en subtiel beschreven. De schrijver geeft het begrip "incest" anders belicht, je bekijkt het van een perspectief waarin je amper beseft dat ze broer en zus zijn.

Gebeurtenissen

Alles gebeurt een beetje vanzelfsprekend. Natúúrlijk komt de tante Thomas halen omdat ze geldproblemen hebben, en natúúrlijk is Andrea een beetje gek, en natúúrlijk wordt ze genegeerd. Dat vond ik wel leuk eigenlijk: dat jij je als lezer blijft verbazen om iets dat zo normaal wordt gevonden, en op een gegeven moment accepteer je ook de gegeven feiten en geloof je zelf dat het normaal is.

Personages

Ik vond ze erg goed uitgewerkt, en erg cliché. De vader is een klein, dik en onderdanig mannetje. De moeder zie ik echt helemaal voor me met een spitse neus(dat duidt op strengheid) en kleine hakjes(zodat je haar altijd aan hoort lopen). En Andrea en Thomas zien eruit als doorsnee jongeren die eigenlijk niet in het plaatje zouden horen(indien ze geen incestueuze relatie hadden)

Opbouw en taalgebruik

Het was erg gemakkelijk te volgen. Ik denk dat het ook iets te maken heeft omdat het een theaterstuk is en in het theater geen moeilijke, amper verstaanbare woorden thuishoren. Bij theater staat het spel centraal. Ik vond dat en mooie dialogen in voorkwamen. Je kon uit de dialogen duidelijk opmaken dat de ouders een slechte band hebben met Andrea.