Merel slaapt iedere nacht met Leo. Ze heeft een vreemd soort buikpijn. De lezer vermoedt op dat moment wel dat ze zwanger zal zijn. Dat verhoogt ook de onderlinge spanningen, want Barry weet dus intussen van Merel en Leo. Hij is verliefd op Leo, maar vermoedt dat dit niet wederzijds is. Hij wil dan niet verder leven en weigert te eten en te drinken. Merel verzorgt hem nog een tijdje. Merel krijgt een geschreven brief van Barry: hij wil niet verder leven. Hij zegt dat hij nooit pillen heeft geslikt. Leo vertelt Merel dat Barry hem ook een brief heeft geschreven, maar die wil hij niet laten lezen. Merel plant het zo uit dat ze de brief van Barry aan Leo gaat zoeken terwijl hij onder de douche staat. In de brief deelt Barry aan Leo mee dat hij verliefd op hem is, maar dat hij begrijpt dat hij voor Merel kiest. Daarmee is het doel in zijn leven voorbij. Hij vraagt of Leo de brief terug kan geven als zijn gevoelens wederzijds zijn en hem kan houden als hij gevoelens heeft voor Merel. Hij houdt de brief. Merel zegt overigens geen gevoelens voor hem te hebben in haar dagboek.

Merel is intussen zwanger: dat kan alleen van Leo zijn en in haar dagboek richt ze zich nu tot “je”, met wie ze haar ongeboren kind bedoelt. Die wil ze voor later vertellen wat er allemaal gebeurd is. Omdat Barry al die tijd er zo op heeft gehamerd dat de pilletjes van Natalie waren en haar bijna heeft vermoord, denkt Merel nu dat ze juist van Barry waren.

Barry sterft en het lijkt erop dat Kaylem hem een handje heeft geholpen. Als Merel de kamer van Barry bezoekt, ziet ze hem dood liggen en ontdekt ze onnatuurlijke wonden waaruit bloed getapt is en ze ontdekt dat Barry’s benen eraf zijn gesneden. Merel is enkele dagen niet goed bij bewustzijn en als ze wakker wordt, blijkt dat Kaylem en Leo begonnen zijn aan de het eten van Barry. Ze zijn aan zijn benen begonnen. Volgens Leo smaakt het vlees hetzelfde als de Peruaanse cavia die hij ooit eens voorgezet heeft gekregen. Merel neemt later wraak door Kaylem te wurgen met de ketting die ze ooit van hem had gekregen voor haar verjaardag. En omdat het voedsel na al die dagen natuurlijk op is, beginnen ze ook te knagen aan het vlees van Kaylem.

In een van de laatste dagboekhoofdstukken (dag 124) vertelt Leo dat hij in North Dakota verslaafd is geraakt aan de pillen. Hij had vijf kokers bij zich toen hij in het schoolgebouw aankwam. Hij gaat naar buiten om hulp te zoeken voor merel en haar ongeboren kind.

Hij is inmiddels acht dagen weggebleven en nog steeds weg. Al zijn bezittingen heeft hij meegenomen. ‘Het enige bewijs van zijn bestaan zijn vijf kokers. ‘Want ik heb alles wat er was in één keer genomen.’ Hier neemt Merel een overdosis van de pillen waardoor ze in een soort droom/illusie terecht komt. In de droom is Merel in North Dakota.

Bron: Anonieme scholier, scholieren, 7 maart 2018

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-alles-wat-er-was-door-hanna-bervoets-115579

Analyse

Genre

Alles wat er Was is een psychologische roman. Gevoelens, relaties en spanningen tussen mensen onderling worden benadrukt en uitvoerig beschreven.

Literaire stroming

Het boek behoort tot het post-modernisme. Er vindt vermenging van feit en fictie plaats, de dromen en illusies van Merel lijken echt dus begin je te twijfelen of dat echt gebeurt of daadwerkelijk een illusie is.

