Dichtertje door Nescio

1 Zakelijke gegevens

a. Nescio (pseudoniem van J.H.F. Grönloh)
b. Dichtertje, uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 53 blz (eerste druk 1918)
c. Kort verhaal

2 Samenvatting

Het Dichtertje is een jonge kantoorbediende die tevens dicht. Hij droomt ervan ooit een groot dichter te worden en een verhouding met een dichteres te krijgen. Hij is echter fatsoenlijk getrouwd met Coba, een meisje dat hij ontmoette op weg naar kantoor terwijl zij naar school ging. Hij raakte verliefd op haar en maakte vele romantisch gedichten. Na ruim een jaar lukte het hem van haar ouders toestemming te krijgen om te trouwen, omdat hij “een nette jongen was”.
Na zes jaar huwelijk waren ze “ten naaste bij gelukkig”. Ze hebben een dochtertje van vijf jaar, Bobi, en een inkomen om goed van te kunnen leven.
Coba helpt het Dichtertje bij het in het net schrijven van zijn manuscripten.
Toch is het Dichtertje niet tevreden, hij verlangt naar meer. Overal ziet hij mooie meisjes lopen, die voor hem onbereikbaar blijven, zodat “z’n heele leven één gedicht” werd, “wat ook vervelend wordt”.
Ook Coba kent dat onbestemde verlangen. Wanneer ze samen met Bobi op een terras zit is ze zich bewust dat haar verschijning de aandacht van een man naast haar trekt. Ze weet echter geen raad met de situatie en als het Dichtertje arriveert vertrekken ze snel. Er is nog een derde personage, Dora –“ een van die twee zusjes, die in bed waren gestopt, toe i voor ’t eerst boven mocht komen” – bij wie ook al zo’n vaag verlangen leeft. Een verlangen waarvan ze zich bewust wordt als Ee, want zo heet het Dichtertje eigenlijk, zijn schoonfamilie bezoekt.
“Hij zag een kind…. Maar zij zag hem, haar oogen werden groot, ’t bloed gutste in haar lijf naar boven.”
Dora begrijpt haar eigen gevoelens nog niet. Ze houdt van Ee als een een zwager en omdat hij dicht. Zij leest veel en verlangt ernaar net als Ee gedichten te schrijven. De natuur brengt haar ervoor in dejuiste, romantische stemming. Maar als ze probeert te dichten lukt het niet.
Met het Dichtertje gaat het in maatschappelijk opzicht steeds beter. Hij werkt hard en maakt promotie. Zijn inkomen stelt hem in de gelegenheid zich qua uiterlijk en gewoontes te onderscheiden van het gewone volk. Hij wordt lid van de Partij, die hij alleen geldelijk steunt. Met de vrienden van vroeger, die niet “vooruitgekomen in de wereld” waren, heeft hij geen contact meer. Toch wordt hij treurig als hij zijn leven overziet en zich over 28 jaar net zoals zijn vader ziet lopen. Ergens in hem leeft nog “een mensch, die niet zoo maar dood wou gaan, die zichzelf een toren wou oprichten tot de blauwe lucht, om te staan in eeuwigheid.”
Hij weet echter niet hoe dit aan te pakken. Verder dan de publicatie van een paar gedichten komt hij niet.
Wanneer het Dichtertje Dora wegbrengt naar Beek en Dal, waar ze tot rust moet komen na haar vaders dood, voelen ze beide hun verlangen groeien, maar laten ze de kans tot vervulling lopen. Dora, omdat ze haar verlangen nog steeds niet begrijpt, het Dichtertej, omdat hij zichzelf veel te goed begrijpt. In hem overheerst nog, boven “’t beest” van het verlangen, de Dichter die haar aanbidt. Dit beest slaat uiteindelijk toe “in het laatst van Maart toen de tijden vol waren”. Terwijl Coba met Bobi in Den Haag logeert, kijken Dora en het Dichtertje de drukproeven van zijn boek, getiteld Djengis Kan, na. Na het correctiewerk zitten ze tegenover elkaar, ieder met hun eigen gedachten. Hij “grimmig”, omdat zijn boek af is en ziet dat het leven niets voorstelt; zij “vol vaag verlangen en zoo bewogen in haar hart”, denkend aan de natuur die, nu het lente wordt, ontluikt. Dan vertelt hij haar, terwijl hij haar hand vastpakt, dat Penning, een jeugdvriend van hem, met haar wil trouwen. Hij adviseert haar hierop in te gaan in plaats van zich aan de kunst te wijden. Zij wijst zijn voorstel resoluut van de hand.
Thuis op haar kamer realiseert zij zich voor het eerst wat het onstuimige verlangen, dat door haar hele lijf naar haar hoofd steeg toen Ee haar handen vastpakte, betekent.
Ze keert terstond terug naar zijn huis. Daar vallen ze elkaar in de armen.
Later op de avond treffen vrienden van het Dichtertje hem naakt en volslagen gek aan. Aan het eind van het verhaal is het Dichtertje dood, maar zijn boek is een groot bestseller geworden. Coba is godsdienstig geworden. Dora woont met haar kind bij Coba en Bobi in. Ze heeft een kantoorbaan en wil rechten studeren. “Vooral niet in de letteren. Werken wil ze en niet denken.”

