Motieven

Motieven
De dood

In het boek komt het motief de dood heel vaak voor. Het speelt zich tenslotte gedeeltelijk in de Tweede Wereldoorlog af waarin veel doden vallen.
Naast de oorlogsslachtoffers gaan ook de ouders van de tweeling dood, waardoor de tweeling gescheiden wordt. In de loop van het verhaal gaan er nog meer dierbaren van de tweeling dood: de opa van de tweeling, de vriend van Lotte, de man van Lotte en de man van Anna dood.
Anna en Lotte krijgen zelf tijdens de oorlog ook te maken met bijna doodervaringen door vele aanslagen.
Ten slotte gaat Anna aan het einde van het boek dood door een hartaanval als ze in Spa is.
Je kunt het op nog een andere manier uitleggen, want aan het begin van de scheiding van de tweeling schrijven deze elkaar heel veel brieven. Deze worden echter niet gestuurd door de nieuwe ouders. Anna waant Lotte dan dood, omdat de dood, volgens haar, meer verdraagbaard is dan een afwijzing van haar tweelingzusje.
Citaat: “Zo had ze Lotte doodgemaakt, want een dode Lotte was draaglijker dan een die haar gewoon was vergeten.” (blz. 52)

Een noodlottige zusterliefde

Toen de zusjes nog jong en samen waren, was hun liefde voor elkaar heel sterk. Ze waren onafscheidelijk, totdat hun vader overleed. Door zijn lot (je kunt ook wel zijn noodlot zeggen) werden de zusjes uit elkaar gehaald. De band tussen de zussen werd verbroken door de grote afstand en het niet meer hebben van contact. Als ze elkaar na al die jaren weer in Spa tegenkomen, is hun band zo verslechterd en zijn ze zo verschillend, dat de zusterliefde nooit meer zo wordt als eerst. Vooral Lotte is heel kil en terughoudend tegenover Anna. Pas als Anna overlijdt, beseft ze dat ze haar verloren zus en de verloren zusterliefde eindelijk weer had teruggevonden. Zo kun je hun liefde voor elkaar als noodlottig beschrijven.
Citaat: “Ze zaten als getergde honden in een gevechtspauze tegenover elkaar. Lotte keek langs Anna heen naar buiten – ineens verdroeg ze de aanblik van dat gezicht niet meer. Een vurig, ondraaglijk gevoel van vijandschap verlamde haar tong.” (blz. 377)

De spiegel

Tijdens de oorlog duiken er veel mensen onder bij het gezin van Lotte. Telkens als er soldaten komen om hun huis te doorzoeken, verdwijnen alle onderduikers in een gat achter een spiegel. Dit komt meerdere malen in het boek voor. De spiegel staat symbool voor het tijdelijk niet bestaan. Zodra de onderduikers achter de spiegel verdwijnen, bestaan ze even niet meer, totdat de kust weer veilig is.
Dit niet bestaan was heel erg belangrijk in de Tweede Wereldoorlog, want als je wilde overleven als een Untermensch, moest je wel ophouden met bestaan voor Duitse soldaten, anders werd het niet bestaan niet meer tijdelijk maar voor eeuwig.
Citaat: “Zij die niet bestonden kwamen bezweet en gekreukt te voorschijn en gaven lucht aan hun verbazing over de wonderbaarlijke interventie van Beethoven, die zelfs achter de spiegel te horen was geweest.” (blz. 297)

Het thema

“Tijd maakt een wereld van verschil”
 
Lotte en Anne zijn heel close voordat ze worden gescheiden. Na de dood van hun vader, worden ze in andere families geplaatst. De families zijn erg verschillend. Als ze elkaar weer ontmoeten, na ongeveer 70 jaar, zijn ze erg anders en hebben ze verschillende opvattingen over bepaalde zaken en over de wereld. Dit komt doordat ze al zo’n lange tijd niks meer met elkaar te maken hebben gehad en in andere omstandigheden zijn opgegroeid. De tijd heeft gezorgd voor twee verschillende werelden, namelijk de wereld zoals Anna die ziet en de wereld zoals Lotte die ziet.
Verder kan je het thema betrekken op de Tweede Wereldoorlog, die een grote rol speelt in het boek. Na de oorlog zijn namelijk heel veel Joden en andere Untermenschen vermoord. De wereld voor hun nabestaanden zag er heel anders uit, maar ook voor hun omgeving. Denk maar aan het missen van een buurman. Bovendien is de wereld in het algemeen veranderd. Er is namelijk een zwarte periode in de geschiedenis bijgekomen. Men ziet Duitsland en de Tweede Wereldoorlog niet meer los van elkaar.  
Citaat: “Twee verschillende planeten, zei ze bij zichzelf, twee verschillende planeten.” (blz. 377)

Motto

“Die Welt ist weit,
  Die Welt ist schön,
  Wer weiss ob wir uns wiedersehen.”
(Blz. 5)

(De wereld is groot,
De wereld is mooi,
Wie weet of wij elkaar terugzien)

Dit verwijst naar de scheiding van Anna en Lotte en naar de vraag of ze elkaar ooit nog terug zullen zien.
Ook verwijst het naar de tweeling die elkaar na al die jaar weer tegenkomen in de spa. Ze verschillen zoveel van elkaar en hebben hele andere opvattingen dat het de vraag is of ze elkaar ooit nog zo zullen terugzien als vroeger: als echte zusjes. En of ze dus nog naar elkaar toe groeien.

