Hoofdstuk 1: Zakelijke gegevens.

Het boek De Aanslag is geschreven door Harry Mulisch.

De aanslag. Uitgeverij de bezige bij, Amsterdam 1982 (63e druk, 2020)

Het genre van het verhaal is een psychologische oorlogsroman.

Hoofdstuk 2: Auteurs informatie.

De schrijver van het boek De aanslag is Harry Mulisch. Zijn volledige naam is Harry Kurt Victor Mulisch, en hij is geboren in Haarlem op 29 Juli 1927. Hij is op 83-jarige leeftijd overleden aan kanker, op 30 Oktober 2010 in Amsterdam. De moeder van Harry Mulisch was Alice Schwarz, zij was een Duitse-Joodse vrouw, de vader van Harry Mulisch was Kurt Victor Karl Mulisch, hij was een commandant in de eerste wereldoorlog. Dit heeft veel invloed gehad op zijn schrijven, een bekende uitspraak van Harry Mulisch was: “Ik ben de tweede wereldoorlog.” Harry Mulisch heeft leren schrijven op een particulier instituut in Haarlem, hij kwam hier van 1933 tot 1939 en hij heeft hier ook zijn eerste verhaal: "De Pottenbakker” geschreven. Na vier jaar studeren aan het Eerste Christelijk Lyceum van Haarlem, bleef hij weg van school. De aanleiding hiervoor was het zakken van een herexamen de dag na dolle dinsdag. Onderwerpen die vaak terugkomen in zijn boeken zijn: “goed", "kwaad” en "schuld”, dit komt doordat hij is opgegroeid als zoon van een collaborateur en een joodse vrouw, dit was een merkwaardige en ingewikkelde positie. Het laatste boek dat Harry Mulisch heeft geschreven was het boek Siegfried, dit was een Roman net zoals veel van zijn andere boeken. Harry Mulisch heeft in de loop van zijn leven ook meerdere prijzen gekregen.

Lijst van prijzen die Harry Mulisch heeft gekregen:

• 1951 – Reina Prinsen Geerligsprijs voor archibald strohalm

• 1957 – Bijenkorf-literatuurprijs voor Het zwarte licht
• 1957 – Anne Frank-prijs voor archibald strohalm[8]
• 1961 – Athos-prijs groot ƒ 1000,- voor zijn gehele oeuvre[9]
• 1961 – ANV-Visser Neerlandia-prijs voor Tanchelijn
• 1963 – Vijverbergprijs voor De zaak 40/61

• 1977 – Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre
• 1977 – Cestoda-prijs
• 1977 – P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre
• 1986 – Diepzee-prijs voor De aanslag
• 1993 – Multatuliprijs voor De ontdekking van de hemel

• 1993 – Mekka-prijs voor De ontdekking van de hemel
• 1995 – Prijs der Nederlandse Letteren voor zijn gehele oeuvre
• 1999 – Libris Literatuur Prijs voor De procedure
• 1999 – Prix Jean Monnet de Littérature Européenne voor De ontdekking van de hemel
• 2003 – De Inktaap voor Siegfried

• 2007 – Prix européen des jeunes lecteurs voor Siegfried
• 2007 – Eredoctoraat aan de Universiteit van Amsterdam
• 2007 – Italiaanse Nonino-prijs voor literatuur
• 2007 – Beste Nederlandse roman aller tijden voor De ontdekking van de hemel

https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/harry-mulisch

https://nl.wikipedia.org/wiki/Harry_Mulisch#Levensloop

Hoofdstuk 3: Samenvatting van de inhoud.

Het boek de Aanslag is verdeeld in 5 episodes, deze episodes bestaan uit hoofdstukken. Mijn samenvatting maak ik per episode.

Eerste Episode: 1945.

De eerste episode start in het huis Buitenrust tijdens de hongerwinter, hier zit de familie Steenwijk een spelletje mens-erger-je-niet te spelen. Tijdens dit spel klinken er plotseling 6 schoten van buiten op straat, Peter (de broer van Anton) kijkt door het raam en ziet dat er iemand neergeschoten was. Hierna rende Peter de voortuin in, Anton geloofde zijn broer niet en ging ook door het raam kijken. Peter kwam erachter dat de man Fake Ploeg bleek te zijn. Fake ploeg was een NSB’er en de hoofdinspecteur van de politie, en hij wordt beschreven als een grote en breedgeschouderde man met een ruw gezicht. Anton zag door het raam hoe de buurman meneer Korteweg, met zijn dochter Karin het lichaam van Fake Ploeg voor hun huis neer legden. Peter rent na een ruzie met zijn ouders naar buiten en hij wil het lichaam van Ploeg terug leggen, Peter pakt het pistool van Ploeg en rent naar het huis van Korteweg. Niet veel later komen de Duitsers en worden Anton en zijn ouders van elkaar gescheiden. Anton wordt naar een auto gebracht en hij ziet vanuit de auto dat de Duitsers hun huis verbranden. Anton wordt meegenomen naar het politiebureau en hij wordt naar een cel gebracht. In deze cel zit ook een vrouw, Anton en de vrouw kunnen elkaar niet zien maar de vrouw blijkt gewond te zijn. De vrouw praat tegen Anton en zo valt hij uiteindelijk in slaap. Als Anton na een paar uur net wakker is wordt hij naar de plaatselijke bevelhebber gebracht, omdat ze niet weten waar zijn ouders zijn besluiten ze Anton naar zijn oom en tante in Amsterdam te brengen. Anton gaat met een vrachtwagen mee naar Amsterdam, onderweg wordt de vrachtwagen aangevallen, maar Anton komt gelukkig veilig aan in Amsterdam. Zijn oom haalt hem op en Anton gaat mee naar zijn oom en tante om daar te gaan wonen.