Bron: Anonieme scholier, scholieren, 7 maart 2018

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-alles-wat-er-was-door-hanna-bervoets-115579

Opbouw

Het verhaal bevat vijf delen (elk beginnend met een afbeelding van meerdere lijsten in elkaar, waarvan bij elk nieuwe hoofdstuk drie verdwijnen). Hoofdstukken hebben als titel de hoeveelste dag het dan is. Het verhaal is absoluut niet chronologisch; de dagen staan helemaal door elkaar. Er zijn geen flashbacks en geen flashforwards, tenzij je de vreemde volgorde zo ziet (zó, dat bijvoorbeeld dag 5, die in het boek volgt op dag 91, als een flashback gezien kan worden omdat het eerder gebeurt dan het voormalige). Er is geen proloog en geen epiloog. Er is sprake van een ab ovo of een in medias res. Het eerste hoofdstuk is dag 91, dus de knal is al gebeurd, waardoor het een in media res zou kunnen zijn. Echter is er wel een soort inleiding van de situatie waarin de karakters zich nu bevinden, waardoor het toch weer een ab ovo zou kunnen zijn. Het einde is open, maar kan ook als gesloten worden gezien; nog niet alle vragen worden duidelijk beantwoord, deels omdat sommige scenes door iedereen anders geïnterpreteerd worden. Wel is het zo dat het meeste conflict al is geweest: bijna iedereen heeft de school verlaten of is dood en het vraagstuk van de pillen is opgelost.

Bron: Anonieme scholier, scholieren, 7 maart 2018

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-alles-wat-er-was-door-hanna-bervoets-115579

Personages

Merel

Merel is de hoofdpersoon van het boek. Ze werkt als redactrice bij de tv. Ze zit veel op haar kamer, schrijft in haar gevonden agenda en heeft vaak seks met Leo. In het begin sliep ze vaak bij Barry. Op een gegeven moment komt ze erachter dat ze zwanger is. Op het eind van het boek zegt ze heel veel pillen in één keer te hebben geslikt. Daarvoor hallucineerde ze en kreeg ze rare dromen. Ze heeft er per ongeluk voor gezorgd dat Joeri doodviel en ze heeft Kaylem vermoord omdat hij Barry had vermoord en over was gegaan op kannibalisme. Vervolgens ging ze dat zelf ook. Het verhaal dat ze vertelt, schrijft ze aan haar ongeboren kind.

Barry

Barry was, in de oude situatie, een collega van Merel. Hij is vrij humoristisch, maar dat zwakt later af. Hij heeft seks met Leo en wordt verliefd op hem. Omdat hij meer wil weten over Leo en Merel, stelt hij Merel veel vragen tijdens de massage en probeert hij haar daarna uit woede of jaloezie te stikken. Later komt hij niet veel zijn kamer uit en eet hij niet meer. Hij zwakt af en Kaylem maakt er vermoedelijk een einde aan. Hij snijdt zijn benen af zodat ze weer te eten hebben.

Leo

Leo is een sportieve en sociale presentator. Hij sport nog veel in de gymzaal en iedereen bewondert hem. Later heeft hij seks met Merel en met Barry en ontwikkelt hij gevoelens voor Merel. Uiteindelijk blijkt dat hij degene is die de pillen heeft gebruikt, omdat hij niet goed tegen de gevolgen van zijn populariteit kon en een slechte tijd had toen hij in North Dakota ging basketballen.

Joeri

Joeri is een achtjarig kind dat om zijn wiskundetalent wordt uitgenodigd voor een programma. Hij laat zich vaak voorlezen, speelt spelletjes met de andere ‘gevangenen’ en leert basketballen van Leo. Wanneer hij met Merel op een mat van de trap wil glijden, valt hij en komt hij in een pijnlijke positie terecht. Daarna blijft hij niet lang meer in leven. Natalie en Kaspar nemen zijn lichaam mee wanneer ze vertrekken.

Natalie

Natalie is de moeder van Joeri, die mee was voor de opnames. Ze ontwierp laptophoezen voor haar werk. Ze heeft vaak seks met Kaspar en vertrekt later met hem en haar dode zoon.

Kaylem

Kaylem is een Engelstalige vluchteling die als schoonmaker in de school werkt. Na de knal gaat hij nog vaak door met schoonmaken. Ook begint hij kettingen te rijgen, waarmee zijn lokaal op een gegeven moment volhangt. Hij kan goed zingen en houdt zich ietwat afwezig van de groep. Wanneer Barry verzwakt is, snijdt hij zijn benen eraf omdat kannibalisme hem de enige oplossing leek voor het voedseltekort. Later wordt hij door Merel gewurgd met een ketting.

Lotteke

Lotteke was de cameravrouw die de opnames zou maken. Ze verlaat de school al naar een paar dagen. Op haar camera, die achterbleef, stonden verschillende fragmenten, waaronder de knal.

Kaspar

Kaspar was de leraar van Joeri, die ook mee zou doen aan de opnames. Hij heeft seks met Natalie en vertrekt later met haar en een dode Joeri de buitenwereld in.

