Boekverslag/verhaalanalyse        V5                2014-2015
 

Theoretische achtergrond zie: Laagland: cursus 2 – 7 – 13 of 14 of 15
 

Zakelijke gegevens: auteur, titel, uitgeverij (naam en plaats), druk, uitgavejaar
 

Auteur: Wytske Versteeg

Titel: Boy

Uitgeverij: Prometheus Amsterdam

Druk: Eerste druk

Uitgavejaar: 2013

A. Opbouw

Titel

Boy. Boy is de naam van het geadopteerde zoontje van de hoofdpersoon in het boek.

Ondertitel

Niet aanwezig.

Opdracht

Niet aanwezig.

Motto

Niet aanwezig.

Proloog

Niet aanwezig.

Epiloog

Niet aanwezig.

Inhoudsopgave

Niet aanwezig.

Hoeveel delen

Het boek bestaat uit drie delen. Genaamd: I, II, III.

Hoeveel hoofdstukken

Het boek heeft geen hoofdstukken. Ieder deel is aan een stuk doorgeschreven.

Voorkant

Op de voorkant staat een prachtig donker gekleurd jongetje van een jaar of 4. De jongen die overleden is in het boek wordt ook beschreven door de hoofdpersoon en hij wordt net zo beschreven als het jongetje op de voorkant. Aannemelijk is dus dat boy de jongen is die op de voorkant staat.

Achterflap

Op de achterflap staat een korte samenvatting van het boek en verschillende recensies over haar debuutalbum ‘De Wezenlozen’. Ook staat er een foto op de achterkant van Wytske Versteeg.

Recensie

Op de achterflap van het boek staan recensies van NRC Handelsblad, Het Financieele Dagblad en Vrij Nederland.

Foto’s

De foto op de voorkant is gemaakt door Getty Images en de foto op de achterflap is gemaakt door Eline Spek.

B. Setting; ruimte en tijd
 

Geografische ruimte

I: ‘thuis.’ Het eerste gedeelte speelt zich voornamelijk af in de woonplaats en in het huis van de hoofdpersoon. Er wordt niet genoemd waar het is, alleen aan zee en dat ze een huis hebben in de Duinen.

II: Bulgarije. In het tweede gedeelte vliegt ze naar Bulgarije om de vrouw die verantwoordelijk is voor de dood van haar zoontje Boy op te zoeken en op dat moment heeft ze ook nog het omleggen van deze vrouw in de planning staan.

III: Bulgarije. In het derde en laatste gedeelte is de hoofdpersoon nog steeds in Bulgarije, ze is nog niet teruggevlogen omdat ze nog niet het gehele verhaal van Hannah (de vrouw die volgens haar verantwoordelijk is voor de dood van haar zoontje) heeft gehoord. Ze blijft totdat ze dat gehele verhaal uit haar heeft getrokken.

Overige ruimte

Het viel mij eigenlijk op dat hoe verder ik in het boek kwam hoe minder de hoofdpersoon over zichzelf gaat praten en over haar kleding en hoe ze eruit ziet. In het begin leek haar dat nog wel te interesseren, ze merkte namelijk zelf op dat ze er steeds slechter uit ging zien, maar aan het einde van het boek heeft ze het daar totaal niet meer over. Er zijn verder geen tegenstellingen in ruimtes te ontdekken.

Parallelle herhaling

• Op de dagen dat Hannah zich slecht voelt, is het weer ook slecht.
• Toen Hannah met Boy naar de duinen ging en het allemaal nog koek en ei was tussen de twee was het goed weer. Zodra het misloopt tussen de twee wordt het opeens heel koud.
• Tijdens het laatste feest van de herfst is het ook goed weer.
• Bij het wachten op de koffers op het vliegveld was het ook ontzettend warm.

