De klucht van de meulenaer door G.A. Bredero

Een korte samenvatting van het verhaal

• Trijn Jans, een vrouw uit de stad, zoekt, omdat de stadspoort gesloten is een slaapplaats. Ze besluit bij een huis aan te Piet, de molenaar, doet de deur open en besluit samen met zijn vrouw Aeltje dat Trijn Jans mag blijven overnachten. Wanneer Aeltje even weggaat om huishoudelijke klusjes te gaan doen, bedenkt Piet een list. Hij maakt een afspraak met Trijn Jans om die avond, wanneer zijn vrouw Aeltje op bed ligt, een leuke avond te gaan beleven bij de molen. Piet vertrekt die avond naar de molen maar Trijn Jans vertels alles aan Aeltje. Ze bedenken samen een list. Trijn jans en Aeltje trekken elkaars kleding aan. Trijntje gaat in de kleding van Aeltje op bed liggen en Aeltje gaat in de kleding van Trijntje naar de molen. Piet gaat zonder iets te weten gewoon met zijn eigen vrouw naar bed. Als hij klaar is, komt hij Joost, de knecht, tegen en vertelt hij zijn verhaal over de vrijpartij. Door het verhaal wordt Joost zo lekker gemaakt dat hij zich niet meer in kan houden. Piet geeft hem toestemming om ook te gaan rollenbollen met Trijntje terwijl dit natuurlijk Aeltje is. Uit het huis klinkt de stem van Aeltje die Joost uitscheld voor alles wat mogelijk is, ze denkt immers dat hij haar man is. Aeltje gooit Joost dan ook de deur uit. Joost keert terug naar Piet en bekent wat er is gebeurd. Piet ontslaat Joost op staande voet omdat hij het niet kan hebben dat Joost met zijn vrouw naar bed is geweest. Piet heeft zijn lesje wel geleerd: ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet.’

Technische aspecten

• Een klucht is een kort komisch toneelstuk. Het is niet moeilijk en het gaat vaak over een luchtig onderwerp. Deze vorm van toneelspelen was populair tussen de 14^e en de 17^e In een klucht zitten vaak persoonsverwisselingen, verwarringen en vele problemen die gedurende het stuk toenemen. Een klucht was voor iedereen. Een klucht was ook vaak om een onderwerp aan te snijden. In deze klucht is dat het onderwerp: overspel.
• Het thema in de klucht van de molenaar is overspel, het hoofdonderwerp van het verhaal. Een voorbeeld hiervan is dat Piet een list bedenkt om met Trijn Jans naar bed te gaan, terwijl Piet zelf een vrouw heeft. Aeltje hoort dit van Trijn Jans en zij bedenken samen een list om Piet erin te luizen.
• Veel toneel in Nederland gaat over de liefde. Er worden in deze toneelstukken, de goede en de slechte, kanten van de liefde getoond. Liefde is een heel breed onderwerp. Je kunt er dus ook veel kanten mee op. Er zijn dus ook veel toneelstukken over te schrijven. Iedereen heeft ooit in zijn leven te maken met liefde. Liefde bestaat al zolang de aarde bestaat. Dit maakt de liefde ook een toegankelijk onderwerp voor de bezoekers.

 ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet.’

• Dit bovenstaande citaat is de levensles uit de klucht van de molenaar. Kort uitgelegd betekent dit: iets wat je zelf niet wilt of niet prettig vind, moet je een ander ook niet aandoen. In deze klucht is hier zeker sprake van. Piet gaat zelf vaak vreemd en denkt dat het er bij hoort, terwijl hij een vrouw heeft. Wanneer Joost vertelt dat hij naar bed is geweest met Aeltje, de vrouw van Piet, ontslaat Piet Joost op staande voet omdat hij het niet kan hebben dat Joost met zijn vrouw naar bed is geweest. Hij is er dus achter gekomen dat hij het zelf niet fijn vind dat iemand met zijn vrouw naar bed is geweest en snapt hij nu ook hoe zijn vrouw zich zou hebben gevoeld toen hij weer is vreemd was gegaan.
• De humor die gebruikt wordt is heel erg plat en droog. Ook is deze humor makkelijk en dus snel voor iedereen te begrijpen. Er worden vooral grappen gemaakt over de molenaar, zijn vrouw en mensen van het platteland. Trijn Jans maakt deze grappen in haar gedachten. Zij staat namelijk symbool voor de stedelijke mensen en zij vonden de boerse mensen maar onbeschoft. Er wordt ook een beeld gegeven dat deze boerse mensen heel dom zijn. Deze humor wordt dus vooral leuk gevonden door de mensen uit de stad en de boeren worden vooral belachelijk gemaakt. Ze keken neer op de mensen van het platteland.
• Het taalgebruik in dit verhaal is makkelijk en toegankelijk voor iedereen. Hierdoor wordt de drempel om het te lezen lager. Verder bestaat de klucht uitsluitend uit korte dialogen, waardoor deze klucht nog makkelijker te bergijpen is. Ook wordt er in deze klucht veel over seks gepraat, de boeren praten tenminste veel over seks. Het taalgebruik is dus ook best grof. Piet zegt bijvoorbeeld ‘Herejé, wat zou ik je te pakken nemen, als ik mijn gang kon gaan.’
• Deze klucht speelt zich af in de avond. De stadspoorten gingen namelijk dicht in de avond, waardoor Trijn Jans een onderkomen moest zoeken om ergens te overnachten. Een diepere betekenis kan zijn dat er in de nacht en avond dingen gebeuren die het daglicht niet kun verdragen.
• Dit soort kluchten werden vaak ’s avonds na een zwaar toneelstuk opgevoerd. Dit deden ze om de bezoekers met een fijner gevoel naar huis te laten gaan en het zware toneelstuk zo waar wat te verlichten.
• Deze klucht werd opgevoerd aan mensen in de stad. Mensen uit de stad vonden het leuk, omdat hierin de boeren belachelijk werden gemaakt. De boeren hadden niet zo ’n goede reputatie bij de mensen uit de stad, hierdoor vonden de stadse mensen het dus leuk om de grappen over de boeren te horen.

Geschiedenis

• Deze klucht is geschreven in het jaar 1613. Dit wijst er dus op dat deze klucht ongeveer 408 jaar oud is. De inhoud is niet meer actueel maar de achterliggende gedachte is in de afgelopen jaren niet minder waar geworden. Daarom is de klucht van de molenaar nog steeds een goed verhaal en een bekend onderdeel van de Nederlandse Literatuur. Je kunt ook zeggen dat de inhoud wel actueel is omdat liefde en overspel van alle tijden is. Maar de werkelijke inhoud van dit verhaal is wel uit die tijd, dus kun je ook zeggen dat dit verhaal niet actueel is.