Feitelijke gegevens van het boek

Titel: De oesters van Nam Kee.

Auteur: Kees van Beijnum.

Bladzijdes: 320.

Uitgeverij: Nijgh & Van Ditman.

Oorspronkelijk gepubliceerd: 2000.

Genre: literaire fictie, liefdesroman, misdaadroman.

Verwachtingen en eerste reactie

Ik besloot dit boek te lezen omdat ik van liefdesromans houd en omdat Berry me een interessante, eigenaardige persoon leek door de flaptekst die ik had gelezen. Door de flaptekst zag ik Berry meteen als een pathologisch leugenaar, maar in het boek leer je hem echt kennen en realiseer je je dat hij meer is dan dat. Hij houdt echt van moeder, broer en vriendin en hij heeft altijd spijt als hij tegen ze liegt. Verder ging ik met weinig verwachtingen het boek in; ik heb niet veel gelezen over het boek voordat ik besloot om het te lezen.

De samenvatting

Het verhaal gaat over Berry Kooijman, een 18-jarige jongen die gestopt is met studeren. Zijn vader is overleden en zijn moeder denkt dat hij nog elke dag naar de universiteit gaat. In plaats daarvan hangt hij rond met zijn criminele vrienden Otman, Jamal en Rachid. Op een feestje met veel drank en drugs komt hij in bezit van een zak met lichtgevende duivelshoorntjes.

Hij besluit de duivelshoorntjes te verkopen en ontmoet daardoor Thera. Hij is meteen geïnteresseerd in haar, maar ze was na het kopen van de hoorntjes weggelopen en sindsdien had hij haar niet meer gezien. Als hij haar op een dag wel ziet, besluit hij haar te volgen. Zij denkt dat hij de filmmaker is waarmee ze een afspraak heeft en spreekt hem aan. Terwijl Berry eerst probeert om te doen alsof hij echt de filmmaker is, heeft ze al snel door dat hij liegt. Ze is eerst geïrriteerd, maar besluit toch met hem uit eten te gaan; ze eten oesters bij Nam Kee. Berry houdt eigenlijk niet van oesters, maar is zo onder de indruk van haar dat hij zegt dat hij ze wel lekker vindt.

Berry komt erachter dat ze een stripper is, maar vindt het niet erg en krijgt een relatie met haar. Hij slaapt regelmatig in haar appartement; een zolderkamer die ze huurt van een oude dame. Doordat hij zoveel tijd doorbrengt met Thera, gaat hij nauwelijks meer om met zijn criminele vrienden en gaat het beter met hem. Tijdens een van hun afspraken krijgt Thera plotseling een epilepsieaanval, en als het over is, gaat ze beschaamd weg. Ze belt Berry ’s nachts in paniek omdat ze dacht dat Berry haar nu zou verlaten, wat hij ontkende. Door haar epilepsieaanvallen moet ze stoppen met haar werk als stripper.

Ondanks dat Thera en Berry beiden nauwelijks geld hebben, willen ze graag op wereldreis. Ze verzinnen een plan: ze doen alsof ze Thera’s appartement verhuren en laten mensen de huur vooraf betalen. Wat de mensen niet weten, is dat het huis niet Thera en Berry’s eigendom is en dat 15 andere mensen het huis ook zogenaamd gehuurd hebben. Met dit geld besluiten ze naar het Hilton-hotel te gaan, als het begin van hun vakantie. In het Hilton hotel krijgt Thera meerdere epilepsieaanvallen, waardoor Berry een ambulance belt en ze wordt opgenomen in het ziekenhuis.

Terwijl ze in het ziekenhuis ligt, vertelt ze aan Berry dat ze geen zin meer heeft om te reizen en dat hij zich niet zo moet vastklampen aan haar. Ook ziet Berry dat Thera’s ex, Ben, haar regelmatig bezoekt in het ziekenhuis. Na haar ziekenhuisopname gaat Thera bij haar moeder wonen. Haar moeder vindt Berry geen goede jongen en ze laat Berry niet bij haar langskomen. Als Thera hem een week later belt om langs te komen, vertelt ze hem dat ze voorlopig geen contact meer met hem wil hebben.

