De meid door Herman Heijermans

1. Zakelijke gegevens

Heijermans, Herman, De Meid, toneelstuk, komedie van haat in twee bedrijven, 1905

Opdracht: geen
Motto: geen
Aantal bladzijdes: 29

2. Eerste reactie

a. Keuze van de voorstelling
We moesten nog één leesverslag inleveren en dat was het toneelstuk. Toen heeft mevr. Buitenhuis iedereen een kopie gegeven van ‘De Meid’ en die heeft de hele klas moeten lezen en een leesverslag over moeten maken. Er is dus niet echt een reden waarom ik dit toneelstuk heb gekozen, omdat iedereen dit moest lezen.

b. Inhoud
Het eerste wonderlijke dat mij opviel was het huwelijk tussen Cor en Stans de Pauw. Dit leek mij niet echt een goed huwelijk. Toen Cor thuis was en ze zaten samen aan de ontbijttafel en zij vroeg toen aan hem:”Heb je nou nooit naar andere vrouwen gekeken?”. Hij zegt dat hij allen gekeken heeft en dan zei zij weer dat hij vroeger wel meer deed dan alleen kijken. Dan komt er een weerwoord van dat zij wil dat hij van zijn avontuurtjes vertelt en hij zegt dat hij die niet had. Dan zegt zij ineens:”He toe, wees vertrouwelijk, zoals je vróéger ook was, in de engagementstijd, toen je ook biechtte, ik ‘r om lachte. …Dat weet je toch?” en dat gaat zo nog een hele tijd door.
In het begin toen je erachter kwam dat zij vreemd was gegaan met haar pianoleraar vond je dat zij het recht had om bang te zijn voor haar man. Je had Cor meteen gelijk gegeven als hij zou willen scheiden, maar als je daarna dit leest vraag je je af waarom Stans nooit van hem is gescheiden?

3. verdieping

a. samenvatting
Cor de Pauw: ingenieur
Stans de Pauw: zijn vrouw
Bettina: zijn tante
Annemie: dienstbode
Dirk: Kruier, haar neef
Carlien: zijn vrouw
Mina: hun dochtertje
De wasbaas

Stans in getrouwd met Cor en hij is voor een paar manden op zakenreis geweest. In die tussentijd is Stans vreemd gegaan met haar pianoleraar (nu is het me alleen niet helemaal duidelijk of het verkrachting was of niet). Zij wilde alles aan haar man vertellen en schreef een brief. Ze durfde die niet op te sturen en borg hem op. Annemie vindt deze brief en begint Stans te chanteren. Stans doet nu het meest in het huishouden en Annemie maakt flink gebruik van deze situatie. Als Cor thuis komt gaat het nog net zo door, Stans veegt, maakt het ontbijt en maakt het vuur aan, terwijl Annemie uitslaapt en van de wijn drinkt. Het enige probleem is nu dat Stans dit alles geheim moet houden voor haar man. Zo raakt zij in allemaal situaties verstrikt. Maar Stans is erg zenuwachtig en gespannen en dat blijft niet ongemerkt, Cor wordt achterdochtig. Op een gegeven moment komt Cor erachter dat Stans met de pianoleraar is geweest en aanvankelijk denkt hij dat zij onder één hoedje speelt met Annemie. Totdat zij zegt dat Annemie haar chanteerde. Cor koopt dan de brief terug van Annemie en hij ontslaat haar. Hij leest de brief en gooit hem in de openhaard. Hij vergeeft Stans en ze gaaan verhuizen naar het buitenland.

