Bingo! door Clark Accord

Gebruikte editie Eerste druk: 6 februari 2007
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 225
Uitgever: Nijgh & Van Ditmar

Gegevens voorkant De afbeelding op de voorkant wordt gevormd door allerlei bingoplankjes die bij het spelen van het kansspel worden gebruikt.

Genre “Bingo”is een psychologische roman over de verslaving van het bingospelen.

De flaptekst “ Bingo!”vertelt het verhaal van een avond uit het leven van de 49-jarige Leanda en haar 22-jarige dochter Naomi. Moeder en dochter zijn gevangen in een cirkel van hebzucht, wederzijds onbegrip, eenzaamheid en verlagen naar geluk. Bijna dagelijks nemen ze de bingobus van Rotterdam naar Amsterdam. In de Suikertuin, een bingohal op de Amsterdamse Wallen, hopen ze een financiële slag te slaan. Deze avond gaan ze spelen voorde jackpot, nog onbewust van de grote verrassing de hun te wachten staat en die het leven van beide vrouwen totaal overhoop zal halen. Met “Bingo!”schreef Clark Accord een realistische, ontroerende en geestige roman over wat ook wel de “golfbaan der armen “wordt genoemd.

Mijn mening Clark Accord schrijft een goed leesbare, helder opgebouwde roman over een verslaving. Het is deze keer de verslaving aan het bingospel, waaraan vooral Surinaamse vrouwen verslaafd zijn. Accord legt uit dat vrouwen verkeerde dingen doen om maar mee te kunnen doen aan het spel: sommigen prostitueren zich, anderen geven het huishoudgeld eraan uit, weer anderen gaan uit stelen om geld te verdienen voor de bingokaarten. De nadelen van de verslaving worden heel duidelijk gemaakt in de moeder-dochterrelatie van Leanda en Naomi. Lange tijd is de moeder van Naomi blind voor wat er met haar dochter gebeurd is. De roman beschrijft slechts één dag uit het leven van de bingoverslaafden. Maar de gehele problematiek wordt wel meteen duidelijk. Een eenvoudig te lezen roman voor eindexamenkandidaten op alle niveaus (Vmbo, Havo en TL) Soms leidt alleen het Surinaamse taalgebruik wat af van de hoofdlijn, omdat de lezer naar de verklarende woordenlijst moet grijpen om de zinnen te kunnen begrijpen. Maar verder is het een gemakkelijk lezende roman. Waardering twee punten op onze scholieren literatuurlijst.

Motto en opdracht Het motto luidt: “ Dit boek is als een spiegel die een beeld van ons allen reflecteert. Laat ons praten met elkaar in plaats van over elkaar. Hoe kan onze spiegel worden schoongeveegd als iedere wrijving irriteert. Het motto is van ene Roemi , anno 1200.

Structuur en verhaalopbouw Accord vertelt het verhaal van één dag bingo spelen. Het begint met het ophalen van de bingospelers in Rotterdam: ze worden met een bus naar Amsterdam vervoerd. Het eindigt met het terugkeren naar huis van de belangrijkste personages. Accord vertelt het verhaal in 7 genummerde en getitelde hoofdstukken. De hoofdstukken staan in chronologische volgorde, maar in deze hoofdstukken komen verwijzingen naar het verleden voor. De roman begint met een voorwoord van de schrijver waarin hij nadrukkelijk stelt dat het verhaal fictief is en dat er geen overeenkomsten is bestaande personen. Wel heeft hij ervaringen opgedaan aan de hand van bezoeken van bingohallen. Hij sluit zijn boek af met een dankbetuiging aan de mensen die hem hebben geholpen bij de totstandkoming van de roman. Daarna volgt een lijst met verklarende termen, want aangezien de hoofdpersonages van Surinaamse afkomst zijn, is het nodig voor de lezer om de Surinaamse uitdrukkingen en gezegden in het Nederlands te vertalen.

Perspectief De roman wordt in de hij/zijvorm verteld. Het is een personaal perspectief dat in de hoofdstukken vooral bij de 49-jarige Leanda en haar 22-jarige dochter Naomi berust. Maar het perspectief wil nog wel eens uitwaaieren naar andere personages, waarbij de vertelinstantie auctoriale trekjes krijgt. Er wordt verteld in de o.t.t. waar het de verhaaldraad van de bewuste bingoavond is. Wanneer over het verleden wordt verteld, geschiedt dat in de o.t.t. Maar in het hoofdstuk 4 (Melvin) wordt ook een gedeelte van dat hoofdstuk uit zin perspectief vertelt. Het is dus een personaal vertelde roman met nogal wat auctoriaal vertelde stukjes.