Antithetische herhaling

• Op het moment dat het even niet goed gaat tussen de moeder van Boy en Boy, omdat hij een blauw oog heeft, ziet zijn moeder opeens hoe prachtig alle bloemen in bloei staan.
• Toen de moeder van Boy eindelijk Boy op kon halen na enorm lange procedures was ze helemaal niet blij en gelukkig, maar ongelooflijk onzeker. Terwijl zoiets juist een gelukkig moment zou moeten zijn.

Verteltijd

190 bladzijdes.

Vertelde tijd

Er wordt in het boek niks gezegd over hoeveel weken of maanden er voorbij zijn. Wel wordt aangegeven dat deel II vier jaar later is dan deel I. In deel II en III verstrijkt denk ik een aantal maanden. Maar in het eerste gedeelte wordt ook verteld over hoe de adoptie van Boy verliep, er wordt dus verteld over ongeveer 14 jaar Boy zijn leven, hij was veertien toen hij dood ging. Maar in totaal verstrijken er ongeveer een aantal maanden omdat het allemaal een grote terugblik is op de periode voor zijn dood.

Historische tijd

Het verhaal speelt zich af in het heden. Dit blijkt uit het feit dat de personages gebruik maken van mobiele telefoons, game computers en gewone computers. Allemaal hedendaagse techniek.

Thematische tijd

I: onbekend. Dit gedeelte is eigenlijk een volledige beschrijving van de adoptie van Boy en hoe de hoofdpersoon zichzelf ziet. Er wordt niet gesproken over het weer, de ruimte etc.

II: herfst. In het tweede deel wordt telkens gepraat over ‘Voordat de winter begint…’. Voordat de winter er is heb je de herfst.

III: winter. In dit derde deel wordt uitgebreid gesproken over hoe ze zichzelf warm moeten houden in de winter en hoe koud het kan worden in Bulgarije. Ook wordt er gesproken over hoe de sneeuw de geluiden dempt en dat de bossen zo donker zijn in de winter.

Verschijningstijd

2013

C. Structuur

Chronologie

De verhaallijn wordt continu onderbroken door flashbacks. In het eerste gedeelte blikt de adoptiemoeder van Boy voornamelijk terug op de adoptie en ze verteld over hoe zij was voordat ze met Mark, de adoptievader van boy, trouwde. In het tweede gedeelte zijn er ook wel een paar flashbacks, voornamelijk kleine flashbacks waarin Hannah verteld over haar invalbaan als dramadocente. In het derde gedeelte zitten veel grotere flashbacks sommige beslaan zelfs bijna 8 tot 10 bladzijdes. Deze onderbreken dus eigenlijk ook het gehele verhaal. In deze flashbacks gaat Hannah meer in op de vermissing van Boy.

Verhaallijn

Er is eigenlijk maar 1 verhaallijn, waar de adoptiemoeder, de adoptievader (Mark), Hannah en Boy in voor komen.

Begin verhaal

Het verhaal begint midden in de gebeurtenissen: medias res. Boy is vermist en inmiddels dood gevonden. De politie agenten die hem al die tijd gezocht hebben komen dat vertellen.

Eind verhaal

Het is een open einde. Hannah heeft haar verhaal over Boy verteld en de adoptiemoeder van Boy rent hierna weg. Waar ze heen gaat en of ze nog terug gaat naar huis blijft onbekend. Wat ik vrij jammer vind, ik had graag willen weten hoe het af zou lopen tussen Hannah en de adoptiemoeder en tussen de adoptiemoeder en haar man. Haar man moest haar namelijk al maanden missen en ze doet behoorlijk vaag over het feit of ze überhaupt nog wel terug wil gaan.

D. Personages

Hoofdpersoon

De adoptiemoeder van Boy is de hoofdpersoon in het boek. Ze heeft vast een naam, maar deze wordt niet benoemd in het boek. De adoptiemoeder van Boy is een afstandelijke moeder. Ze houdt wel van boy, maar vindt het moeilijk om dit te uiten. Ook houdt ze er niet van als mensen haar aanraken. De relatie tussen Boy en de hoofdpersoon is ook ontzettend stug. Boy gedraagt zich na al die jaren nog steeds alsof hij een gast is. Na de dood van Boy zit ze vol met woede. Ze is ontzettend boos op de drama docente die Boy al die tijd voor zijn dood heeft willen ‘helpen’. Ze weet gewoon niet hoe ze met de hele situatie om moet gaan.