Titelverklaring

De titel spreekt voor zich; het hele boek gaat over de Duitse tweeling Anna en Lotte.

De opbouw

Titels van de delen

Deel I Interbellum
(blz. 9 t/m 165)

In deel 1 lees je over het leven van de tweeling tijdens het interbellum door middel van flashbacks van de oude Anne en de oude Lotte. Het interbellum is de naam voor de tijd tussen de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog.
In dit deel lees je tijdens de flashbacks veel over het opgroeien van de tweeling. Het verschil tussen de twee nieuwe families wordt duidelijk gemaakt. Je komt vooral veel te weten over de jeugd van de tweeling en over hun weg naar volwassenheid.

Deel 2 Oorlog
(blz. 167 t/m 363)

In deel 2 lees je over het leven van de tweeling tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit doe je door middel van de flashbacks van de oude Anna en de oude Lotte op hun leven.  
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is er vrij veel gebeurd in het leven van de tweeling. Je leest onder andere over hun ware liefdes en hoe ze deze ook weer verloren.

Deel 3 Vrede
Après le déluge encore nous
(blz. 365 t/m 435)

(Na de stortvloed nog steeds wij) In dit deel lees je over het volwassen leven van de tweeling na de oorlog. Ook lees je over de dood van Anna en dat Lotte zich eindelijk realiseert dat ze haar verloren tweelingzus had teruggevonden.

Het boek is opgebouwd uit drie delen.
Deel 1 vormt eigen een uitgebreide inleiding van het verhaal. Je krijgt veel te weten over hun jeugd en dus over de omstandigheden waarin ze opgroeien. Deze zijn belangrijk voor hun verdere leven.
Deel 2 vormt het middenstuk van het verhaal. De tweeling is nu volwassen en ze krijgen veel te maken met de oorlog. In het tweede deel gebeurt er het meeste in het leven van de tweeling. Lotte zoekt Anna bijvoorbeeld op in Duitsland. Het tweede deel is ook het spannends van alle drie de delen en het bevat het grootste aantal bladzijden.
Het derde deel vormt het slot van het verhaal. Je leest hier over een deel van het leven van de tweeling na de oorlog. De bevrijding verloopt voor beide vrouwen anders. Ook lees je meer over de tweelingzussen in de Spa. Het boek eindigt met Anna’s dood.

Opening van het boek

De opening van het boek vindt plaats in de Spa, in de Belgische Ardennen, waar Lotte en Anna behandelen krijgen voor hun artrose. Dit speelt zich ongeveer in 1980 af als de tweeling 74 jaar oud is. Je bekijkt de gebeurtenis vanuit de ogen van Lotte. Ze ligt in de rustzaal van de Spa. Ze wordt ontwaakt uit haar dutje door een Duitse vrouw, die luidruchtig de rustzaal in komt. Lotte stoort zich er aan het kabaal dat de vrouw maakt. Zelfs als de vrouw rustig op een bed ligt, krijgt ze een naar gevoel van de stilte die de Duitse veroorzaakt.

Slot van het boek

Het slot van het boek vindt ook plaats in de Spa. Dit is twee weken na de opening van het boek en ook het slot bekijk je vanuit Lottes ogen. Lotte rust uit in een kamer van de Spa als er een zuster binnenstormt. Ze leidt Lotte naar de kamer van Anna. Hier komt Lotte erachter dat Anna is overleden tijdens één van haar behandelingen. Er komt nog een arts en zijn team aangesneld waarna Lotte naar de rustzaal gaat. Ze komt er nu achter dat ze haar tweelingzus weer had teruggevonden, maar het is te laat… Verder verwijt ze zichzelf dat ze zich zo afstandelijk heeft opgesteld tegenover Anna.

De opening

De opening is in medias res. Het begint met dat Lotte Anna na heel lang weer ziet. Ze weet hier alleen nog niet dat het Anna is. Hier is hun hele leven al aan vooraf gegaan; er is dus al heel veel van tevoren gebeurd.