Bron: Anonieme scholier, scholieren, 7 maart 2018

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-alles-wat-er-was-door-hanna-bervoets-115579

Tijd

Het verhaal speelt zich hoogstwaarschijnlijk in de 21e eeuw af, omdat het daar ook in is geschreven. Ook omdat er gesproken wordt over u2, Bon Jovi, Bruce Springsteen, Aerosmith, Guns ’N Roses en computers, stroom, liga, luxaflex, YouTube en camera’s.

De tijdsduur is 145 dagen. De hoofdstuktitels zijn als volgt: ‘dag’ en een getal. De tijdsduur valt daar dus gewoon aan af te lezen.

De verteltijd is zo’n 8 uur. Het boek bestaat uit 284 bladzijdes en is vlot geschreven.

Bron: Anonieme scholier, scholieren, 7 maart 2018

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-alles-wat-er-was-door-hanna-bervoets-115579

Plaats en ruimte

De plaats waar het verhaal zich afspeelt is niet bekend. Het is waarschijnlijk in een stad omdat Merel het heeft over rondrijden over snelwegen met Texaco’s en McDonald’s en omdat er gesproken wordt over veel lantaarnpalen langs de weg. De personages komen meer stads over en ook de vele lichtjes en bedrijven langs de weg doen, zoals die zijn beschreven, denken aan een stad.

De ruimtes waar de verschillende scenes zich afspelen zijn de school (en daarbinnen de gymzaal, de douches, de kleedruimtes, de lokalen, de gangen, de trap, de lerarenkamer en de bibliotheek). De (hallucinatie-/droom-)scene in North Dakota speelt zich af in het huis van Leo en Merel.

Bron: Anonieme scholier, scholieren, 7 maart 2018

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-alles-wat-er-was-door-hanna-bervoets-115579

Perspectief

Het verhaal is geschreven in de ik-persoon, uit het perspectief van Merel. Dit is waarschijnlijk zo gedaan omdat Merel alles observeert en erover schrijft. Wanneer ze er achter komt dat ze zwanger is wordt er aan ‘je’ geschreven. Dit het ongeboren kind van Merel.

Bron: Anonieme scholier, scholieren, 7 maart 2018

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-alles-wat-er-was-door-hanna-bervoets-115579

Thema, motieven en idee

Thema

Het thema van het boek is isolatie. Acht mensen zitten als het ware opgesloten, sommige van hen voor een langere tijd. Ze hebben weinig voedsel en even weinig hoop. Het boek gaat over die isolatie, hoe de personages ermee omgaan en wat daarvan de (vooral mentale) gevolgen voor hen zijn.

De motieven

• Liefde

Merel slaapt vaak met Leo. Ook heeft Leo af en toe seks met Barry en Natalie met Kaspar. Barry heeft gevoelens voor Leo en Leo voor Merel. Natalie en Kaspar hebben waarschijnlijk ook gevoelens voor elkaar.

• Overleven

Er is weinig eten in de school aanwezig. Ook is er geen internet en op een gegeven moment valt de elektriciteit uit. Allemaal proberen de opgesloten en te overleven en hopen ze op een toekomst waarin ze weer veilig de buiteereld in kunnen.

• Dood

Joeri sterft doordat hij van de trap valt. Ook Barry sterft door een gebrek aan eten en drinken en wellicht door Kaylem. Ook Kaylem sterft omdat Merel hem vermoordt.

• Mysterie

Merel vindt pillenkokertjes en vraagt zich af van wie die zijn. Door het boek heen worden er verschillende mensen verdacht of beschuldigd. Pas op het einde komt men erachter van wie ze waren.

Het idee

De idee van het verhaal is dat mensen door langdurige opsluiting en een gebrek aan voedsel over gaan op een overlevingskans modus. De isolatie en schaarste zorgt voor onderlinge spanningen en mentaal conflict.

Bron: Anonieme scholier, scholieren, 7 maart 2018

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-alles-wat-er-was-door-hanna-bervoets-115579

recensie

Een boek dat onder je huid kruipt

Zo af en toe lees je een boek dat onder je huid gaat zitten, waar je een naar, ongemakkelijk gevoel van krijgt. De laatste kinderen (Die letzten Kinder von Schewenborn) van Gudrun Pausewang was een van de eerste boeken waar ik niet meer van kon slapen. Het boek stamt uit 1983 en maakte zoveel indruk op me (ik was 11 of 12 toen ik het las) dat ik altijd wat verstijfd in de auto zat als we langs het Duitse stadje Fulda reden, de plek des onheils in het boek, op weg naar wintersport.

