De Tweeling

A. Beschrijving en analyse

Technische gegevens

Titel: De Tweeling

Auteur: Tessa de Loo

Gelezen druk en jaartal: 73^e druk, februari 2013

Motto + opdracht

Motto:

Die welt is weit, die

Welt is schön, wer

weiss ob wir uns wiedersehen

Vertaling: De wereld is groots en mooi, wie weet of wij elkaar ooit terugzien.

Dit verwijst naar het feit dat de tweeling Anna en Lotte worden gescheiden van elkaar nadat de ouders alle twee komen te overlijden. Het is dan maar de vraag of de tweeling elkaar nog ooit tegen gaat komen.

Opdracht:

‘Voor mijn moeder en Maria Hesse’

Verklaring van kaft, titel en ondertitel

Op de kaft staan twee kleine meisjes afgebeeld. Dit verwijst naar de tweeling Anna en Lotte. De titel zegt eigenlijk al waar het verhaal over zal gaan, namelijk de tweeling. Op de kaft staan ook twee verschillende meisjes en dit kan verwijzen naar het feit dat ze zo verschillend zijn van elkaar. Wanneer de tweeling elkaar weer naar jaren tegen komt in het kuuroord komen ze erachter dat ze erg verschillend zijn van karakter en ook hebben ze een heel verschillend leven gehad nadat ze uit elkaar zijn gehaald.

Soort literatuur

De tweeling is een psychologische roman. Het verhaal draait eigenlijk over de levensloop van de tweeling. Lotte en Anna leiden alle twee een ander leven en door het boek heen lees je hun levensontwikkeling en ook wat ze alle twee denken over gevoelens enz.

Structuur

Het boek heeft drie delen: 1 Interbellum 2 Oorlog en 3 Vrede. In elk hoofdstuk wordt er teruggegaan naar de tijd. Vaak begint het met het heden waarin Anna en Lotte aan het eten zijn of aan het wandelen en dan krijg je vaak stukjes over het verleden waarin ze dan vertellen hoe het was gegaan.

In totaal zijn er in het eerste deel tien hoofstukken, het tweede deel ook tien hoofdstukken en het laatste deel heeft 4 hoofdstukken. Het verhaal in het kuuroord loopt wel chronologisch, met uitzondering van de flashbacks die er telkens tussen komen. Maar de flashbacks zijn dan ook wel weer helemaal chronologisch, want het verhaal sluit qua tijd wel weer op elkaar aan.

De schrijver heeft in dit boek geen gebruik gemaakt van spanningsmiddelen.

Tijd 

Vertelde tijd

Aantal bladzijdes: 405

Historische tijd

Het werkelijke verhaal speelt zich af rond de jaren ’90. Dit merk je aan de leeftijd, ze zijn in de spa ongeveer 70 aangezien ze rond de oorlog (1940-1945) twintig jaar zijn. Je weet dat ze twintig zijn aangezien ze rond de oorlog trouwen en even later ook beginnen aan een studie.

Het verhaal in deel 1 (interbellum) speelt zich vooral af rond de tijd voor de oorlog rond 1930. Deel 2 speelt zich dan weer juist af in de oorlog (1940-1945) dit merk je aan de personen die genoemd worden: Hitler, aan de vriend van Anna die werkte voor de Nazi’s, en aan de spertijd waar iedereen zich aan moet houden. Dat zijn wel typische dingen die kenmerkend zijn voor de Tweede Oorlog.

Vertelde tijd

De vertelde tijd is ongeveer van 1930 tot 1990.Dit weet je doordat Anne en Lotte zes jaar zijn wanneer ze het huis verlaten en ergens rond de twintig zijn tijdens de oorlog. Wanneer ze in Spa zijn, zijn ze 74.

Chronologie/flashbacks

Het heden in de kuuroord loopt helemaal chronologisch. Het verhaal heeft veel flashbacks (het heeft eigenlijk bijna alleen maar flashbacks) en die lopen ook allemaal chronologisch. Er zijn telkens flashbacks over het vroegere leven van Anna en Lotte. Je ziet dan het leven van Lotte in Nederland die tijdens de oorlog onderduikers hielp en het leven van Anna in Duitsland die was getrouwd met een Nazi. Het hele boek zit eigenlijk vol met flashbacks en ook zijn de flashbacks erg land, dus is het erg lastig om daar een voorbeeld bij te geven.