Tweede episode: 1952

Na de bevrijding was er nog geen nieuws over de ouders en broer van Anton, dus de oom van Anton was naar Haarlem gegaan om iets te weten te komen. Die avond bracht Anton zijn oom het nieuws dat Anton zijn ouders doodgeschoten waren, later in juni kwam ook het bericht dat zijn broer Peter was doodgeschoten. Anton studeert medicijnen, en in 1952 kreeg hij een uitnodiging voor een feestje van een klasgenoot. Het feestje is in Haarlem, eigenlijk wou Anton niet gaan want dit is de eerste keer dat Anton weer naar Haarlem gaat na de oorlog. Het feestje is in de buurt van zijn oude huis, dus toen het Anton iets te veel werd op het feestje ging hij even een rondje lopen. Hij loopt langs zijn oude huis, en ook langs het huis van de buren Beumer. Mevrouw Beumer vraagt of Anton wil binnenkomen, en Anton gaat mee naar binnen. Mevrouw Beumer en Anton praten een tijdje, en zo komt Anton erachter dat er in de buurt een monument is opgericht voor de oorlogsslachtoffers. Anton gaat na een tijdje weg bij mevrouw Beumer en hij besluit langs het monument te gaan, hier ziet hij dat de namen van zijn ouders op het monument staan. De naam van Peter staat niet op het monument, hierna gaat Anton weer terug naar het huis van zijn oom en tante. Toen Anton thuiskwam vroeg hij waarom zijn oom en tante hem niet hadden verteld over het monument, zijn oom verteld hem dat hij na de bevrijding aan Anton had gevraagd of hij wou kijken, maar Anton wilde dat toen niet.

Derde episode: 1956

Anton doet zijn kandidaatsexamen in 1953, hierna gaat hij in het centrum op kamers wonen. Anton besluit zich te specialiseren in anesthesie. Ook is er veel onrust rondom de politiek, het communisme neemt namelijk snel toe. Ook in Nederland zijn er steeds vaker rellen, en als er op een dag een grote rel in zijn straat is moet Anton zijn best doen om door de menigte naar zijn huis te komen. Als Anton bij zijn huis is aangekomen ziet hij vlak bij de ingang Fake Ploeg Junior staan, Fake Ploeg Junior is de zoon van de vermoorde Fake Ploeg. Toen Anton jong was en nog op school zat was hij een keer opgekomen voor Fake Ploeg Junior. Anton vraagt of Fake naar binnen wil komen, en samen lopen ze naar de kamer van Anton. Anton en Fake praten over hoe het gaat, over hun leven en het communisme. Als ze het uiteindelijk over de oorlog hebben, blijkt Fake ervan overtuigd te zijn dat zijn vader geen slechte man was. Anton gaat een discussie aan, want hij is van mening dat de vader van Fake weldegelijk een slecht persoon was. Hierdoor wordt Fake heel erg kwaad en gooit hij een steen tegen de spiegel in de kamer, Fake loopt kwaad weg. Als Fake kort daarna terugkomt probeert Anton zich te verdedigen met een tennisracket, maar het blijkt dat Fake Anton wil bedanken voor de keer dat Anton voor hem op kwam in de klas.

