Ik heb dit boek gekozen, omdat ik de film echt ongelofelijk mooi vond. Mijn zus had ook al een keer een opmerking over het boek gemaakt en dus werd ik wel nieuwsgierig. Bovendien is het een dikke pil en dat vond ik ook wel een uitdaging.

Samenvatting

Als Lotte heerlijk ontspannen van een weekendje in de Spa geniet, komt ze een luidruchtige Duitse vrouw tegen, die later haar verloren tweelingzus blijkt te zijn, Anna. Ze gaan samen zitten en vertellen elkaar over vroeger.

Op 6-jarige leeftijd zijn de Keulense tweeling Anna en Lotte uit elkaar gehaald, omdat na het overlijden van hun moeder een paar jaar daarvoor, nu ook hun vader is overleden.

Anna komt terecht bij de boerderij van haar opa en zijn zoon, oom Heinrich. Die trouwt na een tijdje met ‘tante’ Martha, een afschuwlijk mens, dat Anna helemaal de grond in duwt. Ze wordt meerdere keren mishandeld. Na een tijdje komt de pastoor erachter en haalt Anna er weg; ze wordt naar een nonnenschool gebracht en later naar een huishoudschool. Ze komt bij een gravin terecht.

Op een gezellig feestje ontmoet ze de soldaat Martin. Ze worden verliefd, maar hij moet weer naar het front. Toch blijven ze actief schrijven.

Anna moet een paar keer verhuizen, omdat de gravin zich niet veilig meer voelt door de oorlog. Uiteindelijk schrijft Martin haar een brief met de vraag of ze met hem wil trouwen in Wenen, en ze wil!

Maar Martin sterft helaas aan het einde van de oorlog. Ze komt haar belofte na en gaat als zuster op het front werken.

Na de oorlog, alhoewel ze eerst even werd vastgehouden, ging ze daarna bij de kinderbescherming werken.

Kleine Lotte, die aan TBC lijdt, kan niet worden gebruikt op de boerderij en wordt naar een oom in Nederland gebracht. De man is egoïstisch, maar zijn vrouw is aardig en Lotte krijgt ook een paar ‘nieuwe zusjes’.

Na een tijdje krijgt Lotte, dan al wat ouder, een vriend, David, ze verloven zich ook. In deze periode komt ze ook achter het adres van haar zusje, Anna, die ze nooit is vergeten. Ze gaat naar Anna toe, die dan bij de gravin woont. Het bezoek is koud; Anna zoekt niet echt een toenadering en Lotte gaat verslagen terug naar Nederland.

Hierna wordt David opgepakt na een moord op een NSB’er. Lotte geeft zichzelf hier de schuld van.

Onderduikers worden opgenomen in het huis en het wordt enorm druk. Na een heftige hongerwinter, trouwt Lotte in stilte met Ernst. De oorlog wordt vrolijk beëindigd en Lotte krijgt een aantal kinderen.

Als Anna na de oorlog naar Lotte toe gaat, wil Lotte niks van haar weten: ze wil niets meer te maken hebben met Duitsland!

Anna sterft die dagen in de spa, en Lotte erkent dat ze haar zus is, na al die tijd.

Analyse

a. Tweelingen en verzoening, omdat alles draait om Lotte en Anna en of ze vrede met elkaar kunnen vinden, na al hun zelfstandige  belevenissen.

“Maar vierenzeventig jaar geleden vrijwel tegelijkertijd uit dezelfde moeder geboren te zijn was iets waarvoor ze niet weg kon lopen, hoe geraffineerd het verdringingsmechanisme dat ze in de loop van een halve eeuw had ontwikkeld ook functioneerde.”  - Bladzijde 28.

b. Oorlog en een snufje liefde. Ik vind dit, omdat het grootste gedeelte van het boek over de oorlog gaat en daarom komt er ook een grote scheur tussen Anna en Lotte. En verder draait het ook wel om liefde; Anna trouwt met Martin, maar die sterft (in de oorlog). Lotte is verloofd met David, die wordt opgepakt door de Razzia (ook in de oorlog) en ze trouwt later weer met zijn broer.

“Drie dagen later, nadat Engeland en Frankrijk Duitsland de oorlog hadden verklaard, verzamelde Frau von Garlitz haar kinderen, haar perrsoneel en de hoogsnodige bagage, en droeg huis en hof buiten adem aan Anna over.”  -Bladzijde 159 – oorlog.

“Het welzijn van dit lichaam was zo nauw verbonden met dat van het hare dat ze niet wilde horen wat hij zei en toch grift het zich in haar geheugen, woord voor woord.” – Bladzijde 290 – liefde.

c.  Ja, het motto is:

‘Die Welt ist weit, die

Welt ist schön, wer

Weiss ob wir uns wiedersehen.’

In het Nederlands staat er dus iets van:

         ‘De wereld is ver, de

Wereld is mooi, wie

Weet of we elkaar nog terugzien’

Het boek gaat natuurlijk over Anna en Lotte. Ik denk dat het slaat op dat Anna en Lotte ver van elkaar weg zijn, maar toch beide op een andere manier naar de ‘mooie’ wereld kijken. En de laatste zin slaat ‘t er natuurlijk op, dat na de breuk, ze zich afvragen of ze elkaar ooit nog weerzien.

d. De titel is heel makkelijk te verklaren, namelijk dat het gaat over de tweeling Anna en Lotte!