De adoptiemoeder van Boy is psychiater, wat haar situatie nog net iets lastiger maakt, omdat mensen verwachten van haar, omdat ze psychiater is, dat ze wel om kan gaan met de situatie. Maar ook zij is een mens een moeder en het verliezen van een kind is ontzettend moeilijk.

Bijfiguren

Hannah

Hannah is de dramadocente van Boy, ook heeft ze een handicap: ze kan niet goed lopen, ze hinkt een beetje. Ze heeft op de theateracademie gezeten en is daarna als invaldocent naar een middelbare school gegaan om drama les te geven. Dit had ze liever anders gezien. Ze heeft eigenlijk vrij weinig met het les geven en ze komt erachter dat ze er eigenlijk ook helemaal niet goed in is. Dus na het einde van het schooljaar vertrekt ze naar Bulgarije om daar een nieuwe leven te beginnen. Ze koopt er een huis en gaat er wonen met haar hond. Het feit dat ze niet ingegrepen heeft op de avond van Boy zijn dood achtervolgt haar nog steeds. Hannah is een beetje een ‘zweverig’  type.

Boy

Boy is de adoptiezoon van Mark en de hoofdpersoon. Zijn biologische moeder is gestorven tijdens zijn geboorte. Hij komt uit een Afrikaans land.

Boy was veertien toen hij zelfmoord pleegde, hij werd ontzettend gepest door zijn klasgenoten. Volgens zijn moeder is het een ontzettend lieve jongen, te lief eigenlijk, voor de harde maatschappij waarin hij leeft. Hij bijt niet van zich af en zegt eigenlijk nergens iets van. Zelfs niet als hij een blauw oog op loopt tijdens honkballen. Boy lijkt zich ook niet helemaal prettig te voelen in zijn lichaam, na de dramalessen blijft hij vaak nog even om met zijn drama docent Hannah te praten. Op een bepaald moment heeft ze nieuwe laarzen gekocht, maar omdat ze niet zo lekker zaten had ze ze direct na de les uitgeschopt. Toen heeft Boy ze aangetrokken, hij straalde helemaal. Zijn moeder heeft hem ook een keer ‘betrapt’  toen hij een jurk aan had.

Doel van de hoofdpersoon

In eerste instantie is het doel van de hoofdpersoon om Hannah te vermoorden, de vrouw die verantwoordelijk is voor de dood van haar zoon. Maar naderhand heeft ze het moordgedeelte opgegeven, ze is tot de conclusie gekomen dat ze dat helemaal niet kan. Ze wil nu alleen nog precies weten wat er gebeurd is met Boy, hier komt ze achter dus haar doel is bereikt.

E.  Vertelinstantie (perspectief)

Vertelinstantie

Perspectief I: ik perspectief.

Citaat: ‘Het was geen zoektocht die ik in mijn eentje succesvol kon uitvoeren, ik was realistisch genoeg om dat te beseffen. Als ik op de markt zocht dacht ik, wat als hij nu op het plein is, en als ik dan naar het plein ging dacht ik, stel dat hij net naar de markt is gegaan.’ Pagina 11.

Perspectief II: ik perspectief.

Citaat: ‘Ik concentreer me op mijn glimlach, klem mijn tanden op elkaar om desnoods met geweldig binnen te houden wat ik zoek…’ pagina 65.

Perspectief III: personale vertelinstantie en ik perspectief.

Citaat 1: De dag vul je met hout halen, het vuur opstoken, wachten en nieuw hout halen. Het voeren van de hond. Je helpt Hannah…’ Pagina 121.