De schrijfstijl

Tessa de Loo heeft een hele gedetailleerde manier van schrijven. Hierbij maakt ze veel gebruik van bijvoeglijke naamwoorden.
 Ook maakt ze gebruik van veel Duitse woorden en een aantal Franse woorden. Deze woorden vooral gebruikt tijdens dialogen (Anna is immers Duits en ze bevinden zich op 74-jarige leeftijd in de Belgische Ardennen). Ook lees je Duitse woorden als je meekijkt met Anna’s leven.

Citaat: “Non… je ne regrette rien…” (Blz. 81)
Citaat: “’Sie waren so gut zu mir…’” (Blz. 99)

Het boek was niet heel lastig om te lezen aangezien de schrijfster niet veel gebruik maakte van moeilijk woorden. Dit maakt dat je het boek snel uit hebt.
Ook het feit dat de schrijfster heel gedetailleerd vertelt, maakt dat je heel erg betrokken raakt bij het verhaal. Hierdoor las ik graag verder.
Af en toe waren bepaalde gebeurtenissen wel iets te uitgebreid beschreven, waardoor het langdradig werd. Ook waren sommigen zinnen erg lang. Dit zorgde er bij mij voor dat ik mijn aandacht soms verloor.

Citaat: “De herkomst van die delicatessen werd opgehelderd toen Lotte haar moeder bij de volgende controle in het ziekenhuis vergezelde en de arts haar apart nam om zijn verwondering en ongerustheid uit te spreken over het extreme ondergewicht van zijn patiënte – haar man had immers, op de dag dat hij haar kwam ophalen, een gestempelde kaart voor haar meegekregen die recht gaf op extra voedselbonnen?” (Blz. 275)

Het boek bevat in verhouding weinig dialogen. Dit komt doordat het verhaal vooral verteld wordt door herinneringen en belevingen van de personages.

De ruimte/plaats

Het verhaal speelt zich in de landen Nederland, Duitsland, Oostenrijk en België af.

Als de vrouwen 74 jaar oud zijn, zijn ze in de Belgische Ardennen. Dit stuk van het verhaal speelt zich alleen hier af.

Aan het begin van het verhaal wonen de zusjes bij hun vader in Keulen, Duitsland. Nadat ze gescheiden worden, groeit Anna aan de rand van het Teutoburger Wald (Nederlands: Teutoburgerwoud) en Lotte komt terecht bij een rijke Nederlandse familie. 

Anna vertrekt naar Keulen om daar te werken. Met Frau von Garlitz vertrekt ze ook nog naar Berlijn op de vlucht voor de oorlog. Op aandrang van haar man verhuist Anna naar Wenen. Hier werkt ze later ook nog in een lazaret. Hierna vertrekt ze nog naar Linz en naar de Beierse Alpen, vlakbij de Chiemsee.
Anna dwaalt een beetje rond en komt op veel plaatsen terecht: Traunstein, Aibling, Bad Nauheim, Koblenz, Trier, Nordrhein-Westfalen en Gerolstein.
Ze bezoekt ook nog haar zus in Den Haag.

Lotte blijft heel lang in het Gooi wonen bij haar familie. Na de oorlog verhuist ze met haar man Ernst naar Den Haag.

De tijd

De tijd die verstrijkt in de Spa is ongeveer een week. Lotte zat daar twee weken voor behandelingen en in het begin van de laatste week overlijdt haar zus Anna.
De terugblikken van Anne en Lotte beslaan veel meer tijd: vanaf hun zesde levensjaar ongeveer tot en met hun volwassen leven. De flashbacks stoppen vlak na de ontmoeting van Anna en Lotte, als Anna Lotte in Den Haag bezoekt.
Veel flashbacks spelen zich in de Tweede Wereldoorlog af. Het grootste deel (deel 2 van het boek) gaat hier dan ook over.
De tijd die verstrijkt in de Spa is chronologisch, maar ook weer niet-chronologisch. De gebeurtenissen spelen zich in natuurlijke volgorde af, alleen deze worden continu onderbroken door de flashbacks van de twee vrouwen.
Ook de flashbacks staan op chronologische volgorde. Hierin wordt af en toe wel wat tijd overgeslagen, maar over het algemeen is het chronologisch.

Het perspectief

Verteller
Je leest het verhaal vanuit de alwetende verteller. Deze ‘zoomt’ het ene moment in op het leven van Lotte en het andere moment op het leven van Anna. Deze twee personen hebben ook weer verschillende leeftijden in het boek. Je volgt zowel Anna als Lotte als ze 74 jaar zijn en je volgt deze, terwijl ze ouder worden in het boek.
Tijdens het ouder worden kijk je mee met hun vroegere leven (dit zijn flashbacks) en als ze 74 jaar zijn lees je veel dialogen en herinneringen van de tweeling.

