De duivel en de maagd door Hubert Lampo

Ik ben dit boek gaan lezen, omdat ik snel een boek moest hebben en ik vond dit boek er wel leuk uitzien. Ik had ook een klein stukje van de acterkant gelezen en dat trok mij ook wel aan.
Ik had verwacht dat dit een best leuk en spannend boek zou zijn. Voor zover romans leuk kunnen zijn. Ik had ook wel verwacht dat het een best moeilijk boek zou zijn, omdat het zich in de 15e eeuw afspeelt en toen praatten en leefden de mensen toch wel heel anders dan nu.

Samenvatting:

Gilles de Rais, maarschalk van Frankrijk, woont de hoorzitting van zijn metsgezel, Jeanne d’Arc, bij. Het vonnis is de brandstapel. Tot die tijd zal ze opgesloten worden in Rouen.
Gilles reist af naar Rouen, verkleed als student om niet op te vallen. Hij vindt onderdak in café ‘De Gouden Aap’ waar de soldaten ‘s avonds ook altijd komen. Er wordt dan ook altijd gedobbeld om geld. Gilles ziet zijn kans. Hij dobbelt tegen de hoofdwachter en wint alles. Wanneer deze wachter geen geld meer heeft vraagt Gilles hem nog een potje te spelen, maar dan om een uurtje bij de maagd (Jeanne d’Arc). Ook dat wint hij.
Wanneer hij bij haar in de cel komt lijkt ze een totaal ander mens. Ze is helemaal niet bereid meer te vechten voor haar leven en lijkt niet eens blij te zijn om Gilles te zien. Hij vraagt haar mee, hij wil met haar vluchten, maar ze weigert en zegt dat als haar rechters haar dood willen dat ze maar dood moet, omdat alles zal gebeuren zoals het in de aanvang van de eeuwigheid geschreven staat.
Jeanne wordt verbrandt. Gilles kijkt met ontzetting naar haar. Die avond zitten er in ‘De Gouden Aap’ niet alleen soldaten, maar ook burgers, ambachtslui en vrouwen. Twee van de vrouwen pappen met hem aan, maar een van hen is bang, bang omdat ze vindt dat Gilles op de duivel lijkt. Gilles wil er niets van weten. De vrouwen nemen aan dat hij een aanhanger is van pater Bosquier.
Gilles raakt met hem aan de praat. Aan het einde van dit diepgaande, Godlasterende gesprek heeft Gilles een theorie bedacht, voor de dood van Jeanne, en de afwezigheid van God daarbij; God walgt van zijn ganse schepping, zo erg, dat hij de totale mensheid de rug heeft toegekeerd. De duivel heeft God overwonnen!
Gilles woont een duivelse sabbat bij. Een groot houten monster dat als duivel dient wordt aanbeden en alles wat God verboden heeft wordt uitgevoerd.
Gilles trekt zich op zijn landgoederen in Bretagne terug en leeft er in grote weelde en geeft paradijslijk zijn geld uit. Werkt zich daarmee ook diep in de schulden. Dit verontrust hem echter niet. Hij is ervan overtuigd op het punt te staan, het geheim van het levenselixer en het alchemistisch goud te ontsluieren. Hij wordt daarbij geholpen door mythomanen, die hem bewust voorliegen dat je voor dat geheim bij de duivel moet zijn.
Hij probeert de duivel te paaien door hem offers te schenken die hij heeft overgehouden aan zijn sadistische driften. Zijn handlangers worden op pad gestuurd om kinderen weg te lokken of zelfs te roven, honderden kinderen, bij voorkeur van het mannelijke geslacht. Ze worden naar het kasteel gelokt, waar ze eerst ten prooi vallen aan zijn beestachtige geslachtsdriften om daarna op gruwelijke wijze vermoord te worden. Maar door deze schulden werden steeds meer van zijn bezittingen hem afgenomen. Dat is echter niet hetgeen dat hem kwaad maakte; het was meer de houding van de hertog die zijn woede opwekte. Hij zon op wraak. Toen heeft hij een priester waarvan Gilles dacht dat hij zjin vroegere onderdanen zou hebben laten mishandelen uit zijn oude kasteel getrokken en meegenomen.
Gilles is klaar om de duivel op te roepen. Samen met zijn magier, Francesco Prelati, zet hij het tafereel klaar. Wanneer Prelati hem beveelt zijn ziel de duivel prijs te geven krabbelt hij terug.
Het duurt jaren voor het gerecht ingrijpt. Verpletterend zijn de getuigenissen op grond waarvan hij te Nantes als kindermoordenaar, bedrijver van sodomie en zwarte kunst en als godloochenaar voor het wereldrijk en kerkelijk hof wordt gedaagd. Hij blijft stellig alles ontkennen en beledigt het hof om de haverklap. Iets wat zijn situatie niet verbetert. Het is zelfs zo erg dat de kerkelijke ban over hem uitgesproken wordt.
Zijn vrouw (die hem eerder in het verhaal al verlaten had) en dominicaan Bosquier zoeken Gilles op in zijn cel en proberen hem tot bezinning te brengen. De pater overtuigt Gilles ervan een vriend van hem te zijn en zelfs Gilles’ kindertijd wordt in ogenschouw genomen. Er rolt een traan over zijn wang.
De volgende dag loopt hij vol berouw het hof binnen en hij gaat over tot het uitspreken van een pathetische biecht, waarin hij de ouders en verwanten van de door hem aan de duivel geofferde kinderen zijn wandaden beschrijft en hun om vergeving vraagt.
Zijn vertoning is zo aangrijpend dat de eerder over hem uitgesproken kerkelijke ban wordt opgeheven, doch, het vonnis luidt dat hij, samen met zijn trawanten, zal worden opgehangen en verbrand. Deze dag wordt hij, vergezelt door een talrijke biddende menigte, geleid naar het galgenveld, waar hij, zo wil de traditie het, een voorbeeldige christelijke dood zal sterven.