Nadat ze het uitmaakt, begint Berry weer te ontsporen. Hij begint weer af te spreken met zijn criminele vrienden, maar er is een verschil; hij heeft nu erg veel geld, waardoor hij nog gekkere dingen kan uithalen. Hij blijft Thera zoeken en hij ontdekt dat ze weer bij haar ex Ben is gaan wonen. Als hij haar uit het huis van Ben ziet lopen, probeert hij haar terug te winnen, maar ze zegt dat ze nu eindelijk een prettig, rustig leven heeft en dat hij haar met rust moet laten.

Later gaat hij nog een keer naar Bens huis, dit keer gewapend, ook al is hij niet van plan het wapen te gebruiken. Als het pistool tijdens hun gesprek uit zijn broek valt, schrikken Ben en Thera. Thera vertelt hem dat het over is en stuurt hem weg. Ben gaat chagrijnig naar zijn vrienden, die hem vragen of hij meegaat naar de opening van het buurthuis. Al zijn vrienden hebben zich laten inpalmen door een jeugdwerker en lopen met securityvestjes rond op het feest. Berry irriteert zich aan zijn vrienden en het feest, en in een opwelling gooit hij een steen naar de burgemeester. Die steen komt heel hard op het hoofd van de burgemeester en hij raakt bewusteloos.

Berry gaat er snel vandoor en vlucht terug naar zijn huis. Maar de politie komt er al snel achter dat hij diegene is die de steen heeft gegooid en ze komen naar zijn huis toe om hem te arresteren. Berry schiet een politieagent neer en gaat op de vlucht. Hij neemt de trein naar het vakantiehuisje van zijn ouders in Frankrijk, wat inmiddels al andere eigenaren heeft. De eigenaren zijn niet thuis en Berry breekt in. Maar ook daar wordt hij al snel gevonden en gearresteerd door de Franse politie.

Hij wordt door een psychiater ondervraagt om te bepalen of hij naar de gevangenis of een tbs-kliniek moet. De burgemeester had het overleefd, maar hij lag drie weken lang in een coma. Berry krijgt een vierjarige gevangenisstraf en zijn broer Rein en zijn moeder komen hem regelmatig bezoeken.

Personages

Berry (round character): Berry is de hoofdpersoon en verteller van het verhaal. Hij is achttien jaar, studeert niet en is werkloos. Wel hangt hij vaak rond met zijn criminele vrienden, waarmee hij vrouwen afkraakt, drugs gebruikt, alcohol drinkt, dingen steelt, mensen in elkaar slaat en dingen vernielt. Ook liegt hij zeer regelmatig; over zijn educatie, zijn adres, zijn vader, noem het maar op. Op het eerste gezicht lijkt hij dus een typische hangjongere en een vervelend figuur. Maar als je hem beter leert kennen, zie je hoe een gevoelige, slimme, onzekere jongen het eigenlijk is. Hij heeft weinig hobby’s, maar fotografeert de wolken regelmatig. Hij voelt zich altijd schuldig wanneer hij liegt en hij kan heel romantisch zijn. Ook heeft hij problemen met het verwerken van verlies, zoals de dood van zijn pony, het einde van zijn relatie met Thera en het overlijden van zijn vader. Zijn gevoelens en gedachten worden vaak verteld in het verhaal.

Thera (flat character): Thera is een negentienjarig meisje die als stripper en model werkt. Ze is vernoemd naar het Griekse eiland waarop ze verwekt is. Thera heeft een tijdje in een videotheek gewerkt, waardoor ze veel afweet van films, vooral misdaadfilms. Ze lijdt aan epilepsie, maar ze slikt er geen medicijnen voor en gaat nooit naar de dokter. Dit komt doordat ze een vervelende jeugd had waarin ze constant werd opgenomen in het ziekenhuis, naar speciale scholen moest enzovoorts. Als lezer kom je weinig te weten over haar gevoelens en gedachten; het is bijvoorbeeld onduidelijk of ze nou echt zoveel van Berry hield als ze zei en waarom ze hem heeft verlaten.