Ruimte

Aardrijkskundige plaatsen:

Het oude casino in Keulen: plaats waar Lotte en Anna woonde met hun ouders.

Keulen: geboorte plaats Anna en Lotte. Lotte woont later ook weer in Keulen.

Thermaal instituut in Spa: dat is een kuuroord waar Anna en Lotte verblijven en waar ze elkaar ook ontmoet hebben

Nederland: is de plaats waar Lotte kwam te wonen in Nederland. Ze kwam te wonen in het noorden/midden. Dit weet je omdat Lotte te maken kreeg met de hongerwinter en dat speelde zich af boven de rivier waar de bevrijding mislukt was.

Wenen: dat is de plaats waar Anna en Martin trouwden en later ook samen een huisje hadden.

Symbolische ruimte:

Misschien kun je het niet echt beschouwen als een symbolische ruimte, maar in het kuuroord komen ze elkaar tegen. Alle twee gaan ze daar heen omdat ze alle twee last hebben van artrose, wat kan wijzen op een familieband.

Het boek knt geen slechte weersomstandigheden waarin er iets afspeelt.

Figuren

Rond karakter:

Anna Grosalie-Bamberg:

Anna is in het kuuroord 74 jaar. Anna is een rond karakter omdat ze zich ontwikkeld in de loop van het verhaal. Op het begin is ze nog maar een meisje die leeft op de boerderij bij oom Heinrich en daarna wordt ze door haar oom en tante als snel gezien als een zwakzinnig persoon. Later gaat ze werken als huishoudster bij een adellijke familie en trouwt later met Martin. Ze trouwt ook met hem en ze wordt al vroeg weduwe aangezien Martin al vroeg overlijd. Ze is een rond karakter omdat ze veel meemaakt in het verhaal en ook veel pijn en onrecht moet doorstaan. Doordat ze ook werd gezien als een zwakzinnig persoon was ze zonder dat ze het doorhad gesteriliseerd en ging ze ook nooit naar school. Anna werkte later als rodekruiszuster en verzorgde alle Duitse soldaten die gewond raakte tijdens de oorlog.

Vlakke karakters:

Lotte Goudriaan-Bamberg:

Lotte is in het kuuroord. Van haar kom je door het verhaal heen niet heel veel te weten en ze ontwikkeld zich ook niet helemaal. Ze is opgegroeid in Nederland en woonde in een communistisch gezin. In de oorlog zat ze eigenlijk een soort van bij het verzet, het gezin waarin ze woonde hielp onderduikers en die trokken bij hun in. Ze krijgt dan ook een relatie met een Jood die bij hun onderdook, ze krijgt een relatie met Ernst.

David:

Lotte en David hadden samen een relatie en David was koorleider bij het koor van Lotte. David wordt tijdens de razzia opgepakt en overlijd.

Oom Heinrich:

Is de oom van Lotte en Anna. Anna komt na het overlijden bij oom Heinrich en zijn vrouw. Ze doen net alsof Anna een zwakkeling is en Anna wordt geestelijk en fysiek mishandel door oom Heinrich.

Ernst:

Is later de man van Lotte. Ernst duikt als Jood onder bij Lotte’s familie en bij een razzia bij Lotte weet hij door zijn vioolkunsten de Duitsers te verlijden en zo voorkomt hij dat heel het gezin en de onderduikers worden opgepakt. Later overlijd hij door hartfalen.

Tante Martha:

Is de vrouw van oom Heinrich en mishandeld Anna. Ze is een zeer slechte stiefmoeder van Anna.

Martin:

Krijgt eerst een relatie met Anne en later trouwen ze ook. Martin zat bij het leger en is eigenlijk altijd weg. Hij vocht ook voor de Duitsers.