Titelverklaring Dit hoeft geen nadere uitleg.

Tijd en decor Het is een actuele roman. Er is sprake van te winnen bedragen in Euro’s. Dat houdt in dat de tijd van het verhaal na 2002 ligt. Ook de verbouw van het Roterdamse Centraal Station waarin het laatste hoofdstuk naar verwezen wordt , leidt naar de eerste jaren van de 21e eeuw. Het decor wijzigt van Rotterdam naar Amsterdam via een busreis met de bingospeelsters. De bingohal de Suikertuin ligt op de Amsterdamse Wallen, de hoerenbuurt. Belangenruimte is natuurlijk de bingohal, waar alles zich afspeelt en waar de verslaafde vrouwen afgeschilderd worden in hun negatieve eigenschappen.

Samenvatting van de inhoud I De halte
Op het Rotterdamse Kruisplein wachten de 49-jarige Leanda en haar 22-jarige dochter Naomi op een regenachtige novemberavond op de bus die hen naar een Amsterdamse gokhal zal brengen om daar bingo te gaan spelen. Vandaag zal om de jackpot van maar liefst 5000 € gespeeld worden. De Surinaamse vrouwen hopen allebei dat het geluk hun gunstig zal zijn , want met die reis zullen hun dagelijkse zorgen voorlopig voorbij zijn. Naomi heeft een dochtertje Aisa. Ze heeft de naam van diens vader niet aan haar moeder bekend gemaakt en die heeft haar heel erg kwalijk genomen dat ze zo stom is geweest om met “een buik” thuis te komen. Zo komen er ook wat flarden uit het verleden boven, maar het wordt wel duidelijk dat moeder en dochter niet zo’n heel goede verstandhouding hebben. Zo moet Naomi vaak geld lenen om te gaan bingospelen. Dat geld leent ze van haar moeder, en die wil het zo langzamerhand wel terughebben. De moeder heeft een bijbaan : ze maakt allerlei Surinaamse maaltijden klaar voor feestelijke gebeurtenissen. Ze heeft haar tien jaar jongere vriend Melvin de deur uitgezet, maar Naomi denkt dat hij zelf de benen heeft genomen. Dat is nu ongeveer vijf jaar gelden.

Vrolijke vriendin van haar is de onvervalste Rotterdamse Atie. Die verdient bij door proletarisch te winkelen en de gestolen spullen tijdens de bingoreis aan de spelers te verkopen. Bij de halte, waar het intussen flink is gaan regenen, staat ook nog een andere Surinaamse vrouw Georgette, aan wie Leanda een hekel heeft. Ze schimpt tegen Naomi dat deze vrouw haar man laat oppassen om zelf Bingo te kunnen gaan spelen. Naomi vindt dat nog zo gek niet. Dan arriveren eindelijk de bingobussen: het wordt een flink gedrang om een zitplaats te bemachtigen, maar het lukt Leanda en Naomi wel. Op het laatste moment komt nog Busje (een jonge Surinaamse vrouw, die haar bijnaam heeft verdiend door seks tegen betaling te hebben in een bestelbusje) Ze laat haar ingeweven haarstrengen achter bij de chauffeur, wat een komische reactie in de bus te weeg brengt.

II De bus
De bus rijdt over de rijksweg naar Den Haag, waar ook een lading klanten wordt opgehaald. Onderweg dringt Leanda er bij Naomi op aan dat ze het geleende geld eens terugkrijgt. Het leidt niet tot een vrolijk gesprek. Er komen natuurlijk bekenden van Leanda de bus in. Zo is er o.a. de helderziende Hesdy die zijn geld verdient met paranormale adviezen. En met wie je erg kunt lachen in de bus. Om de klanten op te warmen wordt er onderweg al een spelletje bingo gespeeld : het gaat daarbij nog om kleine bedragen. In de bus worden alvast kaarten verkocht voor het grote jackpotspel en Leanda is van plan om die dag een flink aantal kaarten te spelen. Naomi heeft veel minder geld en kan niet al te veel kaarten verspelen. Intussen doet Atie goede zaken door de gestolen spullen aan de man te brengen:ze klaagt dat er steeds meerzaken zijn die goed op de winkel passen en ook direct aangifte bij de politie doen. Atie heeft er ook al voor gezorgd dat ze verzekerd is van een goed tafeltje. Dat doet tante Jopie voor haar. Leanda kan zich wel haar kop slaan dat ze dat niet geregeld heeft, want juist op een avond als deze is het van groot belang om de jackpot te winnen aan je eigen stamtafel. Het zal natuurlijk erg druk worden nu de jackpot van 5000 € er uit gaat. In Amsterdam lopen ze over de Wallen naar de Suikertuin: ze blijven staan voor een winkel met seksspeeltjes en Leanda wordt ook nog door een bedelende junk lastig gevallen. Die vraagt om eten en ze geeft hem geen geld, maar koopt wat junkfood voor hem. Hij zegent haar.