Vierde episode: 1966

In 1959 doet Anton examen en kreeg hij assistentschap in anesthesie. In 1960 ontmoet Anton zijn eerste vrouw Saskia, waar hij in 1961 mee trouwt en later een dochter, Sandra meekrijgt. Als een goede vriend van de vader van Saskia overlijdt, gaan ze met zijn drieën naar de begrafenis. Na de begrafenis is er afgesproken in een café, hier hoort hij een gesprek van een aantal mannen. Als hij een van de mannen hoort zeggen dat hij Fake Ploeg heeft vermoord, spreekt Anton hem aan en samen lopen ze naar buiten. De man blijkt Cor takes te zijn, ook wel bekend als Gijs. Tijdens hun gesprek verteld Cor Takes dat er besloten was Fake Ploeg te vermoorden, ongeacht wat de gevolgen zouden kunnen zijn. Cor Takes zegt ook dat hij en zijn vriendin, Fake Ploeg hebben vermoord, ook zegt hij dat zijn vriendin Truus Coster vermoord was door de Duitsers. Anton denkt op dat moment dat Truus Coster hoogstwaarschijnlijk de vrouw was waar hij mee in de gevangenis heeft gezeten. Anton verteld dat tegen Cor en Cor blijft vragen hoe de vrouw er uitzag en hoe ze heette, Anton kan hier natuurlijk geen antwoord op geven omdat het destijds pikkedonker was in de cel. Ook verteld Anton dat het lijk voor hun huis was neergelegd en niet daar was neergeschoten, Cor zegt daarop dat ze het lijk naar binnen hadden moeten halen. Cor geeft Anton ook nog een briefje met zijn adres en telefoonnummer. Als de vrouwen hun uiteindelijk vinden besluiten Anton en Saskia naar het strand te gaan, Anton ligt op het zand na te denken en valt in slaap, hierdoor was hij verbrand in de zon. De volgende dag besluit Anton toch naar Cor te gaan, als hij aankomt doet Cor open en besluit Anton binnen te komen. Bij Cor thuis praten ze over de aanslag en verteld Cor ook over Truus, als Cor een foto van Truus laat zien ziet Anton dat Truus haar blik heel erg overeenkomt met de blik van Saskia, ook vindt Anton dat Truus en Saskia eenzelfde uitstraling hebben.  Cor verteld ook over hoe ze de aanslag hebben uitgevoerd. Cor verteld dat ze samen Fake op de fiets volgden. Cor probeerde Fake neer te schieten maar hij gleed uit en schoot Fake in zijn rug, schouder en buik, maar niet fataal. Truus beschoot Fake nog twee keer en reed snel verder. Maar Fake was nog net niet dood en met zijn laatste kracht schoot hij Truus in haar onderrug. Truus werd daarna opgepakt, en Cor kwam nog net weg. Later bleek het dat Truus vermoord was. 

Vijfde episode: 1981

In 1967 was Anton gescheiden van Saskia en in 1968 trouwde Anton met Liesbeth, in 1969 kregen zij samen een zoon genaamd Peter. Saskia en Sandra bleven in het oude huis wonen, dus samen met Liesbeth kocht hij een huis in Amsterdam Zuid. Ook gaan ze graag op vakantie in de Toscane, daar heeft Anton een oud huis laten verbouwen. Tijdens een vakantie waren Liesbeth en Peter weg, en kreeg Anton een paniek aanval, maar gelukkig bleven deze niet aanhouden. Sandra vroeg toen zij zestien jaar oud was of zij de plek mocht zien waar haar oma, opa en oom waren omgekomen, toen ze bij de oude huizen aankwamen zag hij dat hun oude huis opnieuw was opgebouwd tot bungalow. De bewoner van de bungalow vroeg of Anton en Sandra even binnen wouden komen, en Anton accepteerde dat aanbod. Ze bleven daar even binnen, maar gingen ook best snel weer weg. Samen liepen ze nog even langs het monument, en Anton zag toen de naam J. Takes staan (vermoedelijk de jongere broer van Cor Takes). Toen Sandra hier later op een terras over vroeg, besloot Anton langs het graf van Truus te gaan, twee jaar later was Cor Takes ook overleden. In november 1981 kreeg Anton heel erge kiespijn, toen hij de tandarts belde zei de tandarts dat hij geen tijd had, omdat hij ging demonstreren tegen atoombewapening. Toen het bleek dat Anton niet naar de demonstratie zou gaan, zei de tandarts dat hij Anton alleen zou helpen als Anton mee naar de demonstratie zou gaan. Toen Liesbeth Anton een kruidnagel voor in zijn kies wou geven, dacht Anton terug aan zijn moeder die dat tijdens de hongerwinter ook had gedaan, en Anton moest daar bijna van huilen. Na de tandarts ging Anton meelopen in de demonstratie, en hij bleek het minder erg te vinden dat dat hij verwacht had. Na een tijdje komt hij zijn dochter Sandra tegen, die nu zwanger is. Toen hij tegen iemand aan botste verontschuldigde Anton zich, maar het bleek dat de vrouw zijn naam kende. De vrouw was zijn oude buurvrouw Karin. Anton was hier helemaal door overvallen, maar hij bleef toch staan om te praten. Karin verteld dat op de nacht van de aanslag, Peter bij hun naar binnen was gekomen. Peter had Karin en haar vader met het pistool van Fake ploeg bedreigd, totdat hij was neergeschoten door een Duitser. Karin en haar vader werden naar het bureau gebracht en ze werden apart verhoord, Karin verteld Anton dat ze de Duitsers de waarheid had verteld, dat zij en haar vader het lijk voor Antons huis hadden gelegd. Maar ze zei dat het de Duitsers niets uitmaakte. Karin verteld dat haar vader het lijk voor hun huis weg wou hebben omdat hij niet wou dat de Duitsers zijn hagendissencollectie zouden vinden. Toen Karin en haar vader thuiskwamen voelde haar vader zich zo schuldig dat hij al zijn hagendissen had doodgetrapt, ook vertelt ze dat haar vader zo bang was dat Anton hen zou opzoeken, dat ze naar Nieuw-Zeeland waren verhuisd en dat hij in 1948 zelfmoord had gepleegd. Dit gesprek wordt Anton te veel, maar voordat hij wegloopt stelt hij nog wel een vraag. Waarom ze het lijk voor hun huis hadden gelegd en niet voor het huis van de andere buren, die niemand eigenlijk goed kende. Karin verteld dat ze dat ook wou doen, maar haar vader zei dat dat niet mocht. Het bleek dat die buren Joden verborgen hadden, en als ze het lijk voor dat huis hadden gelegd, dan hadden die Joodse mensen gevonden geworden. Anton had eindelijk antwoord op zijn vraag gekregen, en hij liep bij haar weg. Samen met zijn zoon Peter liep hij verder in de demonstratie.