Ellen (flat character): Ellen is Berry’s moeder. Ze werkt in de reclassering en daardoor noemt ze zich een expert in het omgaan met leugenaars. Maar de leugens van haar eigen zoon, daar trapt ze wel in. Ook is ze door haar werk soms paranoïde; ze is erg bang voor inbrekers en heeft overal in huis spuitbussen en tafelpoten staan om zichzelf te kunnen verdedigen. Ze is hard en toont weinig emotie, maar ze houdt wel veel van haar zoons.

Rein (flat character): Rein is Berry’s broer. Hij is twee jaar ouder dan Berry en hij heeft een haat-liefde relatie met Berry. Berry vindt Rein te braaf en Rein vindt dat Berry de werkelijkheid idealiseert. Rein was van plan om tijdelijk met zijn studie te stoppen en alleen een wereldreis te maken, maar hij vond het in Spanje al te eng en eenzaam worden. Daarom besloot hij terug te keren naar Nederland, maar om het beeld te scheppen dat hij nog wel op wereldreis was, bleef hij constant in zijn kamer; niemand behalve Ellen en Berry mochten weten dat hij terug in Nederland was.

Peter (flat character): Peter is Berry’s vader die zes jaar geleden is overleden aan een hartstilstand. Hij was een cameraman bij de NOB en was soms een stemacteur in een tekenfilm. Berry heeft zijn dood nooit verwerkt en idealiseert hem, waardoor hij vaak ruzie heeft met Rein over zijn herinneringen van hun vader. Rein beweerde dat hij een alcoholist was, dat hij vreemdging en dat hij wilde scheiden van Ellen, wat Berry niet wil geloven.

Otman, Rachid, Gerrie en Jamal (flat characters): Dit zijn Berry’s criminele vrienden. Ze zijn hoogstwaarschijnlijk van allochtone afkomst. Jamal wordt in het verhaal ook wel ‘De Laatste Mode’ genoemd doordat hij altijd kleding van de laatste mode draagt. Ze proberen constant meisjes te versieren, geld te verdienen en ze doen veel riskante, al dan niet illegale dingen. Otman lijkt een betere vriend van Berry te zijn dan de rest. Het zijn niet echte personages, het zijn meer types. Allochtonen

Tijd

Het verhaal is niet chronologisch geschreven; er wordt vaak gebruik gemaakt van flashforwards en flashbacks. Er zijn geen nette tijdlijnen die elkaar afwisselen te ontdekken: het boek gaat kriskras door de tijd heen. Elk hoofdstuk gaat grofweg over een van de volgende tijdlijnen: de momenten met Thera, de momenten met zijn criminele vrienden, de momenten bij Berry thuis en de momenten waar Berry vlucht van de politie en uiteindelijk wordt opgepakt.

De hoofdtijdlijn is Berry’s tijd met Thera, vanaf dat hij haar ontmoet totdat hij in de gevangenis terechtkomt. De vertelde tijd is dus een paar maanden. Tijdens zijn relatie met Thera komen flashforwards voor over dat ze uiteindelijk elkaar gaan. Ook komen er flashbacks in voor over zijn criminele vrienden en zijn jeugd. Vooral aan het einde van het verhaal, waar Berry aan het wachten is tot de politie hem vindt, heeft veel flashbacks; Berry kijkt dan namelijk terug op zijn leven.

Het verhaal speelt zich af in 1999. Dit wordt direct in het boek gezegd, maar dat merk je ook doordat er telefoons en lichtgevende hoorntjes in voor komen. De tijd is belangrijk voor het verhaal, omdat het typisch Amsterdam in de eind jaren 90 uitbeeldt, me veel criminaliteit en kansarme mensen. Maar ook nu is er nog steeds veel criminaliteit in Amsterdam, dus het zou er niet heel anders uit zien in de huidige tijd.