Perspectief
In het boek wordt de alwetende vertelsituatie gebruikt. Je volgt als het ware beide hoofdpersonen. Dit komt in vier verschillende vormen voor; in de vorm van de opgroeiende/jonge Anna,in de vorm van de opgroeiende/jonge Lotte, in de vorm van de oude Anne en in de vorm van de oude Lotte.

Vertelmanier

De vertelmanier die in het boek gebruikt wordt is showing. Er wordt heel gedetailleerd beschreven wat er allemaal gebeurd. Dit heeft als effect dat je echt in het verhaal getrokken wordt en dat het levensecht lijkt. Zo is het boek veel interessanter om te lezen.

Citaat: “Na het avondeten zette de moeder een bord van porselein met bloemmotieven voor haar zoon neer.” (Blz. 219)

In dit voorbeeld kun je, door de vertelde details van het bord, je een voorstel maken van dit voorwerp.

Tijdsperspectief

Het tijdsperspectief dat gebruikt wordt is vision avec. Je weet net zo min als de alwetende verteller wat er gaat gebeuren; je kijkt mee met het leven Lotte en Anna en dit is dus niet een terugblik.
Toch is er één stukje die me deed denken aan het tijdsperspectief vision par derrière, namelijk:

Citaat: “Onder begeleiding van toespraken, waarin zijn verdiensten voor het vaderland breed uitgemeten en vol retoriek tussen de kastanjebomen verdwenen, werd de overledene bijgezet in het familiegraf op het landgoed waar hij geboren was – niet voor lang, zoals de geschiedenis zou leren.” (Blz. 289)

Dit doet voorkomen dat het tijdsperspectief vision par derrière is.

De personages

Lotte Goudriaan
Dit is de tweelingzus van Anna Grosalie. Bij de scheiding van de tweeling wordt zij meegenomen naar Nederland, omdat ze tuberculose heeft. Ze wordt een echte Nederlandse en ze wil na de oorlog niks meer met de Duitsers te maken hebben. Als ze Anna dan tegenkomt in België, vindt ze het erg moeilijk om haar toe te laten in haar leven. Ze is erg kil en terughoudend.

David de Vries

Dit is de eerste geliefde van Lotte. David is Joods en wordt opeens meegenomen naar een kamp in het Duitse Buchenwald. Lotte en David wilden zich bijna gaan verloven.

Ernst Goudriaan

Dit is de man van Lotte. Zij trouwen vlak voor het einde van de oorlog. Lotte vindt hem vertederend en het spreekt haar erg aan dat hij totaal niet op haar vader lijkt. Bovendien wil ze aan het eenzame leven na de oorlog ontsnappen. Toch is ze niet gelukkig met hun huwelijk en ze leeft dan voor haar kinderen.

De nieuwe moeder van Lotte

De nieuwe moeder van Lotte, mevrouw Rockanje, is een zorgzame en lieve moeder. Ze zorgt ontzettend goed voor haar kinderen en voor de onderduikers tijdens de oorlog.

De nieuwe vader van Lotte

De nieuwe vader van Lotte, meneer Rockanje, is een minder lief persoon. Hij is erg egoïstisch en hij is een aanhanger van het communisme. Vaak heeft hij woede uitbarstingen. Verder  houdt hij heel erg van klassieke muziek en maakt ook regelmatig nieuw muziekapparatuur.

Anna Grosalie

Dit is de tweelingzus van Lotte Goudriaan. Bij de scheiding van de zusjes wordt ze door haar opa meegenomen naar het Duitse platteland. Het is een mentaal sterk(e) meisje/vrouw. Ook is ze heel erg slim. Als ze Lotte weer ziet in de Spa, wil ze haar maar wat graag beter leren kennen. Ze is heel erg druk in haar doen en laten en dat maakt dat ze Lotte nog meer van zich wegstoot.

Martin Grosalie

Martin Grosalie is een Oostenrijkse SS-soldaat. Hij heeft Anna leren kennen  via Frau von Garlitz waar Lotte in dienst is. Het is een hele lieve en zorgzame man. Martin en Anna trouwen tijdens de oorlog, maar echt een leven samen opbouwen lukt niet aangezien Martin tijdens de oorlog overlijdt.

Frau von Garlitz

Deze gravin neemt Anna in dienst tijdens de oorlog. Soms kan ze wat egoïstisch zijn (denk aan de ontmoeting van Anna en Lotte tijdens de oorlog), maar ze zorgt vooral heel goed voor Anna.

De opa van Anna en Lotte

Anna gaat na de scheiding van haar zusje wonen bij haar opa en oom op het Duitse platteland. Het is een norse, oude man en hij gaat al vrij snel dood in het boek.

