Le coeur en poche door Christine Aventin

Externe gegevens

Christine Aventin

Ze is geboren op 4 augustus 1971 in Hermalle-sous-Argenteau in de buurt van Luik.

Aventin groeide op in haar geboorteplek als de dochter van een leraar Nederlands. Toen ze 15 was schreef ze Le coeur en poche. In de hoop het uitgegeven te krijgen stapte ze naar de uitgeverij Mercure de France met het verhaal dat ze een dochter van een prostituee was en haar autobiografie had geschreven. Later gaf ze toe dat dit allemaal verzonnen was, maar toen was haar eerste roman al een bestseller met meer dan 100.000 verkochte exemplaren.

Na publicatie werd ze door velen vergeleken met Françoise Sagan, die in 1954 op 18-jarige leeftijd grote bekendheid verwierf met de roman Bonjour Tristesse. Er kwamen vertalingen van Le coeur en poche die ook in het buitenland een succes werden en er zou ook worden gewerkt aan een verfilming van het boek. Daarnaast verschijnt in 1988 haar tweede boek Le Diable Peint.

Daarna blijft het echter tien jaar stil. De verfilming van Aventins eerste werk komt er niet en nieuw werk blijft uit. Aventin wijdt zich aan een studie Romaanse Talen en Literatuur en gaat naar het buitenland waar ze onder andere werkt als journalist.

In 2001 komt Le désir demeuré uit en in 2005 Portrait nu. In interviews vertelde ze dat ze niet meer samen wou vallen met Le coeur en poche en dat het schrijven van iets totaal anders een betere manier was om die associatie te verbreken dan het volledig stoppen met schrijven.

Naast Le coeur en poche zijn andere titels in het oeuvre van Christine Aventin  Le Diable Peint (1988) en  Le désir demeuré (2001, maar in 2006 opnieuw verschenen in een herschreven versie). Haar recentste boek is  Portrait nu (2005). Opvallend is dat haar latere werk sterk van het vroege werk, waarmee ze bekend werd, verschilt wat betreft schrijfstijl.

Thema's die terugkomen in haar werk zijn de liefde en herinneringen.

Le coeur en poche is verschenen aan het eind van de jaren '80. Het verhaal is traditioneel opgebouwd en valt het best te beschrijven als een moderne realistische roman. Interessant is dat Christine Aventin het op jonge leeftijd heeft geschreven. Hiermee staat ze in lijn met de al eerder genoemde Françoise Sagan, maar ook Christine Arnothy. Beiden verwierven bekendheid met een realistisch verhaal dat ze op jonge leeftijd schreven.

In 1988 verscheen  Le coeur en poche bij uitgeverij Mercure de France te Parijs

De door mijn gelezen editie is een herdruk uit 2008 in de serie Merles Blancs van uitgeverij Wolters-Noordhoff.

Interne gegevens

Alexandra Lecler is 15 jaar en woont bij haar moeder Véronique, die werkt als prostituee. Op een dag komt ze triest thuis omdat haar lievelings pony op de manege is gestorven.  Gestuurd door een slecht voorgevoel probeert Alexandra te voorkomen dat haar moeder naar haar werk gaat, maar ze gaat toch. De volgende dag ziet Alexandra dat haar moeder onder de blauwe plekken zit en dat haar geld is gestolen. Ze besluit naar het bordeel te gaan waar haar moeder werkt. Daar ontdekt ze dat de dader Gérard is, de pooier van haar moeder. Hij zou haar hebben geslagen omdat hij ontdekte dat haar moeder geld had achtergehouden om zich vrij te kopen.

Een week later wordt Alexandra gebeld door de politie. Haar moeder blijkt in kritieke toestand in het ziekenhuis te liggen omdat ze ernstig is verwond door een onbekende persoon. Alexandra weet direct dat Gérard dat moet hebben gedaan en vertelt dat aan de politie. Gérard probeert haar nog op andere gedachten te brengen, maar ze wordt gered van deze misleiding door Laurence, een prostituee die de beste vriendin van haar moeder is. Zij neemt Alexandra mee om haar moeder te zien in het ziekenhuis. Daar zegt haar moeder dat ze nooit van iemand moet houden, dan vraagt ze Alexandra te zeggen dat zij haar haat. Alexandra zegt dit met tegenzin en daarna sterft haar moeder.

Vervolgens komt Alexandra bij haar tante en opa in Bretagne wonen. Ze heeft het er eerst naar haar zin, maar als later blijkt dat ze haar naar een internaat willen sturen besluit ze weg te lopen en terug te gaan naar Parijs. Na een lange tocht komt ze uiteindelijk weer terecht bij Laurence. Daar vindt ze een foto van haar moeder met op de achterkant de naam Bogdan Grocniuk, het blijkt de naam van haar vader. De grote liefde van haar moeder die in de gevangenis kwam, waarna haar moeder verliefd werd op Gérard. Hij zorgde er echter ervoor dat haar moeder in de prostitutie terecht kwam. Alexandra besluit haar vader te bezoek in de gevangenis. Hij is eerst afwijzend, omdat hij denkt dat ze ook een prostituee is, maar later ziet hij aan Alexandra’s karaktertrekken dat dit wel zijn dochter moet zijn. Alexandra heeft haar zo gewilde vader gevonden.