Ruimte & plaats

Het verhaal speelt zich vooral af in Amsterdam. Dit is niet heel belangrijk in het verhaal, maar Berry leeft in het criminele wereldje, en Amsterdam is tenslotte een grote stad met veel criminaliteit. De belangrijkste plekken in Amsterdam zijn:

• De snackbar van Fast Eddie. Dit is een plek waar Berry vaak rondhangt met zijn criminele vrienden. Het duurt lang voordat het eten geserveerd wordt en de plaats is viezig, maar het is toch hun vaste ontmoetplek.
• Het Hilton hotel. Thera en Berry verblijven samen in de duurste bruidssuite van het Hilton hotel. Het was de bedoeling dat het het begin van hun wereldreis zou zijn, maar dat veranderde toen Thera meerdere epilepsieaanvallen kreeg en naar het ziekenhuis moest.
• Thera’s huis. Thera woont op de zolderkamer van een oude dame die in een verzorgingstehuis ligt. Hierdoor is het interieur heel klassiek en ouderwets.
• Berry’s huis. Berry woont niet op zichzelf; hij woont nog samen met zijn moeder en zijn broer. Het huis ligt midden ‘Schotelcity’, een bijnaam voor een gebied waar veel allochtonen wonen, maar in het enige villastraatje dat daar is. Daar schaamt Berry zich voor bij zijn criminele vrienden en liegt daarom over zijn adres.
• De gevangenis. Berry belandt uiteindelijk in een gevangenis in Amsterdam voor zijn criminele daden. Het boek begint met Berry in de gevangenis en zo eindigt het ook.

Alleen het eind van het verhaal speelt zich af in Frankrijk, namelijk in:

• Bretteville-sur-Laize. Dit is het huis dat Berry’s ouders vroeger als vakantiehuisje hadden. Berry besloot daar heen te gaan om te vluchten van de politie, ook al was het inmiddels verkocht en had het nieuwe eigenaars.

(Schrijf)stijl

Het type schrijfstijl van dit boek wisselt zich constant af. Er komt straattaal in voor, sentimentele monologen, poëtische zinnen, aparte stijlfiguren, grof taalgebruik, etc. Dit laat Berry’s persoonlijkheid ook zien: hij is een ontspoorde jongen van goede komaf die ook maar gewoon probeert om erbij te horen, waardoor zijn taalgebruik erg afhangt van met wie hij praat. Er wordt niet zo vaak gebruik gemaakt van dialogen; alleen in zijn tijd met Thera kwamen veel dialogen voor.

“Ze had me laten vallen. Nu zie ik het allemaal even duidelijk. Bijna twee maanden later. Maar toen zag ik het anders. Ik kon het niet verdragen, was er nog niet aan toe. Het idee dat ze niet meer van me hield, niet meer bij me wilde zijn. Dat moest een reden hebben. Ik had iets verkeerds gedaan. Ik. Niet zij.''

“Aan zijn treurige gezicht las ik een en al goed nieuws af: laat me asjeblieft met rust terwijl ik in geklimatiseerde geilheid de zoveelste kutavond van mijn kutleven op deze kutwereld aan het verzieken ben. Laat mij asjeblieft met rust. Het is al erg genoeg.”

Vertelwijze/ perspectief

In het verhaal wordt er gebruik gemaakt van het ik perspectief en er komen geen andere vertellers of perspectieven in voor. Door het ik-perspectief begrijp je waardoor Berry criminele dingen doet en leef je met hem mee. Ook wordt alles beschreven vanuit Berry’s ogen en met Berry’s taalgebruik. Doordat Berry het verhaal achteraf verteld, is hij ook de alwetende verteller en is het duidelijk dat hij al weet wat er gaat gebeuren, wat hij soms ook aan de lezer laat weten.

Thematiek

Het thema van het verhaal is zoveel van iemand houden dat je wereld uit elkaar valt als je hem of haar verliest.

De titelverklaring is simpel: Thera en Berry zijn voor het eerst op een date gegaan in een restaurant genaamd Nam Kee, waar ze oesters bestelden. Thera houdt heel erg van oesters, en Berry vindt ze eigenlijk niet lekker, maar vertelt aan haar dat hij de oesters wel lekker vindt. Later in hun relatie gaan ze nog steeds regelmatig naar Nam Kee.

