Camera Obscura, 1839, Hildebrand (Nicolaas Beets)

A Hildebrand

De schrijver van dit boek is Hildebrand, dat is een pseudoniem voor Nicolaas Beets. Hij was de zoon van een apotheker, en woonde in Haarlem. Hij zat op een Franse school, waar hij ook Engels leerde. Beets had ook een Engelse vriend, waardoor hij de Engelse taal goed beheerste. Hij kon dus ook van de Engelse literatuur genieten. Met voorbeelden als Walter Scott, George Byron en Laurence Sterne begon hij op jonge leeftijd al met dichten. In 1833 ging Beets in Leiden theologie studeren. Hij ontmoette daar mensen met dezelfde literaire interesses. In zijn studententijd publiceerde hij vooral romantische werken. In de loop van zijn literaire carrière verschenen ook meer humoristische werken, zoals het gedicht ‘de maskerade’. In 1839 verscheen Camera Obscura, een humoristische verzameling van verhalen. Beets werd uiteindelijk predikant en kon het schrijven maar slecht combineren met zijn nieuwe baan. Hij verloor zijn liefde voor Byron, maar bleef stukken publiceren, ook in letterkundige studies. Bij zijn dood, in 1903, waren 23 herdrukken van Camera Obscura verschenen. Hij bleef er in zijn levensloop stukken aan toevoegen en bewerken.

1. Camera Obscura

Het boek bestaat uit allemaal kleine verhalen:

-Een onaangenaam mensch in den Haarlemmerhout

In dit verhaal vertelt Hildebrand over zijn verre neef, genaamd Nurks. Hij had een brief van Nurks ontvangen waarin hij vertelde dat hij zou komen. Hildebrand had al plannen voor de dag, hij had afgesproken met Boerhave. Hij stelde dat Boerhave maar mee moest gaan met Nurks en hem. Al snel kreeg Hildebrand last van de nare opmerkingen van Nurks, bijvoorbeeld over een hoed. En later kreeg iedereen last van de verre neef.

-De familie Stastok

In dit verhaal reist Hildebrand af naar Utrecht, waar hij op bezoek gaat bij de familie Stastok. Hij informeert daar naar Pieter, van wie hij weet dat hij studeert. Ze bezoeken de stad en het blijkt al snel dat Pieter over niks anders dan zijn studie kan praten. Hildebrand stelt voor om te gaan biljarten, maar Pieter blijkt er niks van te kunnen. Op de terugweg naar het huis loopt hij verwaand. Een dag later is Hildebrand met Keesje aan het praten over vroeger. Hij blijkt geld te hebben gespaard, ookal mogen bewoners van ‘het huis’ dat niet. Pieter vindt Koosje leuk, de dochter van meneer van Naslaan, maar Pieter krijgt de gelegenheid niet om dat te laten merken. Hildebrand besluit Pieter met zijn liefde te helpen.

-Een oude kennis

Dr. Bruis besluit een oude kennis op te zoeken. De wandeling is warm en de kennis, dr. Deluw blijkt niet eens thuis te zijn. Hij leert dat de familie Deluw bij een buitenverbiljf is en besluit daarheen te gaan. De hele familie is best geschrokken over de komst van Dr. Deluw, behalve het jongetje, die alleen om de situatie kan lachen. Hij wordt opgesloten in het turfhok. Dr. Deluw moet weg vanwege de komst van een patiënt, maar zijn vrouw schenkt Dr. Bruis wat te drinken in. In de tussentijd klimt er een jongen over de schutting die vraagt naar Mientje, de oudste dochter. Als de jongen merkt dat hij niet alleen is, roept hij naar de jongen, die intussen uit het turfhok is ontsnapt. Als Dr. Bruis thuiskomt, bespreekt hij zijn ervaring met zijn vrouw, alleen schetst Bruis hierbij een veel positiever beeld, waarin de familie in harmonie samenleeft.

C Historische context

1 Het werk van Hildebrand is een bundel van verhalen die hij door de loop van zijn leven heeft verzameld. Het zijn voor het grotere deel verhalen die gebaseerd zijn op zijn eigen ervaring. In veel gevallen heeft Hildebrand het echter iets anders geschreven, om het humoristischer te maken of zijn standpunt iets aan te dikken. Het werk is met een behoorlijke hoeveelheid satire geschreven. Humoristische verhalen met een duidelijk kritische blik op de hoogste stand. Over wat zij meemaken en Hildebrand verklaart zijn personages eigenlijk voor gek. Dus de intentie van de verhalen lijkt mij naast de lezer vermaken, ook een kritische blik werpen op de hoogste stand van de maatschappij.

1. Omdat veel van Hildebrands verhalen waren gebaseerd op echte verhalen en dus echte personen, was er ook sprake van enige kritiek. Van de personen maakte Hildebrand namelijk meer typetjes met voorspelbare karaktereigenschappen. Hij speelde als het ware met echte personen en daar kreeg hij de nodige kritiek op. Vooral de afstandelijke houding van Hildebrand werd bekritiseerd en hij werd gezien als een zelfingenomen persoon. Bijna alle typetjes in zijn verhalen hadden namelijk negatieve eigenschappen en Hildebrand was zelf de bron van de verhalen en natuurlijk was er geen sprake van enige zelfreflectie. Het vermoeden van zelfingenomenheid kwam dus ook niet vanuit het niks.
2. Kenmerken van de romantiek zijn: expressie van de eigen gevoelens, vrijdheidsdrang en het bereid zijn tot het breken van regels. Daarnaast ook onvrede en sehnzucht; het leven kon altijd beter. Kenmerken van het realisme zijn: het is gericht op de eigentijdse werkelijk en eigentijdse onderwerpen. Daarnaast is er het streven om mensen weer te geven in economisch en sociaal realistische omstandigheden. Dit werk is een duidelijke vorm van het realisme. Hildebrand vertaalde de samenleving van zijn tijd en allerdaagse gebeurtenissen als een reality soap in zijn boek. De verhalen waren niet naar de precieze werkelijkheid geschreven en het was hier en daar vergrappigd of verheerlijkt. De sociale en economische milieus werden echter wel precies en eerlijk afgebeeld in het boek. Het kan dus perfect in het realisme geplaatst worden. Het is zelfs een vorm van belerend realisme, omdat de satire die is verwerkt in het boek, een lessende rol heeft.