Het einde.

Hoofdstuk 4: Verhaaltechniek.

Ruimte:

Het verhaal vindt plaats in Haarlem en Amsterdam, het verhaal start in 1945 tijdens de hongerwinter. Haarlem is een belangrijke plaats, Haarlem is de plaats waar Anton geboren is, hier staat het huis waar hij in opgeroeid is. Ook is Haarlem belangrijk omdat Haarlem een van de plaatsen in Nederland was die nog niet bevrijd was. Een andere reden dat Haarlem belangrijk is, is dat hier de aanslag heeft plaatsgevonden, dit is belangrijk, want het verhaal draait om de aanslag. Amsterdam is voor Anton het tegenovergestelde van Haarlem, Amsterdam is waar Anton naartoe gaat na de aanslag. In het huis van zijn oom en tante is hij verder opgegroeid, dit huis staat in Amsterdam. Ook gaat Anton studeren en werken in Amsterdam. Haarlem betekend voor Anton de oorlog, hij wil ook liever niet terug naar Haarlem, omdat hier de aanslag is gebeurd en uiteindelijk zijn ouders en broer zijn omgekomen. "Sinds hij zeven jaar eerder met een Duits konvooi uit die stad was vertrokken, was hij er niet meer geweest. Aanvankelijk wilde hij niet gaan, maar het bleef de hele dag door zijn hoofd spelen.” blz. 80

Personages:

Anton Steenwijk:

Anton is twaalf jaar wanneer het verhaal begint, aan het eind van het verhaal is Anton ergens eind veertig. De ouders en broer van Anton zijn allemaal vermoord, Anton is de enige uit zijn gezin die de oorlog heeft overleefd. Anton heeft medicijnen gestudeerd en is later gespecialiseerd in anesthesie. Ook krijgt Anton assistentie schap in de anesthesie. Anton is twee keer getrouwd geweest en heeft in totaal twee kinderen. Zijn eerste vrouw was Saskia, waarmee hij een dochter Sandra kreeg. Zijn tweede vrouw was Liesbeth, waarmee hij een zoon Peter kreeg. In het boek komt hij steeds nieuwe mensen tegen, deze mensen hebben allemaal een connectie met de aanslag en de oorlog. Voorbeelden hiervan zijn: Karin Korteweg, Cor Takes, Fake Ploeg Junior. Anton heeft donkere bruine ogen en een notenkleurige huid en de huid om zijn ogen was nog wat donkerder. “Peter had het blonde en blauwe van zijn moeder, Anton het donkere en bruine van zijn vader, ook de notenkleurige huid, die rondom zijn ogen nog donkerder was.”  blz. 17

Karaktereigenschappen van Anton zijn: 

1: Welgemanierd. “Mevrouw Beumer was begonnen de tafel af te ruimen, kennelijk hadden zij al gegeten. ‘Laat mij u helpen.’ ‘Nee, ga jij maar lekker zitten, dan zet ik een kop koffie.”   “Hij kwam een beetje overeind en probeerde of hij door schuin te gaan zitten beter terecht zou komen. ‘Lukt het niet?’ ‘Wat een rotstoel,’ zei Fake. 'Hoogst modern anders, hoor. Kom, ga hier zitten.’ ” 

2: Rustig. “‘Het communisme,’ zei hij rustig, maar met een ondertoon van razernij.”   “Hij had snel gesproken en toch rustig, maar tegelijkertijd met een vaag gevoel, dat hij zich moest beheersen om de ander niet plotseling hard te slaan.”