III De Suikertuin
Het is druk in de bingohal. Gelukkig is de stamtafel nog beschikbaar voor Leanda en Naomi. In de eerste ronden gaat het om kleine bedragen. The “caller” (roept de bingonummers af) komt uit Limburg horen ze aan haar stem. Leanda zit ook even bij een tafeltje waar Georgette speelt. Maar aan die tafel gaat steeds een mobiele telefoon van een vrouw die contact heeft met haar thuisgebleven kinderen, die niet weten waar het geld ligt om eten te halen. Blijkbaar zij die kinderen dus alleen thuis. Daardoor raakt Georgette haar concentratie kwijt en vergeet ze een nummer: ze heeft eigenlijk Bingo! Maar ze grijpt nu naast de eerste prijzen. Het gaat nog maar om kleine bedragen. Intussen wordt er flink over elkaar geroddeld: zoals over de vrouw die hier nu al aan de bingotafel zit, terwijl haar moeder twee dagen geleden begraven is. Dat brengt het gesprek tijdens het bingoën op doden en het Surinaamse bijgeloof met betrekking tot de dood. Mahelia een andere speelster, wast lijken voor haar beroep. Intussen is er natuurlijk weer bingo gevallen. Een man moet zijn prijs delen met twee andere vrouwen en vindt dat niet zo leuk. Het is tijd om even pauze te houden en te plassen. Dan gaat er gespeeld worden om voorwerpen die gewonnen kunnen worden. Leanda heeft er een beetje de pest over in : Georgette heeft al drie kleine rondjes gewonnen en zij heeft nog niets gewonnen. Ze heeft een poststuk in haar tas waar iets mee aan de hand is, maar wat er precies in staat weet alleen Leanda. Ze heeft ook een Onze Vader gebeden voordat ze wegging. Ze heeft op een bepaald moment “ mi stan.” Dat wil zeggen nog ‘’een nummertje te gaan om te winnen. Een vrouw achter haar heeft ook “mi stan.” Dan wordt nummer 4 geroepen. Leanda heeft de prijs gewonnen. Vol trots loopt ze naar voren. Het geluk lijkt te keren. Ze kiest een zilverkleurige magnetron uit. Ze mijdt de ogen van de vrouw die ook nog maar één nummer moest. Die had namelijk graag de magnetron willen hebben.

IV Melvin
Melvin, de Surinaamse player en ex-lover van Leanda, komt de Suikertuin in. Hij is een echte macho. Atie ziet hem het eerste en licht daarna Leanda in. Die schrikt aan de ene kant, maar aan de andere kant vindt ze het een goed teken dat hij juist op deze avond komt. Ook Naomi schrikt (de reden is nog niet geheel duidelijk) Melvin is heel brutaal en gaat aan de tafel zitten bij Leanda en Atie. Niet iedereen vindt dat leuk. Leanda denkt terug aan de eerste ontmoeting met Melvin. Hij had haar telefoonnummer gevraagd en haar op de eerstvolgende dag mee uit eten gevraagd. Hij had haar eerst een tijdje laten wachten in het restaurant op de Kruiskade, maar daarna was hij toch gekomen. Het werd een enerverend etentje met over en weer plagerijtjes, maar ze was toch erg gecharmeerd geweest van de player. In de Suikertuin denkt Leanda dat het een goed teken is dat Melvin bij haar aan tafel zit. Ze kan de boosheid van Naomi en Georgette wel begrijpen, maar het wordt toch ook wel eens tijd dat Naomi op haarzelf gaat wonen. Ze zal binnenkort wel eens met haar gaan praten.

