Samenvatting

Het boek begint met Jan Montyn die met een gedeserteerde kolonel, Ted, in Laos zit te praten. Ze herkennen de blik in elkaars ogen, ze hebben beide aan het front gediend. Als Ted “maar dat is nog niet alles” zegt overdenkt Jan zijn hele leven.

Jan Montyn groeit op in het Nederlandse dorpje Oudewater in het huis van zijn ouders. Zijn vader is schilder en ouderling en Jan heeft zijn schilderstalent geërfd. Ze zijn streng gelovig en Jan krijgt steeds meer last van de sleur van elke week naar school en zondags twee tot drie keer na de kerk. Jan trekt er steeds vaker met zijn fiets op uit en op een dag zelfs op zondag. Zijn ouders zijn hier absoluut niet blij mee, maar verbieden het hem niet.

Als Jan een oproep krijgt om in een fabriek te gaan werken. Jan besluit bij de Jeugdstorm te gaan, om een vrijstelling te krijgen van de Arbeitsdienst. Bij de Jeugdstorm gaat Jan samen met zijn vriend Hein naar een kamp waar ze als het ware hun eerste militaire training krijgen. Als ze terug zijn gaan ze samen naar een nog zwaarder opleidingskamp, waar Jan voor het eerst te maken krijgt met liefde, en door drie meisjes verkracht wordt.

Na dit kamp krijgt Jan weer een oproep van de Arbeitsdienst, maar hij vindt het leven in de fabriek vreselijk. Om zijn arbeidsplicht te ontlopen besluit Jan zich net als Hein aan te melden voor de Duitse marine.

Bij de marine krijgt Jan een opleiding, maar omdat Duitsland te weinig mankracht heeft worden ze ingedeeld bij de marinestoottroepen en moeten ze leren om mijnen te ontmantelen. Als er toch plaatsen vrijkomen bij de marine worden Jan en Hein ingedeeld op een mijnenveger. Op een van de tochten wordt dit schip getorpedeerd. Jan en Hein overleven de ramp, maar terug op het land horen ze dat ze worden ingedeeld bij de landstrijdkrachten, omdat daar te weinig mankracht is en de zee toch al is verloren.

Jan en Hein komen beide terecht in een loopgraaf in de voorste linie van het oostfront, ze vechten tegen de Russen. De loopgraaf is werkelijk een hel en op een dag lijkt het of Hein een schot naar huis krijgt, hij wordt zo geraakt dat hij niet meer kan vechten en mag naar huis, maar het blijkt dat zijn long geraakt is en hij overlijd ter plekke. Een tijd later wordt Jan getroffen door een granaat en via een aantal ziekenhuizen mag hij naar huis. Onderweg van het ene militaire hospitaal worden ze nog getroffen door een torpedo, maar Jan overleeft het.

Jan is veranderd en thuis houdt hij de sleur van zijn gewone leven niet meer uit, bovendien krijgt hij weer een oproep van de Arbeidsdienst, dus Jan besluit weer de oorlog in te gaan. Weer maakt hij de verschrikking van de loopgraven tegenover de Russen mee, maar de mankracht van de Duitsers neemt af en ze mogen uiteindelijk terugtrekken. Ze hebben de Russen op hun hielen maar Jan en een aantal van zijn collega’s haalt het tot het Westfront, ze kunnen zich overgeven aan de Amerikanen die hun krijgsgevangenen een stuk beter behandelen dan de Russen. Jan wordt met vele andere krijgsgevangenen gevangen gezet en daar hoort hij wat voor verschrikkelijke dingen de Duitsers allemaal deden, hij weet van niks en heeft spijt.

Samen met ene Luc ontsnapt Jan uit het gevangenenkamp en samen gaan ze bij het Franse vreemdelingenlegioen, waar ze geen naam op hoeven geven, ze gaan naar Indo-China.

In Indo-China belandt Jan weer midden in een oorlog, maar al snel wordt hij verliefd en deserteert hij. Jan heeft spijt en hij besluit zichzelf aan te geven. Hij wordt gevangengezet en mishandelt, maar als hij vrijkomt gaat hij nog één keer de oorlog in, als een soort boetedoening voor zijn werk voor de Duitsers gaat hij naar Korea.