3: Introvert. “Ruim een kwart eeuw was hij er niet geweest, zelfs Saskia en Liesbeth had hij de plek nooit laten zien.”

Ik vind Anton geen vlak karakter maar ook geen rond karakter, zijn karaktereigenschappen zijn in de loop van het boek niet veel veranderd, Anton zelf ook niet. En toch vind ik hem geen vlak karakter, Anton zijn gedachtegang en gevoelens zijn wel veranderd in het verhaal, ook al uit hij deze niet.

Karin Korteweg:

Karin Korteweg is Anton zijn oude buurmeisje, ook heeft Karin samen met haar vader het lijk van Fake ploeg voor het huis van Anton gelegd. Een karaktereigenschap van Karin is in het verhaal eigenlijk niet te vinden, er wordt niet veel over Karin verteld alleen dat ze een grote blonde vrouw was. Karin was verpleegster en is nooit getrouwd geweest. Anton komt Karin jaren later tegen tijdens een demonstratie, hier is Karin een kleine oude vrouw.

Cor Takes:

Cor Takes is een van de mensen die heeft geholpen met de aanslag op Fake Ploeg, Anton komt Cor tegen op een begrafenis. Ook over de karaktereigenschappen van Cor is niet veel bekend, we weten alleen dat hij op Anton overkwam als cynisch. Over Cor Takes is in het boek niet veel bekend gemaakt. We weten dat hij een verzetsheld was en dat hij getrouwd en later gescheiden was, ook weten we dat hij verliefd was op Truus Coster.

Fake Ploeg Junior:

Fake Ploeg Junior is de zoon van de vermoorde Fake Ploeg, in het boek wordt Fake Ploeg Junior gewoon aangesproken als Fake Ploeg. Een karaktereigenschap van Fake is: Driftig. “Hij draaide zich half om, toen weer terug, streek radeloos over zijn ogen, en opeens pakte hij de kei. Hij keek om zich heen, keek naar Anton, die zijn armen halverwege naar zijn gezicht bracht en riep: ‘Fake!’ Fake haalde uit en gooide de steen door de kamer, recht in de spiegel.”

Vertelwijze:

Perspectief:

Het boek is geschreven in auctoriaal perspectief, dit is vaak te zien in het boek.

“Anton, die juist de dobbelsteen wil gooien, verstart en kijkt naar zijn moeder, zijn moeder naar zijn vader, zijn vader naar de tussendeuren; maar Peter tilt de mantel van de carbidlamp en zet hem op het bord.” De verteller verteld over Anton, ook zegt de verteller vaak: dan zegt Anton of Anton keek naar buiten. De verteller weet ook hoe Anton denkt en hoe hij zich voelt: “Uitgeput had hij zijn ogen gesloten.”  Of “Hij voelde, dat hij op de rand stond van een lachbui: de brekende spiegel, de ontploffende kachel, het geschreeuw op straat, - maar daar was de pijn in zijn hoofd te hevig voor.”

Tijd:

Het boek start tijdens de hongerwinter in 1945, en eindigt tijdens een demonstratie in 1981. Het verhaal is chronologisch, dit kan je ook zien aan de episodes: episode 1. 1945, episode 2. 1952, episode 3. 1956, episode 4. 1966 en episode 5. 1981. Ook zijn er aan het begin van elke episode terugblikken met een tijdversnelling, hierin wordt in het kort beschreven wat er gebeurd is tussen het eind van de oude episode en het begin van een nieuwe episode, meestal gebeurd dit in het eerste hoofdstuk. Verder zijn er ook flashbacks, dit gebeurd meestal als Anton herinnerd wordt aan iets wat (meestal) tijdens de oorlog gebeurd is.

Opbouw:

Het boek start met een proloog, daarna begint de eerste episode. Elke episode bestaat uit hoofdstukken, een episode heeft meestal rond de 3 of 4 hoofdstukken. De hoofdstukken hebben geen titel, en de episodes hebben alleen de tijd erbij genoteerd, en hebben dus ook geen duidelijke titel. Alle episodes zijn belangrijke gebeurtenissen in Antons leven, zo focust episode 1 op de aanslag, en episode 5 op de demonstratie.

