De wijze kater door Herman Heijermans

Samenvatting van de inhoud: In het eerste bedrijf maken we kennis met Jonathan en zijn kat. Jonathan is een arme burger, met veel schulden bij onder andere de bakker en de slager. In het begin van het verhaal komt de bakker bij Jonathan langs om die schulden te innen, maar zoals altijd heeft Jonathan geen geld. De dochter van de bakker, Ans, is ook meegekomen naar Jonathans huis en het blijkt dat zij en Jonathan elkaar wel leuk vinden. Maar natuurlijk willen ze dit tegenover elkaar niet echt toegeven! Als ook de slager en de melkboer langskomen voor hun geld, zegt Ans dat zij Jonathan wel wat geld wil geven. Hij wil dit echter niet aannemen en even later gaat Ans weg. Intussen komt er een kattenmepper langs. Hij legt uit dat hij opdracht heeft gekregen alle katten mee te nemen/ te kopen voor de koning, omdat zijn paleis vol zit met muizen. Maar Jonathan wil zijn kat niet verkopen! Net nadat ook de kattenmepper weer is weggegaan, begint de kat opeens tegen Jonathan te praten! Die kat blijkt heel bijdehand en slim te zijn en vol te zitten met kritiek op de mens en de maatschappij. Ze praten samen een tijdje totdat Jonathan weggaat om kleren voor de kat te zoeken, zodat hij zich als mens kan voordoen. Dan staat Ans opeens voor de deur. De kat doet open (met al een jas aan,waardoor Ans denkt dat hij gewoon een mens is) en praat dan een tijdje met Ans. Zij had geld en melk voor Jonathan en hem meegenomen. Ze laat de spullen achter en gaat weer weg, als Jonathan tevoorschijn komt. Hij ziet het geld en de melk, maar de kat vertelt hem niet dat het van Ans komt. Daarom besluit Jonathan het te houden en zijn schulden ermee af te betalen. Dan staan opeens twee lakeien en de hofmaarschalk voor de deur. Zij proberen Jonathan over te halen de kat aan hen te verkopen, zodat deze de muizen in het paleis zou kunnen vangen. Maar de kat (waarvan iedereen geloofd dat het een mens is) zegt dat Jonathans kater dood is, maar dat hij wel in zijn plaats naar het paleis wil om de muizen te verjagen, samen met Jonathan. Allen stemmen hiermee in en zo eindigt het eerste bedrijf.

Het tweede bedrijf speelt zich af in het koninklijk paleis. De koning is wanhopig omdat hij niet kan slapen e.d. vanwege de muizenplaag. Ook maken we in dit bedrijf kennis met de hofdame, de barones en met Regina, de kroonprinses. Zij staat op het punt te trouwen met Arthur, een prins. Intussen ontmoeten de koning en de kat elkaar en de koning belooft hem een hoge bestuursfunctie als hij de muizen kan verjagen. De kat vraagt dan of, als hij de muizen inderdaad verjaagd heeft, Jonathan met Ans zou mogen trouwen. Daarvoor zouden de schulden van Jonathan ook betaald moeten worden. De koning stemt hiermee in. Arthur vindt de kat maar verdacht en laat dat ook duidelijk blijken, maar de kat laat zich hierdoor niet uit het veld slaan. Dan blijkt dat Arthur de plaag eigenlijk wel goed uitkomt: zodra de koning aftreed zal hij, door zijn aankomende huwelijk met Regina, het land gaan regeren. Hij biedt de kat dan ook veel geld om te vertrekken, maar deze gaat hier niet op in. Later gaat iedereen dineren en er wordt konijn opgediend. Maar de kat merkt dat het eigenlijk helemaal geen konijnenvlees is, maar kattenvlees! Dan blijkt ook voor de koning dat Arthur een aanzienlijke rol heeft gespeeld in de plaag en het ontbreken van katten om die plaag op te lossen. Hij verlaat dan het paleis en de verloving met Regina is verbroken. Hier eindigt het tweede bedrijf. Het derde bedrijf speelt zich nog steeds af in het paleis. De kater heeft inmiddels allerlei functies en titels gekregen als dank voor de ontmaskering van Arthur en het bestrijden van de muizenplaag, die steeds minder wordt. Ook Jonathan krijgt allerlei beloningen. Dan komt prins Arthur echter weer in het paleis. Hij vertelt de koning dat niemand in het dorp de muizenverjager (de kat) kent en dat Jonathan geld van de bakker heeft gestolen om zijn schulden af te betalen. Hiervoor wordt Jonathan ‘aangeklaagd’, en ook vanwege zijn andere schulden bij de slager en melkboer, en de kat is de rechter van de zaak. Met slimme woordspelingen en bijdehante opmerkingen weet de kat Jonathan feitelijk te ‘redden’ en hem onschuldig te verklaren. Ans bekent dat zij Jonathan het geld heeft gegeven en dat hij het dus niet heeft gestolen. Het geld was overigens niet zomaar geld, maar Ans’ bruidsschat! Daarom stelt de kat voor dat Jonathan en Ans trouwen, ze houden immers toch van elkaar! De bakker is het hier echter helemaal niet mee eens, maar als de koning zegt dat hij als hij toestemt voortaan zijn hofleverancier mag zijn, vindt hij het toch goed en trouwen Jonathan en Ans. Zo is dus alles goedgekomen!

Personen: Jonathan: een arme burger en het ‘baasje’ van de wijze kater. Jonathan is verliefd op Ans, de dochter van de bakker, maar kan niet met haar trouwen omdat hij zoveel schulden heeft. Jonathan heeft zelf niet zoveel initiatief, hij loopt een beetje achter de kat aan.

De wijze kater: Kat van Jonathan. De kat is slim, bijdehand, gevat en heeft nog al eens wat kritiek op de maatschappij en de mens.

Ans: dochter van de bakker. Zij is verliefd op Jonathan en wil hem daarom helpen met zijn geldproblemen, maar Jonathan wil haar hulp niet aannemen.

Arthur: prins en verloofde van de kroonprinses waardoor hij troonopvolger is. Arthur kan echter niet wachten tot hij het land mag besturen en wil daarom door een muizenplaag de koning sneller laten aftreden.

Motieven: Ik denk dat dit de belangrijkste motieven van het stuk zijn: -geldproblemen / armoede (tegenover de rijkdom van de koning). -liefde (tussen Ans en Jonathan).

Thema: Kritiek op het armoedige leven van de burgers (en het weelderige van de koning) in het begin van de 20e eeuw.

Titelverklaring: De ‘hoofdpersoon’ van het stuk is de kat van Jonathan en deze kat is erg wijs. Vandaar dus de titel: De wijze kater.

Mening: Ik vond het niet zo’n leuk stuk. Ik hou persoonlijk meer van de wat meer realistische verhalen en toneelstukken en daarin past niet echt een pratende kat die maatschappijproblemen aan de orde stelt. Wel vond ik dat de rol van de kat erg goed was neergezet en uitgewerkt: de opmerkingen die hij maakte waren soms erg grappig en gevat. Verder vond ik het jammer dat het verhaal een beetje voorspelbaar was: het was erg cliché dat de troonopvolger de koning van de troon probeert te stoten en dat de jonge geliefden op het einde gaan trouwen en dat alle problemen op magische wijze zijn verdwenen. Maar het was daardoor natuurlijk wel een vrolijk verhaal, alleen niet echt mijn smaak.