V Hoofdspel
Het gaat allemaal niet meer zo lekker ontspannen nu Melvin aan de tafel van Landa heeft plaats genomen. Misschien brengt hij zelfs wel ongeluk aan. Atie wil haar gestolen spullen aan de man (Nita en Leanda) brengen en ze gaan naar de toiletten. Bij de vrouwen is het heel druk en ze moeten veel te lang wachten. Ze blijven eerst nog wat praten en besluiten dan naar de herentoiletten te gaan, maar daar is een deur ook op slot. Er komt een man met een verhit hoofd naar buiten en daarna weer terug. Wat later komt Busje uit hetzelfde toilet. Ze heeft het geld voor extra bingokaarten met haar lichaam gekocht. Opnieuw is ze haar haarstukje kwijtgeraakt. Atie laat de kleren aan de belangstellenden zien, maar niet iedereen kan meteen cash betalen en komt daarmee in het krijt te staan bij Atie. In het hoofdspel weet Busje toch nog een prijs van € 450 in de wacht te slapen. Dat komt hard aan bij Leanda en Atie. Intussen is Leanda wel blij met de terugkeer van Melvin, maar Naomi duidelijk niet. Atie grijpt haar aan het einde ruw bij de hand en geeft haar de opdracht dat ze de waarheid nu aan Leanda zal moeten vertellen. Vanavond nog anders zal Atie het doen. Er blijkt een geheim te zweven onder de tafelgenoten van Leanda over iets wat Leanda zelf niet weet.

VI Mi stan (nog één nummer te gaan) Daarna gaat de ronde om de jackpot beginnen: er worden 49 nummers getrokken en wie dan Bingo heeft m krijgt 5000 €. De kaarten kosten maar liefst 10 € en er zijn vrouwen die met een heel rijtje kaarten spelen. De spanning loopt natuurlijk op. Naomi is er niet zo bij met haar gedachten, want ze weet niet goed wat ze moet doen: het grote geheim vertellen aan haar moeder, omdat anders Atie het zal doen. Leanda denkt ook terug aan de seksavonturen die ze met Melvin heeft gehad, maar ook aan de periode dat ze met Kenneth de vader van Naomi omging. Die ging ook vreemd, maar ze kon er geen vinger achter krijgen. De bingonummers worden steeds tussendoor genoemd en de spanning in de zaal loopt op. Op een bepaald moment heeft Leanda “Mi stan” (nog één nummer te gaan) maar op het beslissende moment is er een vrouw met dezelfde situatie, die het winnende nummer krijgt. Ze noemen haar briljante vanwege de sieraden die de vrouw draaft. Leanda gaat helemaal uit haar dak: ze vloekt en ze scheldt. De anderen proberen haar een beetje te kalmeren. Ze heeft er toch wel eens meer naast gezeten, dus die reactie lijkt een beetje overtrokken. Maar dan wordt ineens veel duidelijk . Leanda was er zo van overtuigd dat ze zou winnen, dat ze geen probleem zag met de witte envelop die ze in haar tas heeft meegenomen, maar nu de hoofdprijs niet gewonnen heeft, zit ze diep in de ellende. Atie mag het bericht ook lezen en leest dan dat Leanda haar huis uitgezet wordt, omdat ze een hoge huurschuld heeft (door het bingoën) en geen betalingsregeling is aangegaan. Nu zal ook Naomi geen dak meer boven haar hoofd hebben. Atie geeft aan dat ze met Georgette moet praten die haar met geld kan helpen. Eerst wil Leanda niet, omdat ze een hekel heeft aan Georgette. Ze vermoedt dat Georgette ooit achter het vertrek van Melvin heeft gezeten. Maar Atie weet haar toch om te praten en Leanda legt zich erbij neer. Georgette weet het geld inderdaad te regelen.

VII Bingo ! De dames zitten allemaal weer in de bus. Het is een stille terugtocht. Leanda denkt aan de manier waarop ze afscheid heeft genomen van Melvin. Die heeft haar weer ingepalmd. Hij wil weer contact met haar opnemen: de lezer weet dat hij geld nodig heeft voor zijn playersleven. Hij weet dat Leanda voor feestjes eten kookt en daar een lekker centje aan over heeft. Atie is het er niet zo mee eens en wil Leanda op andere gedachten brengen. In de bus denkt Naomi na over wat ze heeft gezegd tegen Atie, met betrekking tot het geheim dat haar dwars zit. Daarna heeft ze begrepen dat Atie het weer doorverteld heeft en daarna is het weer doorverteld. Eerst wordt de groep in Den Haag afgezet en daarna rijdt de bus weer door naar Centraal Station in Rotterdam. Daar moeten Leanda en Naomi de metro nemen naar Hoogvliet. In de metro nemen ze plaats naast enkele vrouwen die duidelijk maken dat ze de mannen voor hun karretje spannen. Ze verkopen hun lichaam aan de mannen. Leanda vindt het allemaal maar verschrikkelijk: eigenlijk ziet ze niet goed in hoe ze zelf met mannen omgaat. In Hoogvliet verlaten de vrouwen de metro en dan moeten Naomi en Leanda nog een bus nemen. Het is natuurlijk al ver na middernacht. Dan besluit Naomi toch het geheim dat haar bezig houdt aan haar moeder te vertellen. De oplettende lezer heeft het natuurlijk al door gehad door de aanwijzingen die hij heeft gekregen. Maar het slaat in als een Bingo-uitroep.(vandaar de titel van dit laatste hoofdstuk) Naomi vertelt dat ze verleid is door Melvin als Leanda afwezig was voor het bingospel en dat hij de vader van Aisa is. Leanda beseft dan pas wat er allemaal onder haar vleugels gebeurd is. Het is nog even niet de tijd voor de schuldvraag, maar ze beseft wel wat ze haar kind heeft aangedaan. Ze legt de hand van Naomi bovenop de magnetron. Ze zullen elkaar nog nodig hebben. Het is opgehouden met regenen.