Motieven:

In het boek de Aanslag komen meerdere motieven voor, een aantal hiervan zijn:

Motief 1: De dobbelsteen: De dobbelsteen is een voorwerp dat meerdere keren terugkomt in het verhaal, er zijn twee momenten die hier het belangrijkst zijn. Het eerste moment is aan het begin van het verhaal, hier komt de dobbelsteen voor tijdens een spelletje. Dit is een belangrijk moment, omdat de aanslag hier plaatsvindt, en dus Anton zijn leven zal veranderen. Ook komt hij hierna weer de dobbelsteen tegen “Zijn andere hand werd koud en hij stopte hem in zijn zak, waar hij iets voelde dat hij niet thuis kon brengen. Hij keek: het was de dobbelsteen.” Het tweede moment is meer richting het eind van het boek. Dit is in Anton zijn huis in de Toscane, hier ziet hij weer dobbelstenen, en hierdoor krijgt hij flashbacks naar vroeger. Deze twee gebeurtenissen zijn twee belangrijke gebeurtenissen in Anton zijn leven. Ook staat de dobbelsteen voor toeval, dit zou je als motief kunnen zien. Toeval komt vaak voor in het verhaal, zo is het toeval dat Fake Ploeg in de buurt van Anton zijn huis werd doodgeschoten, en niet ergens anders. Ook is het toeval dat hij Cor Takes hoorde praten over de aanslag, of dat hij zijn oude buurmeisje tegenkwam tijdens de demonstratie. Hierdoor denk ik dat de dobbelsteen een leidmotief is.

Motief 2: Tweede wereldoorlog: De tweede wereldoorlog is een terugkomend onderwerp in dit verhaal. Het verhaal begint in de oorlog, tijdens de hongerwinter. Ook is er tijdens de oorlog de aanslag op Fake Ploeg gepleegd, de aanslag was gebeurd door de oorlog. Ook zijn Anton zijn ouders en broer, door de oorlog omgekomen. Ook na de oorlog komt Anton "de oorlog” nog vaak tegen. Zo komt hij mensen tegen die iets met de oorlog en de aanslag te maken hadden, en hij krijgt nog wel eens flashbacks van de oorlog. Ik denk dat de oorlog een verhaalmotief is.

Motief 3: De spiegel: In het verhaal komt meerdere keren een spiegel voor. Ik denk dat de spiegel symbool staat voor het terug kijken naar het verleden, als je in een spiegel kijkt kan je jezelf zien, maar ook wat er achter je staat. Anton wordt in de loop van het verhaal steeds meer met het verleden geconfronteerd, en je ziet dan ook vaak dat er een spiegel in de buurt is (niet altijd). Zo hangt er een spiegel in de kamer als Anton en Fake een gesprek hebben. Ook gooit Fake de spiegel kapot “Fake haalde uit en gooide de steen door de kamer, recht in de spiegel.” Ik denk dat dit zo is geschreven omdat Fake niet meer naar het verleden wil kijken. De spiegel is volgens mij een leidmotief.

Motief 4: De kruidnagel: De kruidnagel is een object dat 2 keer duidelijk in het boek terugkomt, de eerste keer is tijdens de hongerwinter in het huis van Anton en zijn gezin. In de eerste episode zie je dat de moeder van Anton een kruidnagel in haar kies heeft gestopt tegen de pijn, dit komt doordat zij een gat in haar kies heeft, en door de hongerwinter is er geen mogelijkheid om naar de tandarts te gaan. “Zijn moeder had een gat in haar kies, waar momenteel niets aan gedaan kon worden; net als haar grootmoeder placht te doen, had zij er tegen de pijn een kruidnagel in gestopt, waarvan zij er nog een paar in de keuken had gevonden.” Later in het boek tijdens de laatste episode heeft Anton veel last van zijn kies, hier stelt zijn vrouw Liesbeth voor om een kruidnagel in zijn kies te stoppen. Hierdoor denkt Anton weer terug aan zijn moeder, en dit maakt Anton verdrietig. “'Wat is dat?’ ‘Een kruidnagel. Die moet je in je kies stoppen. Dat deden ze in Indië altijd.’ De manier waarop hij haar plotseling tegen zich aan drukte, bijna in tranen leek het wel, vond zij wat overdreven: 'Kom, Ton, stel je niet zo aan.’ Ik vind dat het goed bedacht is om in de eerste en laatste episode te verwijzen naar de kruidnagel, dit bindt het begin en het eind van het boek mooi samen. Ik denk dat de kruidnagel een verhaalmotief is.

Motief 5: Licht en Donker: De tegenstelling tussen licht en donker komt in het boek vaak voor, zo zat Anton tijdens de oorlog in een heel donkere cel, waar de stem en het bijzijn van Truus Coster een lichtpuntje was. Ook kan je dit terug zien na de oorlog, zo is het appartement van Anton heel licht, en het huis van Cor is juist weer heel donker. Licht en donker wordt ook vergeleken met goed en slecht, of liefde en haat “De haat is de duisternis, dat is niet goed. Hoewel, de fascisten moeten we haten en dat is wel goed. Hoe kan dat eigenlijk? Ja, dat is omdat wij ze haten in de naam van het licht, terwijl zij alleen maar haten in de naam van de duisternis. Wij haten de haat, en daarom is onze haat beter.” De duisternis wordt gezien als slecht, terwijl licht wordt gezien als goed. Maar soms kan je ook niet weten of iets goed of slecht is, dit zie je ook in het boek terug. Zo is Anton ervan overtuigd dat Fake Ploeg een slecht mens was, en de zoon van Fake dacht juist dat zijn vader een goed persoon was. Ik denk dat licht en donker een verhaalmotief is.