Oesters zijn dus een leidmotief in het boek, omdat ze zo vaak voorkomen. De oesters kunnen verschillende dingen symboliseren. Het symboliseert liefde, doordat tijdens het oesters eten de vonk tussen hen echt liet overslaan, maar het symboliseert ook leugens, doordat het Berry’s zoveelste leugen is. Ook kan het symbool staan voor Berry’s persoonlijkheid: hard van buiten, zacht vanbinnen, en “zo gesloten als een oester”. Tenslotte zegt Berry halverwege het boek dat oesters meerdere malen in hun leven van geslacht veranderen en dat je dus nooit weet wie je voor je hebt. Dit kan symbool staan voor hoe de personages in het boek ook maar een rol spelen en je nooit weet hoe ze nou echt zijn.

Andere leidmotieven zijn:

Tijdens hun relatie lazen Berry en Thera vaak horoscopen uit tijdschriften. Niet omdat ze er echt in geloofden, maar omdat ze, in hun woorden, lezen als ‘ernstig bedoelde films waarom het publiek zich krom lacht’. Het lijkt een grappige gewoonte waar niets achter zit, maar je zou het ook kunnen zien als een houvast voor Berry; iets om zich aan Thera vast te houden, en iets dat ervoor zorgde dat het leek alsof zijn leven nog een duidelijke richting had.

Wolken fotograferen was de enige serieuze bezigheid van Berry voordat hij Thera ontmoette: hij ging namelijk niet meer naar school en hing verder de hele dag op de bank. De wolken kunnen worden gezien als de zuiverheid en de vrijheid waar Berry naar verlangt, maar niet heeft. Ook komt interessant is dat Berry nooit foto’s wil maken van mensen, maar toch een foto maakt van Thera als zij er om vraagt. Dit symboliseert hoe speciaal hij haar vindt: zij is de enige die hij vertrouwt. Ook doet het fotograferen hem denken aan zijn vader; hij gebruikt namelijk een camera die vroeger van zijn vader was. Het einde van het boek gaat ook over wolken: Berry zit in zijn gevangeniskamer en door het raam ziet hij de wolken.

• De duivel.

De eerste keer dat Berry Thera ziet is wanneer ze lichtgevende duivelshoorntjes van hem wil kopen. Daardoor noemt Thera Berry ook altijd ‘Diablo’, wat waarschijnlijk afkomt van ‘diable’ en ‘duivel’ betekent. De duivel staat in dit boek symbool voor bedrog en leugens, wat op Berry’s gedrag slaat.

Thera vindt dat iedereen een rol speelt in zijn leven, dat iedereen zichzelf speelt. Berry is het hier niet mee eens en beweert dat hij niemand speelt als hij bij haar is en dat hij verliefd is op haar echte ik. Toch is het waar; Berry lijkt een heel ander persoon als hij bij zijn vrienden is dan bij Thera; hij ‘speelt’ een andere versie van zichzelf. Deze rollen komen ook terug bij de leidmotieven wolken en oesters. Wolken kunnen elk moment van vorm veranderen en blijven dus nooit hetzelfde. Oesters veranderen in hun leven meerdere malen van geslacht, dus je weet nooit precies wie je voor je hebt. 

De abstracte motieven van het verhaal zijn:

• Leugens en bedrog. Leugens komen zeer vaak voor in het boek. Berry liegt over veel aspecten van zichzelf (zijn adres, zijn vader, etc.), en liegt tegen veel verschillende mensen (zijn moeder, zijn vrienden, zijn broer etc.). Hij zou iedereen de waarheid wel willen vertellen, vooral zijn moeder, maar hij durft niet en vindt nooit een goed moment. Ook Thera en Berry samen liegen en bedriegen om geld te verdienen.
• Obsessies en liefde. De relatie van Thera en Berry staat centraal: Berry houdt zielsveel van haar, je zou het zelfs een obsessie kunnen noemen. Zolang Berry en Thera samenzijn, gaat het goed, maar nadat Thera het uitmaakte ontspoorde Berry helemaal en ontwikkelde hij pas een echte obsessie voor haar. Hij achtervolgde haar en bedreigde haar vriend.
• Criminaliteit en misdaad. Berry doet vaak lichtelijk criminele dingen met zijn vrienden, zoals vandalisme en (voornamelijk) kleine dingen stelen. Later begint Berry steeds ergere dingen te doen, zoals iemand met een wapen bedreigen, een steen op iemand gooien en iemand neerschieten. Zo zie je hoe Berry steeds meer ontspoord en het niet meer ziet zitten.
• Haat. Er komt veel haat in het verhaal voor. Berry verdenkt zijn broer ervan dat hij hun vader haat, doordat hij een heel ander, negatiever beeld heeft over hun vader dan Berry. Berry haat hoe vaak hij liegt. Ook vraagt Thera Berry om haar te haten nadat hij haar voor de zoveelste keer achtervolgt.

Het motto van dit verhaal is: “I wish my life was a non-stop Hollywood movie show.” Dit is Berry’s favoriete quote, afkomstig uit een liedje genaamd ‘The Kinks’ waar zijn vader vaak naar luisterde. Berry hunkert naar dit Hollywood-leven en geeft er alles voor op: zijn educatie, zijn familie, etc.

Auteur

Kees van Beijnum (1954) is een Nederlandse auteur. Voordat Beijnum in 1991 begon met het schrijven van boeken, was hij een journalist. Zijn debuutroman heette “Over het IJ”, een misdaadroman over een moord gepleegd in Amsterdam. ‘De oesters van Nam Kee’ is het vijfde boek wat hij heeft geschreven en hij heeft in totaal 13 boeken geschreven. En hij gaat nog steeds door met schrijven; zijn laatste boek is vorig jaar uitgekomen!

Mening

Ik vond dit boek tegenvallen. Ik had er veel goede dingen over gehoord, maar ik vond dit geen leuk boek om te lezen en heb er daarom ook lang over gedaan. Het verhaal en het onderwerp sprak me wel aan, maar de manier dat het gebracht wordt vond ik erg vervelend. Ik moest constant dingen opnieuw lezen door de ingewikkelde chronologie en ook na het lezen snapte ik niet precies in welke volgorde sommige dingen waren gebeurd.

Doordat het eerste hoofdstuk van het boek al over het einde van het verhaal ging vond ik niet dat de rest van het verhaal veel spanning had. Ook vond ik Berry’s ontsporing nadat Thera het uitmaakte minder kracht hebben doordat je in het begin van het boek ook al wist dat hij op het verkeerde pad terechtkwam.

Ook vond ik het raar dat er aan de ene kant zo grof taalgebruik werd gebruikt maar dat er in het verhaal ook bladzijdelange, sentimentele monologen bevat. Ik vond het moeilijk om door de lange monologen heen te lezen en het leek mij een geforceerde manier om de moraal van het verhaal duidelijk te maken.

Kortom, ik vond dit persoonlijk niet zo’n goed boek; het is gewoon niet mijn stijl. Maar ik kan wel begrijpen dat anderen het wel een mooi verhaal vinden.

Bronnenlijst

https://15-18.jeugdbibliotheek.nl/lezen/lezen-voor-de-lijst/niveau-3/de-oesters-van-nam-kee.html
https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-de-oesters-van-nam-kee-door-kees-van-beijnum-51266
https://www.scholieren.com/verslag/zekerwetengoed/de-oesters-van-nam-kee-kees-van-beijnum
https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-de-oesters-van-nam-kee-door-kees-van-beijnum-62550
https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-de-oesters-van-nam-kee-door-kees-van-beijnum-48816
https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-de-oesters-van-nam-kee-door-kees-van-beijnum-60927#:~:text=De%20verteltijd%20is%20ongeveer%20acht,tijd)%20duurt%20een%20paar%20maanden
https://www.trouw.nl/nieuws/de-taal-van-opgefokte-jongens~b8ac708e
https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-de-oesters-van-nam-kee-door-kees-van-beijnum-48885