Baeto door P.C. Hooft

Interne gegevens

Titelverklaring
Baeto is de Hoofdpersoon

Thema
Ontstaan van Nederland, een ideaal mens en heerser (het is geschreven tijdens een burgeroorlog).

Opbouw
Vijf bedrijven, toneelvorm

Personages
Baeto Kroonprins van de Catten. Nadat z’n vrouw vermoord is door Penta komt hij voor een keuze te staan; na strijd heersen over een verdeeld land of zijn land verlaten. Mede door de raad van de priesteres Zeghemond verlaat hij zijn land. Hij is de stichter van Nederland, de Betuwe is naar hem genoemd. Hij is erg goed en nobel.

Penta De stiefmoeder van Baeto, ze vreest dat ze na de dood van haar man haar macht zal kwijtraken aan Baeto. Daarom wil ze Baeto en Rycheldin vermoorden. Ze is een tovenares uit Finland. Ze overlegt met de geesten; Medea, Kirke en Proserpina. Ze is een slecht mens

Catmeer De vader van Baeto en koning der Catten

Rycheldin De Vrouw van Baeto. Ze wordt gedood door Penta’s toverkunsten. Later leid ze als geest Baeto en een gedeelte van het volk der Catten naar de Betuwe.

Zeghemond Ze is erg voor gerechtigheid en hamert op normen en waarden. Ook is ze de raadgever van Baeto

Plaats en tijd
Begint in het land van de Catten en eindigt aan de grenzen van ons land. Het verhaal speelt zich binnen vierentwintig uur af

Motieven
Lijden: Baeto is onschuldig, maar wordt verbannen. Achteraf komt het toch nog goed voor hem. Ryckheldin moet het bekopen met de dood. Penta blijft achter, regerend over een verdeeld volk. Het volk wordt niet goed geregeerd en wordt later opgesplitst.

Vuur(god): de godin des vuurs vertegenwoordigt de macht die alles in stand houdt. De hoofdtooien die in brand vliegen.

Magie: de drie geesten Medea, Proserpina en Circe, en voor de rest wordt er nog veel verwezen naar tovenaressen en andere heksen.

Stijl
klassiek treurspel; zie navolging klassieken

Kenmerken Renaissance

Navolging klassieken
treurspel -> Baeto-Aeneas -> monologen en speeches zijn ook van Seneca overgenomen -> bode draak die Penta een brief brengt -> het verschijnen van de klassieke figuren Proserpina, Medea en Circe is duidelijk iets voor de Renaissance -> en als laatste wordt Baeto door een van de reien letterlijk met Hercules vergeleken. En natuurlijk de vorm 5 bedrijven

Antropocentrisch
Men handelt meestal voor zichzelf en niet voor goden. De karakters zijn duidelijk weergegeven

De Goden zijn echter wel belangrijk. Zeghemond bid tot ze en Baeto ziet eerst in de dood van zijn vrouw de wil van de goden

Individualisme
Er zijn veel monologen. Baeto neemt zelf belangrijke beslissingen en laat zijn land achter zich. De staatsvorm is een alleenheerschappij.

Maatschappij Kritisch
Het verhaal is geschreven tijdens het Twaalfjarig bestand tijdens vele binnenlandse twisten. Hooft toont in dit verhaal de misstanden in het toenmalige Nederland. Hooft is voor een alleenheerschappij en hij vindt dat de kerk boven de staat moet staan. De kerk moet meer een raadgevende functie hebben volgens hem. Hij walgt echter wel van Maurits en hij wil hem absoluut niet als alleenheerser omdat Maurits niet nobel is en omdat Maurits niet boven de kerk staat. Hooft is ook erg voor het herstel van oude idealen en normen en waarden.

Heersers zouden moeten handelen naar Baeto’s eed

Ick sweer, nae wys en wetten, d\'heerschappije
Bij raadt van d\'edelst en de best\' der burgerije
Te voeren over u, myn\' lieden; dien naar my,
Met wien ghy \'t hóudt, voortaan uw naam Baethauwers zy.

Zeghemond zegt hier dat de staat boven de kerk staat

van de gereghten
Is de voorschepen \'t hóóft: de veldtheer van de knechten
Des kryghs: de tóppaapin gelyck des hemels tólck
Van \'t geestelycke gildt: de vórst van \'t heele vólck.
…
Zulx best den vórste past het hóóghgezag in allen;
Dat hy hen t\' zamen bind, en yeder hoed\' voor vallen

Mening

Allereerst wil ik zeggen dat het heel moeilijk is om over een verhaaltje uit een hele andere tijd of zelfs uit een erg verschillende cultuur een gedetailleerde mening te formuleren.
De grote lijn van het verhaal staat mij wel aan; een jonge prins die zijn vaderland door toedoen van verraderlijke familieleden verlaat en een nieuw rijk wil stichten. De hoofdpersoon Baeto komt op mij ook over als een nobele held en de verpersoonlijking van het goede. En over het algemeen hou ik vooral van heldenverhalen met veel avonturen erin. In dit verhaal zaten dan niet echt veel avonturen (wat wil je als het verhaal zich in vierentwintig uur afspeelt). Dat vind ik dan wel weer minder leuk.
Omdat het verhaal in een hele andere tijd geschreven staat is de schrijfstijl niet afgestemd op mij. De schrijfstijl vind ik zelf een beetje knullig en dingen worden heel omslachtig beschreven. Verder is het Oudnederlands vrij moeilijk te lezen, daardoor begrijp je het verhaal minder goed maar ik denk dat ik de grote lijn wel goed begrepen heb. Ik denk dat als ik een 17e eeuwer was met grotendeels mijn eigen karakter het wel een erg leuk verhaal gevonden zou hebben. Nu vind ik dat er toch wel een beetje krampachtig vast wordt gehouden aan het binnen vierentwintig uur afspelen van het verhaal.
Maar ik denk niet dat het verhaal bedoelt is om mensen te amuseren, ik denk (ik weet het eigenlijk wel zeker) dat Hooft met dit verhaal vooral zijn ongerief over de Nederlandse staat en het bestuur daarvan wil uiten. Ik vind dat Hooft dat wel subtiel doet, maar dat doe je eigenlijk altijd als je dat door middel van een verhaal doet. Toch komen zijn opvattingen duidelijk uit het verhaal. Zie daarvoor de interne gegevens onder het kopje “maatschappijkritisch”. Maar ik denk dat je om dat commentaar te kunnen zien toch enige kennis moet hebben over de toestand tijdens het twaalfjarig bestand. Zelf heb ik altijd wel interesse gehad in de wat oudere geschiedenis dus wist ik wel een beetje dat dat een tijd van machts- en vooral godsdiensttwisten was. Ik vind het wel goed gevonden (eigenlijk van Vergillius’ Aeneas overgenomen) dat hij zijn idealen projecteert op de stichter van Nederland want die heeft een grote voorbeeldfunctie.
Ik denk dat ik van alle andere teksten uit de Renaissance dit verhaal het leukst en het boeiendst vind omdat dit verhaal een vrij belangrijke boodschap heeft en het thema mij wel ligt. Daarna lijkt “Lucifer” mij het leukst om dezelfde redenen
Ik vond het verhaal uit de Middeleeuwen (Karel ende Elegast) leuker en spannender dan Baeto, maar Baeto heeft wel veel meer inhoud.