Oom Heinrich

Oom Heinrich is de oom van Anna (en Lotte) waar Anna gaat wonen. Ze kunnen het in het begin heel goed vinden met elkaar, maar als oom Heinrich erachter komt dat Anna omgaat met een nazinaanhanger, draait hij door en mishandelt hij haar fysiek. Anna is hierdoor onvruchtbaar geraakt.

Tante Martha

Tante Martha is de nieuwe vrouw van oom Heinrich. Ze is een egoïstische vrouw die Anna heel hard laat werken. Ze behandelt Anna als een slaafje die toch snel dood zal gaan.

Spanning

Ik vind dat er vrij weinig spanning in het boek is. Er gebeurt wel veel in het boek, maar dit wordt niet heel spannend verteld.
De flashbacks van Anna, Anna’s leven, waren spannender om te lezen dan het leven van Lotte. Ik las dan ook snel de stukjes van Lottes leven om erachter te komen hoe het verderging met Anna.
Als Lotte en Anna vertellen over bijna doodervaringen, zijn deze niet meer spannend. Dit komt, omdat je weet dat ze het achteraf vertellen; je hoeft je dus niet af te vragen of ze het overleven.
Er is wel sprake van een constante spanning. Ik was continu benieuwd of Anna en Lotte hun verleden achter zich konden laten en of ze zich weer konden verzoenen.

Relatie met de werkelijkheid

Autobiografisch gehalte
Het verhaal van het boek is niet gebaseerd op het leven van Tessa de Loo.
Tessa de Loo had een slecht beeld over de Duitsers, totdat ze een Duitse vrouw leerde kennen die over de Tweede Wereldoorlog vertelde vanuit haar leven. Naar aanleiding van deze ontmoeting heeft Tessa de Loo de Tweeling geschreven.

Gebaseerd op ware gebeurtenissen
Er wordt veel verteld over de Tweede Wereldoorlog in het boek aangezien het verhaal grotendeels in deze tijd afspeelt. Er wordt bijvoorbeeld gesproken over het bombardement van Rotterdam. Ook lees je over een complot tussen Frau von Garlitz en een aantal mannen. Ze bereiden een aanslag op Hitler voor. Deze mislukt echter. Deze aanslag is echt gepleegd op 20 juli 1944. Dit is dus gebaseerd op een ware gebeurtenis. Verder krijgt Anna in het boek te maken met Herr Gauleiter. Deze heeft in het echt ook bestaan en was, net zoals in het boek, een leider van een Duitse groepering.

Realiteitsgehalte
Veel gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog zijn echt gebeurd, dus realistisch.
Ook zou het op zich kunnen dat een tweeling na de dood van hun ouders gescheiden werd in die tijd. Twee families wilden de tweeling hebben, vooral de nieuwe familie van Anna. Zij hadden kinderen nodig om op de boerderij te werken. Lotte hoefden ze niet per se. Dit kwam, omdat ze ziek was. De armoedige omstandigheden van het platteland hebben dus meegedragen aan het feit dat de tweeling werd gescheiden, maar dit werd vooral veroorzaakt, doordat beide families een kind wilden.
Wat ik wat minder realistisch vond, is dat een tweeling elkaar weer tegenkomt na ongeveer 70 in België (dus niet eens hun geboortestad). Dit is wel heel toevallig. Verder vond ik het wat minder realistisch dat Lotte niks van Anna wil weten als ze elkaar weer ontmoeten. Het lijkt mij dat als je je tweelingzus jaren lang niet hebt gezien, je heel erg ontroerd en blij bent om haar terug te vinden.

Plaats in de literatuurgeschiedenis

Het boek ‘De tweeling’ kan geplaatst worden in de literatuur van de 20^ste eeuw. Het is dus moderne literatuur.

Samenvatting

Deel I Interbellum
(blz. 9 t/m 165)

Op zesjarige leeftijd wordt de Duitse tweeling Lotte en Anna gescheiden van elkaar na het overlijden van hun ouders.
Na ongeveer zeventig jaar ontmoeten de zusjes elkaar weer in het Thermaal Instituut in Spa in de Belgische Ardennen. Hier begint het boek mee. Beide vrouwen zitten hier vanwege behandelingen tegen hun artrose. Hier vertellen ze elkaar over hun leven. Anna is heel erg blij om haar verloren tweelingzusje weer teruggevonden te hebben, terwijl Lotte heel terughoudend en kil is tegenover Anna. Ze ziet zichzelf als een Nederlandse en ze heeft afkeer van de Duitsers door de Tweede Wereldoorlog, zo ook van Anna.