3 Verwerkingsopdracht

In het boek wordt meerdere keren aangegeven dat het Dichtertje gaat vallen, hoe wordt dit aangegeven en hoe valt hij uiteindelijk?

In het boek wordt meerdere keren aangegeven dat het Dichtertje nooit was gevallen of dat een groot dichter ook kan vallen. Hier wordt aangegeven dat het Dichtertje ooit gaat vallen, aangezien het meerdere keren gesuggereerd wordt. Niet direct maar door op te schrijven dat hij nooit was gevallen geef je aan dat hij het wel kan.
Blz. 10 ’t Dichtertje was nooit gevallen.
Blz. 14 Een groot dichter te zijn en dan te vallen.
Blz. 38 Een groot dichter te zijn en dan te vallen.
Het Dichtertje valt uiteindelijk wanneer hij seks heeft met de zus van zijn vrouw. Er is al een tijdje een spanning tussen hen.
Blz. 51 Toen vielen ze samen peilloos diep door ’t licht en ze voelden hun lijven als zingende zonnen.
Maar nadat ze seks hebben gehad gaat het mis. Het Dichtertje denkt dat het God is en later dat hij de vruchtbaarheid zelf is en alle jonge vrouwen moet bevruchten.
Blz. 52 Geheel naakt stond hij in ’t midden van de kamer. … ‘zei ik, dat ik God was? Ik ben ’t eeuwige leven. Ik ben de vruchtbaarheid. God heeft me gezonden. Bedek me niet.’
Later denken ze dat hij waarschijnlijk nooit goed bij zijn hoofd is geweest.
Blz. 53 ’t Dichtertje is nu dood. Die lui daar in Delft of Oldenzaal hebben schitterend gelijk gekregen. Hij was vast nooit goed bij z’n hoofd geweest.

Ook van de nonchalante praatstijl, het geheim van nescio, zal ik een paar voorbeelden geven.
Blz. 15 en ’t Dichtertje dacht datti ‘pardon’ tegen haar zou zeggen op een gegeven oogenblik. Ja, God laat de gedachten van een mensch raar dolen en er komen vreemde passages voor in zo’n gedicht zonder eind.
Blz. 30/31 Hij zag zichzelf al loopen over 28 jaar, met net zoo’n hoofd en kreeg ’t gevoel of i z’n eigen vader was.
Blz. 44 ’t Dichtertje had nu van alles genoeg. Z’n boek was af, z’n gedicht zonder eind hatti vermoord, z’n positie in de maatschappij was een farce.
Naast het oude taalgebruik wat Nescio gebruikt, schrijft hij ook fonetisch, zoals “hatti en datti”. In plaats van had hij en dat hij, zoals hij ook i schrijf in plaats van hij.

Ook maakt het Dichtertje een gedicht zonder eind. Het zijn zomaar losse gedachten van hem, die eigenlijk ook niet eens rijmen of op een andere manier aan een gedicht doen denken. Als hij van alles genoeg heeft en ook bijna gaat ‘vallen’ blijkt dat hij gestopt is met het gedicht zonder einde.

4 Mening

Ik vind het een leuk boek, maar wel heel moeilijk om te lezen. Toen ik het de eerste keer las was ik halverwege de draad helemaal kwijt en heb ik het boek aan de kant gelegd, en heb ik het een half jaar later weer geprobeerd en toen ging het wat beter. Maar nog blijft het een ingewikkeld boek om te lezen. Het is eigenlijk maar goed dat het niet zo’n dik boek is, ik denk dat het anders snel zou gaan vervelen. Ook omdat zijn taalgebruik storend werkt. Ik heb dit boek gekregen van mijn tante omdat ze vond dat dit niet in mijn collectie mocht ontbreken en ik ben dit helemaal met haar eens.