Vertelwijze

Het verhaal wordt verteld door wisselende personen. De ene keer is Anna aan het woord en daarna weer Lotte. Het verhaal staat ook in de derde persoon. Het verhaal wat dan in het heden wordt vertaald wordt vaak wel vanuit Lotte’s ogen gesproken, wat dan in de ik-perspectief staat.

Stijl

De schrijfster schreef erg fijn en prettig, eigenlijk was alles wel te volgen. Ook schreef ze veel handelingen wel langdradig en ook waren er in het verhaal voldoende monologen en dialogen. De schrijfster heeft er ook ooit Duitse of Franse zinnen in staan, die dan niet altijd te begrijpen zijn, maar vaak zijn ze ook niet relevant voor het verhaal. De Duitse en Franse zinnen zijn wel logisch, omdat het verhaal zich deels afspeelt in Duitsland (bij Anna) en ook het verhaal in het heden speelt zich ook af in Spa (België) waar ook Frans wordt gesproken. Anna en Lotte spreken soms ook Duitse woorden uit waardoor het verhaal naar mijn menig ook geloofwaardiger wordt.

Themaformulering

Na de ontmoeting met mijn zus kwam ik erachter dat we heel erg verschillend zijn opgevoed en de standpunten van ons beide erg verschillen.

Motieven

Oorlog

De oorlog speelt echt een rol in dit boek, ze worden er alle twee mee geconfronteerd. Ook denken ze alle twee anders over. Lotte heeft de oorlog meegemaakt in Nederland en Anna in Duitsland. Lotte deed ook aan verzet tegen de Duitsers, ze hielp mensen onderduiken en had ook een relatie met een Jood die bij hun onderdook. Anna is getrouwd met een nazi en werkt later ook als Rode kruiszuster die gewonde Duitsers verzorgde. Wanneer Lotte en Anna elkaar weer ontmoeten denken ze ook alle twee anders over bijvoorbeeld de Amerikanen en de Russen.

Dood

De dood komt ook erg vaak terug in het boek. Op het begin van het verhaal overleed de vader en later ook de moeder van Lotte en Anna, waarna ze naar twee verschillende families werden gestuurd. Later wanneer Lotte bij haar nieuwe familie woont gaat het ook niet heel goed met haar pleegvader, hij heeft ook verschillende keren op het randje van de dood gehangen, maar hij overleeft zijn ziekte bed. Lotte’s vriend, David, werd ook tijdens de razzia opgepakt en overlijd later ook. Anna’s vriend, Martin, overleed ook tijdens de oorlog, hij vocht aan het front en daar overleed hij ook. Ernst, de man van Lotte overleed ook later in het boek aan hartfalen. Aan het einde van het verhaal overleed Anna ook nog in het kuuroord toen ze in bad lag. Ze overleed aan hartfalen.

Relate tussen de zussen (familieband)

Op het begin hadden ze natuurlijk een erg sterke familieband met elkaar (ze waren een compleet gezin: Vader, Moeder en twee kinderen). Daarna waren ze alle twee uit elkaar gebracht en hadden ze helemaal geen contact meer. Wanneer Anna vele jaren later Lotte opzoekt wil Lotte helemaal niks meer met Anna te maken, de familieband lijkt te zijn vergroeid. Toen Anna en Lotte elkaar weer tegen kwamen had ik het idee dat het heel erg onwennig was en ze elkaar ook niet helemaal meer als familie beschouwden. In de loop van het verhaal werd de band (in het heden) wel verbeterd, maar nog steeds hadden ze alle twee een andere mening over de oorlog en konden ze elkaar niet helemaal begrijpen. Wanneer Anna overlijd aan het einde van het verhaal had ik het idee dat Lotte nog veel wilde zeggen tegen Anna en dat ze weer opnieuw een familieband wilde opbouwen, maar zo ver kwam het dus niet.

Symboliek

In het boek vond ik niet echt dat er gebruik werd gemaakt van symboliek. Alleen op het einde van het verhaal , de dag voor het overlijden zei Anna het volgende: ‘Morgen zal ik me van de rustige kant laten zien’. Misschien wist zij al dat ze de volgende dag zou overlijden.