Lotte heeft, net zoals haar vader, tuberculose en gaat met tante Elisabeth mee naar Nederland waar ze opgenomen wordt door het gezin van diens zoon in het Gooi. De Rockanjes zijn erg rijk en Lotte krijgt er een fijn leven als ‘eigen’ dochter van haar nieuwe ouders. Haar nieuwe moeder is een zorgzame, lieve vrouw die veel voor haar gezin over heeft. Haar nieuwe vader daarentegen is erg egoïstisch en aanhanger van het communisme. Verder heeft ze er ook zusjes bij gekregen. In de tijd dat Lotte erg ziek is, schrijft ze Anna tientallen brieven. Ze krijgt alleen steeds maar geen antwoord. Later komt Lotte erachter dat haar nieuwe ouders de brieven nooit hebben verstuurd.
Als Lotte nog jong is, zakt ze door het ijs in Nederland. Als gevolg hiervan begint ze te stotteren. Dit doet ze echter niet bij het zingen. Ze gaat op zangles en, omdat ze zo mooi kan zingen, gaat ze bij een koor en zingt ze af en toe op de radio. Ook speelt ze vaak piano. Haar nieuwe vader is ook gek van muziek en ontwikkelt zijn eigen apparaatuur om zo ervan te kunnen genieten. Vanwege zijn egoïsme en zijn woedeaanvallen verlangt Lotte vaak naar de dood van haar vader. Dit wordt later bijna realiteit door een ongeluk gevolgd door een tijd van gezondheidsproblemen. In deze tijd verlangt ze ook erg naar Keulen, naar Anna. Haar verlangen wordt echter gedwarsboomd door de oorlogsdreiging.

 Anna daarentegen blijft in Duitsland. Ze gaat wonen bij haar opa en oom Heinrich, die later trouwt met tante Martha, op het platteland van Duitsland. De boerderij ligt aan de Lippe. Hier moet ze hard werken van tante Martha. Zij beschouwt Anna als een gratis hulpje, dat niks voorstelt. Anna wil erg graag naar het gymnasium. Dit kan echter niet vanwege het harde werk op de boerderij. Pastoor Jacobsmeyer, die ze kent van haar bezoeken aan de kerk, probeert haar oom en tante samen met twee leraressen over te halen om Anna naar school te laten gaan. Dit staat tante Martha niet toe. Als Anna een jongen uit het dorp, lid van de NSDAP, ontmoet, raakt ze geïnteresseerd in hem. Oom Heinrich wordt woedend als hij dit hoort en mishandelt Anna fysiek. Hierdoor is haar baarmoeder gedraaid en blijft ze voor altijd onvruchtbaar. Jacobsmeyer zorgt ervoor dat Anna naar het klooster gaat om te herstellen en om een opleiding te volgen.
Bij terugkomst voelt Anna niks meer voor de ideeën van Hitler en Jacobsmeyer vraagt haar om een gunst; hij wil dat ze bij de BDM gaat om hem te vertellen wat zich daar allemaal afspeelt. Na een conflict tussen de leidster van de BDM en Anna en vanwege Anna’s verzet heft deze zich op.
Anna wil maar wat graag weg uit het dorp waar ze woont en Jacobsmeyer biedt haar een kans aan; ze kan een opleiding tot huishoudster gaan volgen in Keulen op kosten van de pastoor. Anna grijpt deze kans en ze gaat bij haar oom Franz en zijn vrouw Vicki in Keulen wonen.
Hier moet ze, als ze eenentwintig jaar oud is, de voogdijakte ondertekenen van oom Heinrich. Dit doet ze zonder goed de inhoud te lezen; ze is nu immers vrij! Achteraf blijkt haar oom jarenlang beweert te hebben dat Anna een zwakzinnig persoon zou zijn die niet naar school kan.
Na een tijdje in dienst te zijn geweest bij de familie Stolz, wordt Anna gevraagd om bij gravin von Garlitz als dienstmeisje in dienst te treden. Zij woont in een mooi landhuis buiten Keulen. Ze krijgt veel beter betaald en hoeft minder hard te werken dan bij Frau Stolz.

Deel 2 Oorlog
(blz. 167 t/m 363)

Het is oorlog. Anna denkt in het begin dat iedereen overdrijft en dat oorlog gewoon maar een woord is. Ze krijgt kort na het begin van de oorlog een brief uit Nederland van Lotte. Ze wil graag langskomen. Lotte heeft via haar oma (tante Elisabeth) het adres van Anna gekregen.  Anna nodigt haar uit om met oud en nieuw van het jaar 1939 te komen. Vanaf het begin van de ontmoeting gaat het moeizaam tussen de zusjes. Anna biecht op dat ze het moeilijk vindt Lotte in haar leven toe te laten, omdat ze nooit het gevoel van familie heeft gehad. Hun weerzien loopt anders af dan Lotte hoopte; Anna heeft nauwelijks oog voor haar en des te meer voor haar werk. Achteraf verwijt Anna zichzelf voor haar gedrag tegen over haar tweelingzus.