Zo af en toe lees je een boek dat onder je huid gaat zitten, waar je een naar, ongemakkelijk gevoel van krijgt. De laatste kinderen (Die letzten Kinder von Schewenborn) van Gudrun Pausewang was een van de eerste boeken waar ik niet meer van kon slapen. Het boek stamt uit 1983 en maakte zoveel indruk op me (ik was 11 of 12 toen ik het las) dat ik altijd wat verstijfd in de auto zat als we langs het Duitse stadje Fulda reden, de plek des onheils in het boek, op weg naar wintersport.

Hoe ik nu leef van Meg Rosoff uit 2004 was wederom zo’n naar, maar oh zo’n indrukwekkend boek. Net als in De laatste kinderen breekt er een nieuwe wereldoorlog uit, met alle ontregelende gevolgen voor de 15-jarige Daisy en haar omgeving van dien.

En nu is er Alles wat er was van Hanna Bervoets. Een boek dat je ook weer zo’n onbehaaglijk gevoel weet te geven. Wat als mij dit zou overkomen? Hoe zou ik me gedragen? Zou ik gehoorzamen? Zou ik me staande weten te houden in een groep? Kan ik leven op 10 pastavlindertjes per dag?

Merel is tv-redactrice en op een zondagmiddag willen ze in een schoolgebouw een item opnemen. De opnames zijn nog maar net begonnen als er een enorme knal klinkt. Op last van de autoriteiten moet iedereen blijven zitten waar hij zit. Merel zit vanaf dat moment met nog zeven anderen opgesloten in het gebouw waar een dikke mist omheen hangt. Niemand weet wat er exact aan de hand is, maar ze besluiten de instructies op te volgen en te blijven zitten waar ze zitten. De opladers van de mobiele telefoons liggen helaas thuis, internet ligt er ook uit, maar er is water, de elektriciteit doet het en er is genoeg leesvoer aanwezig in de klaslokalen. Merel vindt bij een rondgang door de school een agenda van een meisje. Die agenda gaat ze min of meer als dagboek gebruiken om de dagen van elkaar te kunnen onderscheiden.

Doordat je het verhaal alleen vanuit de ogen van Merel leest, raak je net zo gedesoriënteerd als zij. De structuur van het Alles wat er was versterkt dat nog eens. Het boek is niet chronologisch opgebouwd, de dagen die beschreven worden staan kris kras door elkaar. Net als Merel raak je het besef van tijd kwijt en vraag je je voortdurend af wat er nu precies gebeurd is. Alle normen en waarden die de bewoners hebben, doen er op den duur niet meer toe. En alles wat er ooit was, is eigenlijk niet meer belangrijk. Twitter, facebook, vakanties, e-mails, sms-jes, waarom deed men dat eigenlijk?

Hanna Bervoets heeft met Alles wat er was een indrukwekkende roman geschreven die wel even in je hoofd blijft zitten. Het grootste pluspunt van dit boek is dat Bervoets je als lezer voortdurend in het ongewisse weet te laten en dat zeer consequent doet. Een boek dus dat je met de nodige vragen achterlaat en waardoor je anders naar je omgeving en je eigen gedrag gaat kijken. Indrukwekkend en onheilspellend!

Bron: Cilla Geurtsen, tzum, 17 januari 2013,

https://www.tzum.info/2013/01/recensie-hanna-bervoets-alles-wat-er-was/#:~:text=Hanna%20Bervoets%20heeft%20met%20Alles,en%20dat%20zeer%20consequent%20doet.

Evaluatie

Het boek vond ik over het algemeen erg leuk om te lezen. het gaf een reeel beeld van hoe de mens terugkeert naar zijn oerinstinct op het moment dat het in een dergelijke situatie terecht komt. Het verhaal is geschreven uit het perspectief, je ziet daarom haar kant van dingen. Door het hele boek heen is het leuk om te zien hoe zij denkt en tegen dingen aankijkt. Terwijl je zelf wellicht iets totaal anders vind. Het verhaal wekt veel vragen op, dit maakt het ook erg leuk om te blijven lezen. Er is alleen een ding waar ik me mateloos aan irriteer, het feit dat hun situatie niet reeel is. Wat is er buiten het gebouw, waarom red niemand hun. Wat van doms is er gaande dat betekend dat ze het gebouw niet uit mogen en dat ze niet gered worden. De enige mogelijke reden zou zijn dat de rest van de mensheid dood is maar dat is onwaarschijnlijk. Het verhaal zou ik leuker vinden als je er achter komt dat het een experiment was ofzo, niet dat het onverklaarbaar is.