Samenvatting

Deel 1: Interbellum
De op leeftijd zijnde Lotte ontmoet tijdens haar verblijf in een Frans kuuroord een vrouw van haar leeftijd. Ze raken aan de praat en ondanks dat Lotte liever geen contact wil met deze excentrieke dame, komen ze erachter dat ze allebei in dezelfde Keulse straat gewoond gewoond hebben als kinderen. De vrouw blijkt Lottes tweelingzus Anna te zijn.

Anna is compleet lyrisch over de hereniging, maar Lotte heeft het er moeilijk mee. Desondanks wijken ze niet meer van elkaars zijde en halen ze herinneringen op aan hun kindertijd en daarna aan hoe het hen in hun nieuwe levens verging. Het ene moment voelen ze zich echt zussen, maar ze zijn toch erg verschillend, vooral in hun opvattingen over de oorlog.

De twee meisjes groeiden op in Keulen, in een oud casino. Hun moeder overleed toen ze nog erg jong waren en hun vader werd ziek. Om ondanks zijn ziekte voor de tweeling te kunnen blijven zorgen, trouwde hij met tante Käthe, de zus van hun moeder. Maar als hij sterft, worden Lotte en Anna bij haar en bij elkaar weggehaald. Lotte wordt ziek – de ziekte van haar vader – en wordt geadopteerd door een liefdevol Hollands gezin dat al drie dochters heeft. Anna wordt meegenomen door oom Heinrich en tante Liesl, de broer van haar vader en zijn vrouw. Ook haar grootvader woont bij hen.

Terwijl Lotte na een bijna-doodervaring (ze zakte door het ijs en verdronk bijna) haar passie voor zingen ontdekt, begint Anna op de boerderij de ernst van de economische crisis te merken. Grote werkloosheid leidt ertoe dat boeren kinderen van gewone gezinnen in huis nemen om te werken, en Nettchen is zo’n kind, een zwakzinnig meisje. Samen met haar ontdekt Anna dat tante Liesl een affaire heeft met een jongen, maar wanneer hij het uitmaakt gaat ze het klooster in. Nettchen gaat terug naar huis en kort hierna sterft de grootvader.

Terwijl Lottes vader bevlogen raakt door muziek, hertrouwt oom Heinrich met de jonge, tirannieke Martha. Hij houdt er sterke communistische ideeën op na en wanneer Anna bevriend raakt met Bernd Möller, die een aanhanger van Hitler is, slaat oom Heimrich haar in elkaar en laat haar steriliseren, waar ze pas jaren later achter komt. Dankzij de pastoor wordt de inmiddels zestienjarige Anna door de kinderbescherming bij haar oom en stieftante weggehaald en opgevangen in een klooster. Het is begin 1933 en Hitler wint snel aan macht. Na een tijdje gaat Anna terug naar huis en wordt ze lid van Hitlers jeugdbeweging om de katholieke kerk op de hoogte te houden van zijn activiteiten.

Intussen heeft Lotte het moeilijk met haar overheersende vader die, na een depressieve periode van haar moeder, ernstig ziek wordt en bijna sterft.

Anna gaat in Keulen naar de huishoudschool en vindt al snel een baan als dienstmeisjes bij het gezin Stolz. De vrouw neemt Anna mee naar een arts als ze erachter komt dat Anna niet ongesteld wordt: zo komt Anna erachter dat ze gesteriliseerd is. Kort hierna blijkt dat haar oom altijd heeft gedaan alsof ze zwakzinnig was zodat hij haar thuis kon houden om haar te laten werken. Haar menstruatie blijft de rest van haar leven achter en ze kan nooit kinderen krijgen.

Terwijl de oorlog op het punt van uitbreken komt te staan, levert Lottes vader steeds meer kritiek op de Duitsers en daardoor, als vorm van verzet, groeit bij Lotte het verlangen om naar Duitsland terug te gaan. Anna neemt ontslag bij het gezin Stolz en wordt het kamermeisje van gravin Von Garlitz, wier vader Anna's vader had gekend.