Tijdens een uitje leert Anna een Oostenrijkse soldaat, Martin Grosalie, kennen. Hun ontmoeting mondt uit in het heen en weer sturen van brieven, nadat Martins verlof is ingetrokken en hij moet vechten. Ondertussen vertrekt Frau von Garlitz met haar gevolg naar Oost-Pruisen.
Na de terugkomst van Frau von Garlitz en van Martin verloven Martin en Anna zich. Ze krijgen van Frau von Garlitz een vakantie aan de Eifel cadeau. Na deze vakantie vertrekt Frau von Garlitz definitief naar Berlijn en Martin moet terug naar Polen; weer blijft Anna alleen achter. In de winter vertrekt ook Anna naar Berlijn.
Als Anna een telegram krijgt van Martin, vertrekt ze naar Wenen waar ze wordt opgewacht door haar verloofde en zijn ouders. Anna krijgt hier te horen dat het trouwen niet door kan gaan vanwege het illegale verlof van Martin. Dan moet Martin naar Rusland en Frau von Garlitz vraagt Anna terug te komen.
Uiteindelijk, na een lange tijd van briefcontact, trouwen Martin en Anna in Wenen.  
Een maand na de dood van Herr von Garlitz, die is omgekomen bij een vliegtuigongeluk, vindt er een vergadering plaats op het landgoed van Frau von Garlitz. Anna hoort delen van het gesprek tussen een aantal mannen, de gasten van de gravin. Ze komt erachter dat ze in een complot zitten om Hitler te doden. De aanslag zal binnenkort plaatsnemen in de Bendlerkazerne in Berlijn. De aanslag mislukt echter door een stom toeval; de Früher stond niet op de goede plek. Alle samenzweerders behalve de gravin zijn opgepakt. Niemand wist dat zij deelnam aan het complot.
Als er een dreiging is van de Russen, krijgt Anna een brief van haar man. Daarin staat dat ze ontslag moet nemen en naar Wenen moet verhuizen; dit is veiliger volgens Martin. Na een tijdje krijgt Anna post in Wenen. Hierin leest ze dat haar man is overleden in de Eifel.
Martin heeft verteld dat hij graag wil dat Anna bij een lazaret zou gaan werken als hij komt te overlijden, dus doet ze dit ook. Hier krijgt ze twee afdelingen onder haar hoede, één voor soldaten en één voor officieren. Ze krijgt weer te maken met verschrikkingen van de oorlog. Op een dag opent Anna per ongeluk een deur van een zaal. In deze zaal liggen allemaal soldaten, die in leer zijn gewikkeld, zonder ledematen. Dit maakt erg grote indruk op haar.
Na een tijdje vertrekt Anna met haar patiënten naar Linz. Het front nadert langzaam Linz. Op een dag vertelt Herr Töpfer, een ss-officier waar Anna voor zorgde en een band mee had gekregen, dat ze die nacht allemaal het seminarie zouden verlaten om te Russen te ontlopen. Hij geeft Anna dan een stuk chocolade om aan te sterken in de nacht. De volgende ochtend is inderdaad het hele seminarie leeg afgezien van de twaalf patiënten met ernstige rugwonden.
Een dag later zijn er weer artsen en Rodekruiszusters in de seminarie. Tijdens een overleg geeft Anna een grote mond tegen Gauleiter, de leider van de NDSAP. Toch komt hij er niet achter dat Anna dat was. Anna krijgt ook een opdracht om met een paar soldaten en andere zusters naar München te gaan. De zusters begeleiden de soldaten. Aangekomen in München, nadat ze door een vrachtwagen zijn opgepikt langs de weg, krijgen de Rodekruiszusters te horen dat ze niet welkom zijn. Ze moeten terug naar de Beierse Alpen, naar een lazaret aan de Chiemsee. Ook nu weer krijgen ze liften van twee vrachtwagens. De eerste ontploft na een aanval. Daarna worden ze opgepikt door een vrachtwagen van de TODT (Hitlers bouworganisatie).
 
Lottes koor wordt sinds kort begeleid door David de Vries, een student aan het conservatorium. Ze vraagt hem haar te helpen met een muziekstuk en zo leren ze elkaar beter kennen. Er ontstaat een liefde en David wil zich verloven met Lotte. Lotte wil nog eventjes wachten en daarna hoort ze niets meer van David. David blijkt naar een kamp in Buchenwald te zijn gebracht. Uiteindelijk overlijdt David.
Tijdens de oorlog krijgt het gezin van Lotte onderduikers in hun huis. Het is een spannende tijd voor iedereen door de dreiging van de oorlog. De spanning loopt helemaal hoog op als de moeder van Lotte ziek wordt en geopereerd moet worden. Ze is er vermagerd en verzwakt en daarom krijgt ze voedselbonnen. Lotte komt er echter achter dat haar vader deze allemaal achterhoudt en ze dwingt hem ze aan haar af te staan. Dan kwetst haar vader haar zeer diep door te zeggen dat ze na al die jaren nog steeds een moffin is.
Na het bezoek van een groep Duitse soldaten aan Lottes familie, slaat een klein vonkje over bij Lotte. Ze vindt Ernst vertederend en wat haar vooral bevalt, is dat hij totaal niet op haar vader lijkt. Na een tijdje vraagt hij Lotte ten huwelijk en zij zegt ja; zo zal ze ontsnappen aan het eenzame leven na de oorlog.
Als ook bij de Rockanjes er een voedseltekort is, vertrekt Lotte regelmatig op voedseltochten uit. Dit is niet zonder gevaar en tegenslagen vanwege de oorlog.