Het verband tussen de titel, het thema, en het motto is dat de tweeling uit elkaar wordt gescheurd, en door een oorlog wordt die kloof nog dieper. Ze worden allebei verliefd en beiden blijven ze zichzelf toch afvragen of ze elkaar ooit nog zullen zien.

e.

– Eigenschappen:       

Er wordt vaak gesproken over de verschillende eigenschappen van de tweeling. Anna is druk en luidruchtig en Lotte is rustig en introvert. Er wordt vaak opgemerkt dat ze verschillen en dat ze zich aan elkaar irriteren.

- Verdriet:                   

Beide zussen hebben afschuwlijke dingen meegemaakt en het verdriet zal er altijd blijven. Hier hebben ze het ook vaak over in hun herinneringen.

 Begrip:                      

De tweeling eist begrip van elkaar als ze hun verhaal vertellen.

Dood:                        

In het boek komt de dood vaak terug. Denk aan hun ouders en hun echtgenoten (behalve Ernst.)

Schuld:                    

Lotte blijft maar over de ‘schuld’ van de oorlog nadenken en praten. Ze vindt het eigenlijk gewoon de schuld van de duitsers.

Herinneringen:            

Het laatste motief zijn de herinneringen van beide zusters, die blijven het hele verhaal plaatsvinden.

f.  Lotte:    

Lotte is de tweelingzus van Anna. Ze is geboren in Duitsland,

maar opgegroeid in Nederland en kijkt dus ook via een Nederlandse blik naar

de oorlog. Ze is rustig en heeft een zangtalent. Ze vindt het moeilijk om Anna

te vergeven, na alle gebeurtenissen in de oorlog en haar leven.

Anna: 

Anna is de tweelingzus van Lotte. Ze is geboren in Keulen, maar groeide op bij haar oom en gemene tante, waar ze een slechte jeugd heeft gehad. Ze heeft in een klooster gezeten en heeft haar leven voornamelijk als dienstmeid gewerkt. Ze is luidruchtig, druk en extrovert. Ze is dolenthousiast als ze in de Spa ontdekt dat ze Lotte heeft gevonden en ook na de oorlog was zij degene die toenadering zocht, maar die werd toen niet beantwoord.

g. Het wordt verteld vanuit de alwetende verteller. De verteller heeft geen rol in het verhaal, maar geeft soms wel van die zinnetjes van: ‘Als ze dat later had geweten…’ De verteller heeft ook geen rol.

“De bevrijding: niet alleen van de vijandelijke legers, maar ook van de angst.” - Bladzijde 352.

h. De vertelde tijd is vanaf de geboorte eigenlijk van Lotte en Anna, tot de dood van de laate. Dit is 74 jaar. Er wordt niet heel veel verteld over de tijd voor ze uit elkaar worden gehaald, maar aan het begin wordt er wel over hun vader en moeder nog gepraat. Dus ook al is het maar kort, er wordt over verteld en dus valt het onder de vertelde tijd.

i.  Er zijn meerdere verhaallijnen, namelijk:

Lotte en Anna als ze bejaard zijn en samen bij de spa en in cafeetjes zitten.

Lotte uit het verleden, haar jaren als kind, door de oorlog heen en na de oorlog.

Anna uit het verleden, haar jaren als kind en, net als Lotte, door de oorlog heen en na de oorlog.

j.  Opdracht, motto, inhoud, Deel 1 Interbellum, Deel 2 Oorlog, Deel 3 Vrede Après le déluge encore nous.

k. Ik vind dat het een middelmatige samenhang. Ik vind namelijk dat er wel heel veel over onbelangrijke gebeurtenissen werd gepraat (heel veel over ziektes van niet echt belangrijke mensen)

Maar natuulijk hebben alle gebeurtenissen met Lotte en Anna te maken etc. Maar omdat er ook heel veel wordt gepraat over onbelangrijke bijfiguren vind ik het middelmatig.

Secundaire literatuur

a. Aangezien ik niet één grote, betrouwbare recensie kon vinden, heb ik er maar twee korte bijgevoegd:

Reinjan Mulder in de NRC, 5 november 1993:

'Het zou een experiment kunnen zijn in een onderzoek naar invloeden van de omgeving op iemands houding en gedrag. Zet twee identieke vrouwen in twee landen met uiteenlopende politieke stelsels en vergelijk hoe ze zich ontwikkelen.
(...)
Hoe gekunsteld een dergelijk plot misschien ook klinkt, in de roman blijkt dit tegenover elkaar zetten van twee parallelle levens wonderbaarlijk goed te werken. Het boek krijgt er meer diepte door. Afwisselend worden in een stevige, vlotte stijl episoden uit het recente Duitse en Nederlandse verleden beschreven en daartussen door wordt alles van twee kanten in dialogen becommentarieerd. Al pratende krijgen de twee vrouwen steeds meer begrip voor elkaar. In het begin zijn ze volledig van elkaar vervreemd, maar geleidelijk wordt hun band hechter.'

Dirk Schümer in NRC Handelsblad, 16 september 1994:
'Dat Tessa de Loo's "De tweeling" mij als Duitse lezer verrast, komt door de ongebruikelijke verschuiving van het morele perspectief. (...)
De opdeling in goed en kwaad, waarbij op enkele uitzonderingen na alle Duitsers als daders en alle objecten van hun fascistische agressie als slachtoffers zijn te beschouwen, wordt door Tessa de Loo in haar boek op twee manieren doorbroken. Allereerst door de compactheid en de rijkdom aan details in haar beschrijving van het alledaagse leven onder het nationaal-socialisme en door de karakters van haar twee hoofdfiguren.'