In Korea raakt Jan zwaargewond als hij in een ravijn stort en hij kan zich lange tijd niet bewegen. Maar Jan knapt weer op, trouwt en krijgt een kind. Korte tijd later scheidt hij echter weer. Bij zijn terugkeer in Oudewater wordt Jan gehuldigd als een held. Jan blijft beroepmilitair en helpt bij de watersnoodramp van 1953 en hij wordt gevraagd een militair museum in te richten in een kazerne. Maar het gaat niet goed met Jan, hij heeft angstdromen aan gaat zich steeds slechter gedragen. Uiteindelijk belandt Jan in een psychiatrisch inrichting en moet hij zijn hele levensverhaal opschrijven, dat helpt.

Jan zit in een vliegtuig van Bangkok naar Amsterdam en denkt terug aan de afgelopen tijd. Hij had een zeer lage straf gekregen na zijn opname in de psychiatrische inrichting en hij was gaan samenwonen met een jongen, met wie hij etsen maakte. Na een tijdje pleegt zijn vriend Thom echter zelfmoord en Jan krijgt een relatie met Sonja. Samen gaan Jan en Sonja kindertransporten begeleiden. Dan hervat Montyn zijn levensverhaal tegen de Amerikaanse Ted. Montyn was verdwaald in Vietnam en gevangengenomen door een MP’er die hem als spion zag. Jan ontsnapte aan zijn executie en na een kindertransport waaronder tien kinderen stierven besloot Jan zich terug te trekken in een klooster, maar het liep anders. Jan had HI-en ontmoet en hij was met haar getrouwd, samen hadden ze een dochter gekregen: Carolynne.

Mijn mening

Ik vond dit een vrij goed boek en dat komt met name door het thema en de motieven. Het thema oorlog spreekt mij heel erg aan maar de motieven oorlog en liefde minder. In het begin is het nog wel leuk om te lezen over een relatie of een oorlog, maar de derde keer in een loopgraaf en de zoveelste keer een vriendinnetje wordt het saai om alle details te lezen. Wat ik wel weer heel goed vond is de opbouw van het boek: het begin en het slot zijn hetzelfde moment en de rest is hier tussen gepast.

Verwerkingsopdracht 8: recensie voor de uitgeverij

Het boek Montyn van Dirk Ayelt Kooiman is een schitterend boek. Het boek gaat over Jan Montyn, die om de arbeidsdienst in de tweede wereldoorlog te ontlopen besluit zich aan te melden voor de Duitse marine. Het loopt allemaal anders dan verwacht en Jan belandt in de loopgraven aan het Oostfront. Hij overleeft dit, maar als hij terugkomt kan hij zijn gewone leven niet zomaar weer oppakken. Montyn heeft vele sterke kanten waaronder de enorm pakkende schrijfstijl van Dirk Ayelt Kooiman, die je vanaf de eerste pagina enorm geboeid houdt. Wat Montyn een uniek boek maakt is de opbouw: het boek begint en eindigt op ongeveer hetzelfde moment en de inhoud is één grote flashback. Nog een punt wat werkelijk geweldig is aan dit schitterende boek is dat het je de gruwelijkheden van de Duitse marineschepen en de loopgraven aan het Oostfront van de Tweede Wereldoorlog echt laat meebeleven, je voelt helemaal met Jan Montyn mee en als je goed in het boek verdiept bent denk je echt dat jij Jan Montyn bent. En dan zijn we er nog steeds niet want het boek heeft nog een enorm sterke kant: de afwisseling. De continue afwisseling tussen oorlog en vrije tijd met liefde en romantiek zorgt er voor dat de oorlog niet te heftig wordt voorgespiegeld en dat het geen boek voor seksuele voorlichting wordt. U leest het goed, er staat liefde! Op de momenten dat Jan met verlof is lijdt hij het leven van een vrij normale man, en daarbij hoort nou eenmaal liefde. Jan gaat net als alle soldaat en naar het café tijdens zijn verlof en dat veroorzaakt nou eenmaal nog wel eens voor liefde. En dan mag ik nog één puntje verklappen: Jan Montyn is biseksueel! Ondanks deze schitterende afwisseling blijft het toch een goed te volgen verhaal en al met al is het echt een geweldig boek wat je absoluut moet lezen en wat je van de eerste tot en met de laatste bladzijde geboeid houdt. Complimenten aan Dirk Ayelt Kooiman voor deze geweldige roman! Montyn is eigenlijk een biografie in romanvorm en kan absoluut als literatuur worden gekwalificieerd. Het is en blijft een aanrader voor iedere jongere en volwassene en zeker als je van oorlogsromans houdt moet je dit boek gewoon gelezen hebben.