Titelverklaring en verklaring motto:

De Titel van het boek is de Aanslag, ik vind dit een goede titel, want het hele verhaal draait om de aanslag die Anton zijn hele leven heeft veranderd. De aanslag is een belangrijke gebeurtenis, en hierdoor vind ik dit een goede titel.

Het motto van het boek is: “Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht.” Ik vind dit een goed motto, want de aanslag was een donkere gebeurtenis. Het was donker tijdens de aanslag, en het was een heftige en vervelende gebeurtenis. Nacht kan een synoniem zijn voor donker, en donker komt vaak op meerdere manieren terug in het boek.

Thema: 

Ik denk dat het thema van dit boek oorlog is, dit denk ik omdat de oorlog een onderwerp is dat vaak terugkomt in dit boek. Het verhaal start tijdens de oorlog, de oorlog verandert het leven van Anton, Anton is opgegroeid tijdens de oorlog, de oorlog komt steeds weer terug in het leven van Anton. Ik vond het best lastig, het was moeilijk om te beslissen of iets belangrijk genoeg was om een thema te zijn. Daarom heb ik gekozen om oorlog als thema te nemen, ik heb oorlog ook als motief, maar ik vond de oorlog belangrijk genoeg om het thema te zijn. Het hele boek draait namelijk om de oorlog.

Ik denk dat de boodschap van dit boek is, dat als er iets gebeurd is, dat het niet betekend dat het helemaal weg is. Als er iets gebeurt dan kan dat je later evengoed nog achtervolgen blijven. In dit boek zie je dat Anton eigenlijk de aanslag en wat er gebeurd is probeert te vermijden "Sinds hij zeven jaar eerder met een Duits konvooi uit die stad was vertrokken, was hij er niet meer geweest. Aanvankelijk wilde hij niet gaan, maar het bleef de hele dag door zijn hoofd spelen.” Hier zie je dat Anton eigenlijk niet terug wou naar de plaats die hem herinnerd aan de oorlog, Anton is uiteindelijk toch naar Haarlem terug gegaan, en daar werd hij direct weer geconfronteerd met de oorlog. Zo zie je dat Anton zijn best deed om de aanslag en de oorlog te vergeten, maar het komt later in zijn leven toch weer terug.

Schrijfstijl:

De schrijfstijl in de aanslag is op zich goed te volgen, al vond ik het persoonlijk wel lastig dat er aan het begin van het boek weleens Duitse woorden werden gebruikt ook werden er andere buitenlandse talen gebruikt zoals Latijns “’Ethica,’ las hij van de kaft, - ‘more geometrico demonstrata. Benedictus de Spinoza. Ach so!’ Zei hij en keek op. ‘Solche Sachen liest man hier. Judenbücher!’” Verder vind ik de rest goed te lezen, ook wordt alles goed en duidelijk beschreven, zodat je je goed kan inbeelden hoe iets eruitziet of wat er aan de hand is “De klinkers van de rijweg aan de voorkant waren in een visgraatmotief gelegd. Zonder trottoir ging de straat over in de grasberm, die flauw daalde naar het jaagpad, zodat men daar aangenaam achterover kon liggen.”

Hoofdstuk 5: Plaats in de literatuurgeschiedenis.

De eerste uitgave was in 1982, dit valt onder het ik-tijdperk. Kenmerkend voor boeken die zijn geschreven tijdens het ik-tijdperk is bijvoorbeeld dat personages in boeken zich vaak bezighielden met persoonlijke ontwikkeling, dit is ook terug te zien in het boek de aanslag. In het boek kan je namelijk zien hoe Anton zich ontwikkelt, en ontwikkelingen in Anton zijn leven. Ook is het kenmerkend om over actuele problemen te schrijven. Dit komt niet veel voor in het boek de aanslag, ik denk dat dit komt doordat het boek de aanslag gaat over de oorlog en de tijd vlak na de oorlog. 

Hoofdstuk 6: Beoordeling.

Gebeurtenissen:

Beoordelingswoord 1: Spannend.

Uitleg: Ik vond de gebeurtenissen in dit boek best wel spannend, het was niet eng, maar als je aan het lezen was vroeg ik me wel af wat er zou gebeuren, omdat het zo spannend was. Het was geen enge spanning, maar het was de spanning van wat zal er nu gebeuren. Daarom vond ik het boek best wel spannend, omdat je niet wist wat er zou gaan gebeuren.

Beoordelingswoord 2: Ontroerend.