Thematiek en symboliek In deze roman van Accord draait alles om de gokverslaving van de Surinaamse vrouwen. In een interview met NRC-Next heeft Accord al in de zomer van 2006 uiteengezet waarom hij de roman geschreven heeft. Om zich heen hoorde hij van de problemen van de gokverslaafde, vooral Surinaamse vrouwen. Hij ging kijken in de gokhallen waarvan de eigenaren de klanten lieten aanrukken met gecharterde gratis bussen. Het lijkt allemaal een vrolijke geschiedenis tussen de Surinaamse vrouwen, maar in feite gaat er ook veel tragiek achter de Surinaamse vrolijkheid. Sommige vrouwen verspelen hun huishoudgeld, omdat ze verslaafd zijn aan de regels van het spel. Sommigen bieden hun lichaam of dat van hun kinderen aan om maar aan geld te komen om te kunnen spelen. Dat is o.a. het geval met de vrouw die Busje wordt genoemd. Maar er komen ook players (Surinaamse mannen die wel in zin voor een lolletje) op af die gebruik maken van de soms wanhopige vrouwen, die zich prostitueren. Er is veel tragiek onder de verslaafde spelers. Op het oog lijkt er sprake van solidariteit, maar wie beter kijkt ziet dat er eigenlijk helemaal geen solidariteit is. Dat kun je ook al zien aan de verhouding tussen Leanda en Naomi. De laatste moet geld van haar moeder lenen om te kunnen meedoen aan het bingoën. Ze is een ongehuwde moeder die op jonge leeftijd zwanger is geraakt. Ze heeft de naam van haar vriend niet aan haar moeder willen verraden. Maar aan het einde van de roman weet de oplettende lezer het wel, alleen moeder Leanda nog niet. Melvin, de teruggekeerde lover, is de vader van het kind van Naomi. Dan pas beseft moeder Leanda wat ze haar kind heeft aangedaan: ze begrijpt ook de ruzies met Naomi beter. Het laatste hoofdstuk heet “Bingo!” Misschien is het de bedoeling van de auteur te vertellen dat moeder Leanda toch nog een prijs heeft binnengehaald: ze begrijpt wat haar kind al die tijd heeft dwars gezeten.

Recensies Op het moment dat het boekverslag op internet werd geplaatst, zijn er nog geen recensies verschenen in de grote dagbladen.

Over de schrijver Clark Accord is geboren op 6 maart 1961 te Paramaribo, Suriname. Op zijn 17e vertrok hij naar Nederland, waar hij achtereenvolgens opgeleid werd tot verpleegkundige en visagist. In 1999 verscheen Accords debuutroman De koningin van Paramaribo, dat momenteel de dertigste druk beleeft en is uitgegeven in Duitsland, Spanje, Latijns-Amerika en Finland. In januari 2005 verscheen zijn tweede roman, Tussen Apoera en Oreala.

Naast boeken schrijft Accord columns en artikelen voor tijdschriften en kranten, waaronder Man, Elle, Marie-Claire, Jackie, Linda., Elsevier, DIF, Strand en Het Parool. Hij is een veelgevraagde gast op verschillende literaire podia, en trad de afgelopen jaren o.a. op tijdens het Crossing Border Festival, Literaire Salon (Uitmarkt Amsterdam), Winternachten, Festival Mundial, het Lezersfeest en Breathing Bijlmermeer.

Bibliografie 1999 De koningin van Paramaribo
2005 Tussen Apoera en Oreala
2007 Bingo!