Citaat 2: ‘Vanaf mijn plek achter in de klas keek ik toe hoe het onmogelijke gebeurde…’ pagina 143.

Uitleg: als Hannah verteld over zichzelf als dramadocent wordt alles verteld in het ik-perspectief, maar zodra de adoptiemoeder van Boy weer gaat praten gaat het over in de personale vertelinstantie.

Betrouwbaarheid: alle drie de perspectieven zijn niet betrouwbaar. Bij alle drie zie je het hele verhaal door de ogen van de adoptiemoeder, wat natuurlijk nooit betrouwbaar is.

Wisselend perspectief: er is sprake van een wisselend perspectief. In het derde gedeelte wordt een ander perspectief gebruikt dan in de eerste twee. Dit vond ik eerst vrij vervelend, maar na een tijdje went het wel.

Focalisatie
I: ‘De nadruk in zijn zin lag op moet, niet op verschrikkelijk, en dus sloeg ik de koffie uit zijn handen, het slappe armpje van me af.’ Pagina 45.

Focalisator: ik-figuur à adoptiemoeder van Boy.

II: ‘Ik duw haar van me af en sta op, onhandig, bijna bruusk.’ Pagina 80.

Focalisator: ik figuur à adoptiemoeder van Boy.

III: ‘De dag vul je met hout halen, het vuur opstoken, wachten en nieuw hout halen. Het voeren van de hond. Je helpt Hannah…’ Pagina 121

Focalisator: ik figuur à adoptiemoeder van Boy.

‘Vanaf mijn plek achter in de klas keek ik toe hoe het onmogelijke gebeurde…’ pagina 143.

Focalisator: Hannah.

F. Thematiek, motieven, opdracht en motto

Onderwerp

De dood.

Motief

• Pesten

Boy wordt gepest op school en dit komt meerdere keren terug: van het laten vallen in de drama lessen tot het blauwe oog bezorgen bij honkbal.

• ‘Anders’ zijn

Boy is anders omdat hij ten eerste geadopteerd is, een andere huidskleur heeft en zich daarnaast ook nog eens niet helemaal prettig in zijn eigen lichaam voelt. Telkens komt een heel klein beetje aan het licht dat hij wel Boy heet maar zich misschien helemaal niet zo voelt.

• Wraak

De hoofdpersoon wil vraag op de drama docente van Boy gedurende het hele boek.

Thema

Het verwerken van de dood van je zoon.

Gedurende het hele boek is de hoofdpersoon bezig met het verwerken van de dood van haar zoon, in eerste instantie lukt dit niet zo. Ze weet dan namelijk nog niet wat er gebeurd is met haar zoon, maar telkens als ze meer informatie over zijn dood krijgt lijkt het alsof ze zich steeds meer leuke dingen van Boy gaat herinneren. Ze kan beter omgaan met het feit dat hij er niet meer is en dat hij ook niet meer terug komt.

G. Meningen
 

Leven na de dood: een sterven verwerken.

door Suzanne van Putten-Brons, 11 oktober 2013

De kunst om mensen op afstand te houden; de hoofdpersoon van Boy is er een ster in. De gedachten die ze ver weg houdt van de buitenwereld, deelt ze wel met de lezer. In haar tweede roman heeft Wytske Versteeg vanuit het perspectief van een rouwende (adoptief-) moeder een overtuigend verhaal neergezet. In de 190 pagina’s die het boek telt komen we dicht genoeg bij haar om haar koele karakter te leren kennen.

Gedetailleerd krijg je als lezer mee hoe Boys moeder, die verder naamloos blijft, zich voelt. Gevoel en gevoelloosheid gaan in dit proces samen op. De hoofdpersoon verlangt ernaar ‘dat er iemand net zo om Boy zou rouwen als ik, dat we samen waanzinnig zouden zijn’, maar tegelijk voelt ze zich afwezig, een buitenstaander. In die positie voelt ze zich verbonden met Boy: ook hij was een eenling, op zoek naar mensen om bij te horen. Kan ze, nu ze hem verloren heeft, zich nog wel verbonden voelen met de wereld om haar heen? Die vraag wordt net zozeer onderzocht als de vraag naar de ware omstandigheden rond Boys dood. Evenals in Versteegs debuutroman De wezenlozen speelt het disfunctioneren van de hoofdpersoon in diens omgeving een centrale rol.