Titelverklaring:

de duivel uit de titel, is Gilles de Rais. Daar was hij van bezeten. De maagd, zo werd Jeanne d’Arc genoemd, en dat komt weer uit de legende die in Frankrijk tijdens grote armoede is ontstaan, die beweerde dat een maagd Frankrijk erdoorheen zou helpen. Toen Jeanne d’Arc legers aan ging voeren adchten de Fransen dat zij deze maagd was.

Het Motto

Het motto is artikel 37 uit de akte van beschuldiging:
Item, que malgré lesdits serment, voeu et promesse, depuis ledit Gilles de Rais, accusé, ainsi que le chien retourne à son vomissement, aux lieux susdits inhumainement plusieurs enfants mâles et femelles tua et égorgea et fit tuer et égorger, et ledit péché de sodomie fit et commit comme est dit ci- dessus et sa maudite luxure contre nature, ci-dessus dite continua, et à cause duquel péché de luxure, contre nature, qui selon les dispositions de droits faite sur la terre, des conjurations et invocations de malins esprits qu’il fit et procura, et à cause de cela, Gilles, accusé, dans lesdits crimes et péché retomba et est retombé, et qu’ainsi fut et est vrai, public, notoire et manifesté.

Hier staat dat Gilles de Rais beschuldigt wordt van ketterij en het doden en wurgen van vele jongens en meisjes.

Er is geen opdracht.
Het boek behoort tot de genre: Historische roman, omdat Hubert Lampo bij het maken van dit boek gebruik maakt van een historisch gegeven, namelijk de terechtstelling van Gilles de Rais. Hij heeft dit verder uitgewerkt, maar hij heeft niet de nadruk gelegt op feiten, maar op de gevoelens van Gilles.