Deel 3 Vrede
Après le déluge encore nous
(blz. 365 t/m 435)

De oorlog is voorbij. De lazaret waar Anna werkt wordt ingenomen door de Amerikaanse soldaten. Anna wordt overgeplaatst naar een militair hospitaal in Traunstein, waar tekort aan zusters is. Ook deze wordt opgeheven.
Anna wordt meegenomen naar een krijgsgevangenenkamp in Aibling vlakbij München. Na ongeveer een week wordt Anna ontslagen uit het kamp. Eind september staat Anna dus buiten de poort.
Anna besluit om naar Bad Nauheim te gaan. Ilsa, een andere zuster die ze had leren kennen, heeft haar een adres gegeven met werk. Hier vindt ze noch Ilsa noch werk en uiteindelijk wordt ze door iemand meegesmokkeld naar Koblenz. Hier neemt Anna de trein naar Trier. Halverwege stopt de trein en Anna gaat de voet verder samen met nog wat andere reizigers. Een eind verderop staat een andere trein te wachten. Eenmaal aangekomen in Trier wordt ze door een priester naar de nonnen gebracht. Hier sterkt Anna aan en daarna gaat ze daar Saarburg, waar Ilsa zou zijn. Ook hier is Ilsa niet te bekennen en Anna krijgt werk aangeboden als huishoudster in Trier bij Thérèse Schmidt. Deze komt er na een tijd achter dat Anna niet voorbestemd is als huishoudster. Anna vertelt dat ze bij de kinderbescherming wil werken en haar bazin regelt een leraar voor haar. Anna slaagt voor haar examen en wordt toegelaten tot de opleiding.
Voor het begin van het semester gaat Anna naar het graf van Martin. Daar ontmoet ze een meisje die Martin vlak voor zijn dood nog heeft gezien. Ze vertelt dat zij met hem meeging op  een dag in september 1945. Na een tijdje in de vrachtwagen komt ze erachter dat ze haar sleutel van haar kantoor is vergeten. Ze stapt uit en neemt afscheid van Martin. Achteraf blijkt dat Martin en twee andere soldaten zijn omgekomen door een verdwaalde granaat. Gedood door een toevallig lot. Ze waren gestopt, omdat een paar anderen appels wilden plukken. Het meisje en haar moeder hadden zorg genomen voor het graf van Martin. Nu staat het meisje erop dat Anna meegaat naar haar moeder. Hier wordt ze goed verzorgd.
Hierna gaat Anna naar Het Instituut voor Sociaal Werk in Nordrhein-Westfalen.   
Als Anna Lotte opzoekt in Den Haag, wil Lotte geen contact met haar. Alle communicatie gaat via Ernst. Lotte heeft alleen oog voor de baby.
Als Anna weer een keer op bezoek gaat bij het graf van haar man, ontdekt ze dat deze verdwenen is. De priester van het kerkhof vertelt deze is uitgegraven en dat haar man naar Gerolstein is overgeplaatst.

Ook voor Lotte in Nederland is de Oorlog voorbij. Ze ziet de komst van de geallieerden en ziet hoe de Duitsers worden afgevoerd. Langzamerhand stroomt het huis van het gezin leeg; alle onderduikers kunnen niet wachten om naar huis te gaan. Hierna stort Lottes moeder in; alle spanning van de oorlog komt eruit.
Lotte verhuist met Ernst naar Den Haag waar hij als vioolbouwer aan het werk is. Lotte is heel erg eenzaam hier. Ook haar zangstem is verdwenen. Ze leeft alleen maar voor haar baby.
Als Lotte uitrust in de spa, schiet een zuster haar aan. Lotte volgt haar naar een andere kamer en vindt haar zus dood in een turfbad. Anna wordt nog lange tijd gereanimeerd, maar niks helpt; Anna is overleden aan een hartaanval. Dan vraagt de zuster of Lotte weet wie haar familie is en voor het eerst tijdens de ontmoeting tussen de zusjes erkent Lotte Anna als haar eigen zus.