Genreontwikkeling

Voor de beantwoording van de laatste vraag verhoort ze een van de jongens uit Boys klas, Timothy. Even lijkt het boek zich te ontpoppen een detectiveroman, als deze Timothy haar vertelt dat de oude drama-docente Hannah verantwoordelijk is voor Boys dood. De moeder neemt zich voor om haar zoon te wreken en gaat op zoek naar deze vrouw, die in Bulgarije is gaan wonen om een nieuw leven op te bouwen. Deze verhaalontwikkeling wordt echter snel weer ingesnoerd door de korte tijdsduur tussen dat moment en de aankomst bij Hannah. Het verhaal is meer dan alleen een mysterie dat opgelost moet worden. Dat is krachtig: niet alleen gaat het verhaal om Boys dood, maar juist ook om het leven daarna.

Herinneringen

Vanaf deel twee van het boek verschuift de focus van het verhaal. Hoewel de ik-persoon nog steeds een prominente rol speelt, is nu ook Hannah aan het woord. De ik-persoon houdt de ware reden van haar komst geheim; ze zegt dat ze vrijwilligerswerk komt doen. In de loop van dit deel weet Versteeg de spanning op te bouwen: geen van de vrouwen geeft zich helemaal bloot; beiden delen ze niet alle informatie die zij kennen. De ik-persoon heeft daar een duidelijke reden voor – het taalgebruik wordt soms bijna poëtisch – ‘Want deze dingen, herinneringen, gedachten, slijten wanneer je ze deelt. Ze worden valer, raken gemakkelijker besmet, vervuild, één onhandige opmerking en alles raakt vervormd.’ De ik-persoon geeft hier een van de motieven voor haar afstandelijkheid: alleen door mensen op afstand te houden houdt ze de herinneringen en de ervaringen zuiver.

Later voelt ze zich wel vrij om over Boy te vertellen. ‘Langzaam,’ zo zegt ze, ‘woord voor woord en haperend, breng je hem opnieuw tot leven, zet je je dode zoon weer op de wereld’. Volgens de ik-persoon heeft Hannah heel andere motieven om te spreken over haar verleden: ‘Misschien gelooft ze daadwerkelijk dat praten helpt om de herinneringen uit haar lichaam te verwijderen’. Op filosofische wijze worden taal en herinnering hier aan elkaar gekoppeld. De ik-persoon zegt dat woorden nog krachtiger zijn dan de herinnering zelf: ‘Nog nooit was je zo zijn moeder als nu hij er niet meer is, nooit was je zo dichtbij’. Door Boys dood worden herinneringen aan hem (sterker nog: haar relatie met hem in zijn leven zelf) voor de ik-persoon levendiger. Ook in een herinnering aan een eerdere periode, net na de adoptie, merkt de ik-persoon op dat Mark en zij ‘praatten over hem tot we er moe van werden en terwijl we praatten werd Boy echter, meer ons eigen kind’. Taal verandert de werkelijkheid, lijkt de ik-persoon te willen zeggen.