De personages

Gilles de Rais: Gilles is de maarschalk van Frankrijk. En hij is bezeten van de duivel. Daardoor heeft hij vaak een slecht humeur en vermoordt hij kinderen. Hij is ook de trouwe krijgsgezel van Jeanne d’Arc. Gilles wordt verliefd op haar.
Hij is wel een heel kalm type en hij heeft veel geduld.

Jeanne d’Arc: Ze wordt aanbeden door Gilles en vele anderen, heldin uit Frankrijk. Ze wordt in Rouen verbrand. Ze heeft een sterk karakter. Als ze ergens zeker over is of erens van overtuigt is dan gaat ze er ook voor en blijft bij haar standpunt.

De Tijd

Het verhaal speelt zich af in de 15e eeuw. Van maart 1431 tot oktober 1440. Het verhaal duurt dus 9 jaar.
Het verhaal is niet-chronologisch, omdat Gilles verteld over wat hij heeft gedaan en het verhaal is dus een flashback van 9 jaar over het leven van Gilles.
Het verhaal speelt zich op 3 belangrijke plaatsen af.
Eerste boek: Rouen.
Tweede boek: Tiffauges.
Derde boek: Nantes.
Deze plaatsen zijn erg belangrijk, omdat ze later in het boek veel terugkomen. Je moet wel weten wat waar gebeurd is.

Het perspectief

Het verhaal is een autobiografie van Gilles de Rais. Het verhaal staat dus in de ik-vorm. Je beleeft het verhaal dus ook door de ogen van Gilles de Rais.

Thema en Motieven

Het belangrijkste thema van het boek is het geloof in God kwijt zijn en daardoor bezeten worden van de duivel.

De motieven zijn: Jeanne d’Arc wordt levend verbrand in Rouen, omdat de mensen denken dat ze de maagd van Frankrijk is. Daar wordt Gilles de Rais erg boos om, omdat hij gevoelens voor haar heeft. Daardoor gaat hij ook de duivel aanbidden, want hij denkt dat de duivel sterker is geworden dan God.

De spanning

Ik vond de spanningsopbouw van het boek niet echt goed. Er kwamen maar weinig spannende stukken voor. En omdat je het verhaal niet echt vlot kon lezen, werd de spanning al snel minder. Er zaten ook veel saaie en onbegrijpelijke delen is het boek. De taal die Hubert Lampo gebruikt is ook erg moeilijk en soms begreep ik die ook niet helemaal. Daardoor werden stukken die eigenlijk spannend moesten zijn, minder spannend of juist helemaal niet spannend. Het einge stuk in het boek wat ik wel spannend vond, was het stuk waar de hoofdpersoon (Gilles de Rais) berecht werd.

Citaat: ‘Sinds de tijd van Chinon, helemaal in den beginne, ben ik niet van haar geweken. Zo men mij hier wat, word ik gehangen of op zijn minst aan de tortuur onderworpen.’
Ik heb juist dit stukje uit het boek geciteerd, omdat ik dit een typisch taalgebruik vond van het boek. Het taalgebruik is echt typisch uit de 15e eeuw. Dat kan je bijvoorbeeld zien aan de woorden den beginne. En bepaalde woorden komen niet meer voor in deze tijd. Wij spreken ze nu heel anders uit. Zoals den beginne is bij ons geworden in het begin.
Ik denk niet dat er een relatie is tussen het boek en de schrijven Hubert Lampo.

Persoonlijke beoordeling:

Ik vond het boek niet echt leuk, omdat hij erg moeilijk te begrijpen was. Het boek heeft denk ik niet echt een onderwerp. Volgens mij wil de schrijver alleen maar onderzoeken waarom Gilles de Rais zulk kwaadaardig gedrag heeft vertoond tijdens zijn leven. Maar ook dit vond ik niet zo interessant. Ik vond het voornamelijk vaag en moeilijk te begrijpen. Ik heren helemaal niks van mezelf in dit onderwerp. Ik heb niks met God en ik geloof er niet in. En daarom heb ik natuurlijk al helemaal niks met de duivel. Ik geloof niet dat alles wat er gebeurt door God bedacht is. Net zoals ik niet denk dat God regen en zonnenschijn maakt.
Hubert Lampo gaat erg diep op het onderwerp in. Het hele boek gaat alleen maar over dat hij de duivel aanbidt en dat Gilles denkt dat God de wereld in de steek laat. Ik ken geen films of andere boeken die over God of de duivel gaan. Ik vind het nooit zo interessant om daarover te lezen dus doe ik dat ook nooit.
Het gaat in het boek meer om de gevoelens van Gilles de Rais. Je leest meer over hoe Gilles ergens over denkt en je leest zijn gedachten. Er is wel een hele belangrijke gebeurtenis. Dat is namelijk dat Jeanne d’Arc levend word verbrand. Gilles denkt juist daardoor dat de duivel sterker wordt en daardoor krijgt hij rare gedachten. Er kwamen verder nog wel heel veel gebeurtenissen van de vermoorde kinderen. Ik vond deze gebeurtenissen en ook die van Jeanne d’Arc erg aangrijpend. Vooral omdat Hubert helemaal beschreef wat Jeanne voelde toen ze verbrand werd. Hij schreef dat ze heel hard begon te gillen en dat vond ik heel erg zielig. Ze heeft een erg pijnlijke dood gehad. Deze gebeurtenis begreep ik helemaal. Alleen die andere gebeurtenissen snapte ik niet helemaal. Het werd een beetje moeilijk en vaag uitgelegt.
Ik vond dat de personen wel echt overkwamen. Ze werden goed beschreven zodat je je helemaal in kon leven in sommige personages. Vooral in dat van Gilles, want dar werd het meest over verteld. Ik vond dat Gilles meer negatieve dan positieve eigenschappen heeft. Het is niet goed om te denken dat de duivel sterker word door een gebeurtenis. Het is wel goed dat hij gerechtigheid wil voor de dood van Jeanne d’Arc, maar daarvoor hoeft hij geen onschuldige kinderen te vermoorden. Dat is vooral een erg slechte eigenschap.
Het verhaal wa erg moeilijk opgebouwd. Ik kon het niet erg vlot lezen. Er stonden veelste veel moeilijke woorden in en het was moeilijk te volgen wat er nou precies gebeurde. Daardoor vond ik bijna het hele boek saai. Alleen het einde van het boek was wel spannend en dat vond ik dan ook het leukste deel.
Omdat het boek zich in de 15e eeuw afspeelde, werd er ook de taal gebruikt die ze in die tijd spraken. De zinnen worden anders geformuleerd. En er werden ook veel moeilijke woorden gebruikt. Er kwamen heel veel dialogen in voor. Deze kwamen allemaal natuurlijk over. Ze zijn een deel van het boek. Zonder deze dialogen is het boek niet compleet. Omdat het taalgebruik dus heel moeilijk was heb ik geen enkele zin kunnen onthouden. Maar dat vind ik ook niet nodig.

Mijn verwachtingen over het boek zijn deels uitgekomen. Ik had vanaf het begin alwel verwacht dat het een saai en ontspannend boek zou zijn, maar ik had nooit gedacht dat hij zo saai zou zijn en zo moeilijk. Ik had meer een verhaal verwacht dat niet zo speciaal over God en de duivel zou gaan, maar meer dat er iemand op de duivel ljikt, omdat hij/ zij slechte dingen doet. De volgende keer lees ik eerst een stukje van het boek door voordat ik besluit hem te gaan lezen.

Bronvermelding:

Wieland, Ernst, De Nieuwe Eeuw, ‘Een rouwmoedige duivel: Hubert Lampo over de verbijsterende levensgang van Gilles de Rais’, 18-02-1956.
Michiels, Ivo, Het Vaderland, ‘Met God en Duivel tussen Brandstapel en Galg’, 03-01-1956.