Uitleg: Ik vond dit boek heel ontroerend, dit komt doordat er best wel verdrietige gebeurtenissen waren in dit boek. Zo vond ik het persoonlijk heel zielig en verdrietig toen het huis van Anton werd verbrand en het was heel ontroerend om te zien hoe Anton daarop reageerde, dit was een heel ontroerende gebeurtenis. Ook later in het boek, toen Liesbeth een kruidnagel aan Anton gaf, en Anton terugdacht aan zijn moeder. Hierdoor vond ik dit een ontroerend boek.

Personen:

Beoordelingswoord 1: Dapper.

Uitleg: Ik vond een aantal personen in dit boek best wel dapper, zo vond ik het heel dapper van Peter, om naar buiten te gaan en naar het lichaam van Ploeg te gaan om te proberen het lichaam te verleggen. Peter was dapper genoeg om naar buiten te gaan, ookal wist hij waarschijnlijk dat het heel gevaarlijk was. Ik vind dit heel dapper.

Beoordelingswoord 2: Geloofwaardig.

Uitleg: Ik vond de personen in dit boek heel geloofwaardig. De personen hadden namelijk geen perfect leven, en je zag dat de personen ook problemen hadden. Ook vond ik de acties die de personen ondernamen heel geloofwaardig, ik kan namelijk wel begrijpen dat meneer Korteweg besloot het lichaam voor het huis van Anton te leggen, en niet voor het huis van de buren Aarts, omdat het bleek dat hier Joden waren ondergedoken.

Opbouw:

Beoordelingswoord 1: Chronologisch.

Uitleg: Dit verhaal is chronologisch opgebouwd, het boek begint in 1945 en eindigt in 1981. Ook de hoofdstukken zijn chronologisch opgebouwd, het hoofdstuk begint met een korte samenvatting van wat er gebeurd is, en daarna loopt het hoofdstuk chronologisch verder.

Beoordelingswoord 2: Open einde.

Uitleg: Ik vond dat dit boek een open einde had, dit komt omdat je geen duidelijk einde krijgt. Het boek eindigt bij de demonstratie, en er wordt niet duidelijk verteld wanneer Anton is overleden, of hoe het verder in zijn leven is gegaan. Hierdoor vind ik dat dit boek een open einde heeft.

Taalgebruik:

Beoordelingswoord 1: Moeilijk.

Uitleg: Ik vond dit boek op zich wel makkelijk te lezen, hoewel ik de woorden uit een andere taal wel vervelend vond. Dit komt omdat ik soms niet wist wat een woord betekende, dus dan was ik aan het lezen en dan kwam er opeens een woord voorbij die ik niet kende. Ik vond dit best irritant, wel begrijp ik waarom hiervoor gekozen is. Ik vond het boek over het algemeen niet moeilijk.

Beoordelingswoord 2: Beschrijvend.

Uitleg: Het boek is heel erg beschrijvend, alles wat je ziet en wat er gebeurt wordt duidelijk beschreven. Als je het boek leest kan je door de goede beschrijvingen, jezelf goed inbeelden hoe iets eruitziet of wat er gebeurt. Ik vond het heel fijn dat alles zo goed beschreven was, omdat ik het boek hierdoor soms beter snapte. Ik vind het boek heel erg beschrijvend.

Vergelijking met andere boeken:

Gebeurtenissen:

Beoordelingswoord 1: Ontroerend.

Uitleg: Ik vind het boek De aanslag wel een beetje lijken op Kleine Rachel van Brett Michael Innes, want het zijn allebei heel ontroerende boeken. Verder zijn er niet veel overeenkomsten, persoonlijk vind ik Kleine Rachel nog ontroerender, maar hierin komen ze wel overeen.

Personen:

Beoordelingswoord 1: Dapper.

Uitleg: Ik vind het boek De aanslag op sommige punten overeenkomen met het boek The lion, the witch and the wardrobe van C.S. Lewis. De personages in beide boeken zijn namelijk erg dapper, in The lion, the witch and the wardrobe zijn zowel de hoofd als bijpersonen erg dapper. Ook hebben de hoofdpersonen uit beide boeken een oorlog meegemaakt, of in een oorlog meegevochten.

Opbouw:

Beoordelingswoord 1: Chronologisch.

Uitleg: Ik vind het boek De aanslag een beetje lijken op Eragon van Christopher Paolini, dit komt omdat ze beiden chronologisch zijn opgebouwd. De meeste boeken die ik heb gelezen zijn chronologisch opgebouwd, maar ik vond dit boek wat passender omdat in dit boek net zoals in De aanslag, wel eens tijdsprongen voor komen.

Taalgebruik:

Beoordelingswoord 1: Beschrijvend.

Uitleg: Het boek De aanslag komt op sommige momenten wel overeen met het boek Harry Potter and the philosopher's stone van J.K Rowling. Dit vind ik omdat beide boeken erg goede beschrijvingen hebben. In het boek Harry Potter and the philosopher's stone worden de personages en gebeurtenissen erg goed beschreven, net zoals in het boek De aanslag.

Het einde.