b. Thematiek
Er zijn op het eerste gezicht twee thema’s in dit toneelstuk: chantage en ware liefde. Annemie die Stans chanteert en het effect, dat Stans is vreemdgegaan, op het huwelijk van Stans en Cor. Als het ware liefde is blijven ze bij elkaar en als dat niet het geval is moet Stans weer terug naar haar meisjesnaam.
Maar eigenlijk is het hoofdthema haat. Annemie’s haat komt van het feit dat zij niets meer is dan een voetveeg van Stans, van haar jeugd af aan. Zij is al haar hele leven Stans’ haar meid geweest. Deze brief was haar kans om die rollen en keertje om te draaien.
Stans haat Annemie, omdat zij haar in haar macht heeft vanwege de brief waarin staat dat zij en slippertje met de pianoleraar heeft gehad. En ik denk ook dat Stans haat heeft opgepropt voor haar man, Cor. Die heeft in de tijd dat zij verloofd waren niet altijd zijn broek aan kunnen houden, pas vanaf toen ze getrouwd waren en dat is denk ik nog niet eens zeker. Cor heeft toen verteld van al zijn avontuurtjes en Stans lachte er wel om, maar ik denk dat ze lachte, omdat ze niet wist hoe ze anders moest reageren.
Cor heeft haat voor Annemie en zijn vrouw. Annemie heeft hij nooit gemogen, maar zij mocht blijven omdat zij al Stans’ haar meid was van kleins af aan. En hij is kwaad op Stans, omdat zij met de pianoleraar is geweest. Waarom hij haar vergeeft kan om twee reden zijn denk ik. Of het was inderdaad verkrachting of hij voelt nu hoe onaandragelijk het is als jouw geliefde met een ander in bed ligt. Hij weet nu hoe Stans zich al die tijd heeft gevoeld.

c. vorm
In het begin wordt er heel geheimzinnig gedaan. Je weet dat er iets niet klopt, maar weet niet wat. Dan kom je erachter dat Stans wordt gechanteerd en later merk je pas waarom.
Het heeft maar twee bedrijven en het eerste bedrijf is dag één en het tweede bedrijf is dag twee. Het toneelstuk speelt zich af in twee kamers, de keuken en de woonkamer. Ook wel in de slaapkamer, maar die zie je niet.
Er wordt in het stuk veel gepraat, maar de gezichtsuitdrukkingen zijn ook heel belangrijk. Vooral die van Stans, omdat zij zich heel angstig voelt, maar normaal probeert over te komen.

4. Over de schrijver

Herman Heijermans is geboren op 3 december 1864 en overleden te Zandvoort op 22 november 1924. Op 30 maart 1898 trad hij in het huwelijk met Maria Sophia Peers, cabaretzangeres, met wie hij een dochter kreeg. Op 27 november 1918 scheidde hij van haar en op 17 december 1918 trad hij opnieuw in het huwelijk maar nu met Anna Elizabeth Henriëtte Jurgens, actrice, met wie hij een dochter en een zoon kreeg. In 1891 begon Heijermans met schrijven. In 1892 besloot hij van schrijven zijn beroep te maken en in 1893 werd hij toneelrecensent bij de ‘De Telegraaf’. In dit jaar schreef hij ook zijn eerste toneelstuk ‘Dora Kremer’. Dit werd echter door de toneelrecensenten afgekraakt en in 1894 schreef hij een nieuw toneelstuk genaamd ‘Ahasverus’ en dit werd een hit.
Heijermans was en socialist en in bijna al zijn toneelstukken nam hij het op voor de arbeidersklasse. Hij liet dan ook het socialisme duidelijk in zijn stukken terug komen. Hij zei ook dat het schrijven van literair werk allen verantwoord is als dit in directe betrekking stond tot de realiteit en deze trachtte te beïnvloeden. In zijn romans en novellen schetste hij vaak de situatie van de jonge idealist die in opstand komt tegen de huidige politiek, zoals de sociaal-economische macht.

5. Beoordeling

Ik vond het een leuk toneelstuk. Ik had hem al een keer gezien, voordat ik hem las. Als ik hem alleen moest lezen had ik het misschien iets minder gevonden, omdat je je dan niet alles precies kon voorstellen.
Vooral de opbouw van het stuk vond ik heel goed, je bleef geboeid. Dat kwam omdat je niet meteen wist waar alles om ging. Ze vertelde je steeds een klein stukje. Dat hield het op en bepaalde manier ook wel spannend.
Dit stuk was echter wel heel anders dan wij van Heijermans gewend zijn. Normaal gesproken neemt hij het altijd op voor de arbeidersklasse, maar nu juist niet. Bij dit stuk wordt er sympathie ontwikkeld voor Stans, de rijke ingenieurs vrouw. Dit is natuurlijk heel verrassend, maar misschien heeft het wel een reden. Misschien als de familie De Pauw Annemie met meer respect had behandeld was dit wel nooit gebeurd. Maar misschien ook wel, dit soort dingen kunnen we niet weten.
Mijn slotoordeel van ‘De Meid’ is bijzonder positief. Ik vind het een leuk toneelstuk met goede humor erin. Het is spannend, verrassend en uitermate grappig.