Wraak

Het motief wraak – de reden van de ik-persoon om naar Bulgarije af te reizen – lijkt op het eerste gezicht van de pagina’s te verdwijnen. Niet met grof geweld gaat de moeder Hannah te lijf. Wraak kan ze echter pas nemen als ze ervoor heeft gezorgd dat Hannah zich heeft blootgegeven: ‘Als ik weet (…) wat ze denkt, hoe ze lacht, hoe haar gezicht eruitziet als ze denkt dat ze alleen is, als ik dat allemaal weet zal ik haar doden.’ De ik-persoon voelt zich machtig omdat ze meer weet dan Hannah, en die kennis lijkt ze als een zwaard van Damokles boven Hannah’s hoofd te willen hangen. Als Hannah een ongeluk krijgt, lijkt er echter een nieuwe vorm van macht aan de ik-persoon te zijn toebedeeld. ‘Liever zou ze [Hannah] alleen zijn, liever zou ze de kou in lopen om niet meer terug te komen, liever langzaam wegzakken, maar jij staat dat niet toe. Ze zeggen dat het een rustige dood is, te sterven van kou. (…) Dus houdt je haar in leven, verzorgt haar goed’. De ik-persoon heeft het lot van Hannah’s leven in handen, tegenovergesteld aan hoe ze Boys dood niet kon voorkomen.

Interessante lijnen van verantwoordelijkheid, kwetsbaarheid en zichzelf blootgeven, de waarheid naar boven halen – de waarheid die Hannah heeft ‘(…) begraven onder dikke lagen woorden; wat er echt gebeurd is leeft diep in haar lijf’ – komen op een knappe manier samen in het boek. Niet direct in het einde van het boek, hoewel je als lezer dan wel te weten komt wat er echt is gebeurd. Het zijn veel meer de niet-feitelijkheden, de gedachten en de emoties, juist het verlangen naar en tegelijk het uitstellen van de waarheid, die dit boek voor mij tot een mooi werk maken.

Mijn mening

Ik vond het net zo als de recensent een mooi werk. Ik vind de manier waarop emoties en dergelijke beschreven worden heel bijzonder en apart, soms vond ik het wel een klein beetje zweverig, maar dat verdween altijd weer vrij snel.

Ik heb me ontzettend verbaasd over het koele karakter van de hoofdpersoon, ze laat mensen expres niet dicht bij zich en haar adoptiezoontje Boy doet exact hetzelfde alleen van hem kan ze dit echt niet hebben. Terwijl ze exact hetzelfde doet.

Voor mij was het echt een boek wat ik snel uit wilde hebben, niet omdat het een vervelend en saai boek was. Het was juist een boek waarvan ik wilde weten hoe het af zou lopen. Ik wilde al vanaf bladzijde één weten wat er precies gebeurd was met Boy en pas de laatste bladzijdes laten zien hoe het echt gegaan is. Ze heeft me geboeid tot het einde, wat ik heel knap vind. Ik vond het een heel goed boek en daarnaast vond ik het ook ontzettend goed geschreven. Ik ben het volledig eens met de positieve recensie van de recensent!

H. Secundaire literatuur
 

Biografie

Wytske Versteeg (1983) studeerde in 2005 cum laude af in de politicologie, en werkt momenteel aan een promotieonderzoek op het gebied van wetenschapscommunicatie aan de Universiteit Twente. In het voorjaar van 2012 verscheen haar zeer goed ontvangen romandebuut De Wezenlozen bij uitgeverij Prometheus.

Eerder publiceerde Versteeg bij uitgeverij Lemniscaat het non-fictie boek Dit is geen dakloze, dat onder andere gebaseerd was op haar ervaringen als vrijwilliger in een crisisopvang. Dit is geen dakloze(2008) mengde filosofische literatuur met journalistieke observaties en de ervaringen van daklozen zelf, en werd genomineerd voor de Jan Hanlo Essayprijs Groot.

Wytske Versteeg werkt momenteel aan een nieuwe roman. In het verleden won ze onder andere deSerge Heederik Prijs voor filosofisch schrijftalent en de Kwakoe Literatuurprijs. Wytske Versteeg schrijft niet alleen essays, maar ook verhalen, gedichten en toneelteksten die verschenen in internationale bladen als De Ware Tijd, Streven, de Brakke Hond en Freitag. Naast politicologie studeerde ze ook sociale geografie aan de UvA en drama aan de Hogeschool Gent.

NB: print deze opdracht ook uit en doe deze vóór je uitwerking in je literatuurdossier.