Deel 2: Oorlog
De oorlog breekt uit en Lotte gaat naar Anna toe uit angst dat de grenzen dichtgegooid worden. De twee zussen hebben echter helemaal geen band meer, niets te bespreken en ook niets meer gemeen, waardoor het een kil verblijf wordt.  Anna krijgt verkering met de Weense soldaat Martin: hun liefde groeit vooral in een briefwisseling wanneer hij aan het front zit. Ook Lotte wordt verliefd, op de muzikale soldaat David die net als Lotte in zijn jeugd kampte met een erg veeleisende vader.  Wanneer Martin na een verlofperiode- waarin ze zich officieel verloven en de nacht samen doorbrengen -  terug moet naar het front, blijft Anna alleen achter op het landgoed omdat de familie Von Garlitz naar familie in het oosten is gegaan. Na een poosje moet Anna daar ook heen om de zieke zoon en erfgenaam te verzorgen.

 Lotte wordt door David ten huwelijk gevraagd, maar vraagt om bedenktijd. Korte tijd later krijgt se van zijn ouders te horen dat hij is gedeporteerd naar een werkkamp omdat hij aangaf joods te zijn: hij wilde zijn vrienden beschermen bij een plotselinge politie-inval.

Terwijl Lotte de liefde van haar leven kwijt is, komt Martin met verlof om met Anna te trouwen, wat op het laatste moment bijna niet doorgaat deels vanwege zijn tirannieke moeder en deels omdat het een illegaal huwelijk zou zijn. Ze trouwen echter toch. Wanneer hij is teruggekeerd naar het front, vertrekt Anna met het gezin Von Garlitz naar een ander landgoed. Ze krijgt de leiding over het huishouden en raakt, sterk tegen de regels in, bevriend met een Russische gevangene.

Intussen begeven ook Lotte en haar familie zich op glad ijs door joodse onderduikers in huis te nemen.

Na een verblijf in Wenen komt Anna op de terugweg terecht in een bombardement van Berlijn. Intussen is bij Lottes moeder een baarmoedertumor gevonden die operatief verwijderd wordt, wat haar erg verzwakt. Door haar ziekte krijgt ze extra voedselbonnen, die, zo ontdekt Lotte, gebruikt worden door haar vader – puur voor zijn eigen trek.

Heer Von Garlitz overlijdt bij een mysterieus vliegtuigongeluk en Anna komt erachter dat Frau von Garlitz samenzweert met een aantal militairen die een einde willen maken aan de oorlog, maar hun plannen hebben tot dusver geen succes. Kort hierna krijgt Anna bericht dat Martin is gesneuveld en neemt ze ontslag om als Rodekruiszuster te gaan werken. Lotte trouwt met onderduiker Ernst en overleeft de hongerwinter maar nauwelijks: diverse keren komt ze bijna om terwijl ze aardappelen of graan probeert te bemachtigen.

Deel 3: Vrede
De oorlog is voorbij en terwijl Lotte feestviert, wordt Anna samen met collega-verpleegsters en patiënten een tijdje gevangen gehouden door bevrijders. Wanneer ze eenmaal vrijkomt, besluit ze maatschappelijk werkster te worden en gaat ze op zoek naar Martins graf. Ze vindt het en ontmoet bovendien een meisje dat in de laatste dagen van zijn leven bevriend met hem was. Tijdens haar studie sociaal werk komt ze onverwachts weer in contact met haar tante Martha, die een berucht zwarthandelaarster is geworden en doet alsof ze Anna’s studie betaalt. Anna maakt hier eigenhandig een eind aan en zoekt kort daarna haar oom op wanneer deze is teruggekeerd van het Russische front. Ze wil hem vragen waarom hij haar als kind niet naar school liet gaan en haar steriliseerde, maar hij is geestelijk zo verzwakt dat ze besluit het te laten zitten en slechts met hulp van de rechter boeken van haar vader weet te bemachtigen uit het huis van haar oom.

Na twee weken van gesprekken, uitstapjes, conflicten en grote verschillen tussen de twee oude zusters krijgt Anna op een dag een hartaanval en overlijdt. Voor Lotte zal het voorgoed te laat zijn om haar de waarheid te vertellen: dat ze Anna na al die jaren toch weer als een zus is gaan zien.