Het belangrijkste thema is de zoektocht naar liefde. Alexandra is in het hele verhaal ernaar op zoek. Haar moeder kan haar die liefde niet meer geven nadat ze dood is, dan lijkt ze die liefde te vinden bij Julien, een jongen uit haar klas waar ze erg verliefd op is. Ook bij haar opa en tante lijkt ze die liefde te vinden, maar keer op keer wordt ze bedrogen. Haar tante wil haar weg hebben en Julien blijkt niet echt verliefd, maar haar alleen te willen voor seks.

De enige die haar nooit bedriegt is haar vader. Hoewel ze hem niet kent voelt ze een diepe liefde voor haar vader en fantaseert ze over hoe hij zou kunnen zijn. Ze denkt dan ook nadat ze achter de ware bedoelingen van Julien komt: “Je ne l'aimais plus; mon besoin d'amour était déplacé, à la seconde j'avais appris que moi aussi avais un père.”

Le coeur en poche valt op twee manieren als titel te verklaren. Allereerst komt het direct in het verhaal terug, omdat ze op haar weg terug naar Parijs het hondje dat ze van haar opa heeft gekregen meeneemt in het borstzakje van haar jack. Bij haar hart, omdat het hondje haar dierbaar is.

De diepere betekenis van de titel is de verwijzing naar de laatste woorden van Alexandra's moeder. Le coeur en poche is het hart op zak houden, oftewel: Wordt niet te snel verliefd, anders word je al snel bedrogen.

Deze roman kent vele personages die niet echt een ontwikkeling doormaken in het verhaal. Het enige echte karakter is de hoofdpersoon Alexandra. Ze is een meisje dat zich manouvreert tussen het nachtelijke leven van haar moeder en het normale schoolleven van een normaal meisje van 15 jaar oud. Wat ze mist is liefde en genegenheid en in haar gedachten wordt haar onbekende vader het symbool voor alles wat ze mist.

Ze heeft niet erg veel contact met leeftijdsgenoten en ze lijkt zich staande te houden door te leven in haar eigen licht naïeve droomwereld. Die manier van leven zorgt er wel voor dat de ellende die haar overkomt maar weinig vat op haar lijkt te hebben. Ze is erg weerbaar en gaat recht op haar doel af. Als het dan niet helemaal gaat zoals ze wil kan ze in woede uitbarsten. Aan deze karaktertrek herkent haar vader haar uiteindelijk als zijn dochter.

De relaties die Alexandra heeft met de andere personages beelden ieder een vorm van liefde uit. Zo is de relatie die ze heeft met haar moeder een voorbeeld van moederliefde. Véronique wil koste wat het kost dat Alexandra een betere toekomst krijgt dan haar.

De relatie met Laurence is een voorbeeld van vriendschap en die met Julien is het voorbeeld van de liefde. De relatie met haar opa en tante stelt de familieliefde voor. Maar al deze relaties brengen niet de liefde die Alexandra zoekt, de liefde van een aanwezige vader.

Het verhaal is geschreven vanuit het ik-perspectief met als verteller Alexandra die vertelt wat ze beleefd heeft.

De vertelde tijd is iets meer dan 2 weken. Het eerste deel dat zich afspeelt in Parijs heeft ongeveer een week als vertelde tijd tot de dood van Alexandra's moeder. In het tweede deel wordt expliciet vermeldt dat Alexandra al een week in Bretagne was en daarna terugging naar Parijs, waar ze ook weer enkele dagen blijft.

Het verhaal is chronologisch opgebouwd en de gebeurtenissen volgen elkaar op zonder al te veel onderbrekingen. Er is wel sprake van een versnelling van de tijd als ze in Brétagne is.

De stijl is realistisch. Christine Aventin gebruikt voornamelijk spreektaal in dit verhaal, maar maakt soms gebruik van metaforen. Met name als Alexandra verzonken is in haar gedachten. Zo wordt er gesproken over “un problème einsteinien”. Ook beschrijft ze omgevingen als het bordeel waar Alexandra's moeder werkt gedetailleerd.

Deel 1 speelt zich volledig af in Parijs, in de buurt met de bordelen waar Alexandra woont en haar moeder werkt. Deel 2 begint in de trein tussen Parijs en het dorpje L. in Bretagne. Later loopt Alexandra weg en gaat ze liften. Dan is de plaats van handeling de snelweg en uiteindelijk is de plaats van handeling weer Parijs.

Het einde is gesloten. In het verhaal is Alexandra op zoek naar haar vader en daarmee dus ook haar eigen roots. Ze komt erachter hoe haar moeder in de prostitutie is gekomen en vindt haar vader in de gevangenis. Ze weet dat ze nu bij hem kan wonen als hij vrij komt en tot die dag blijft ze bij haar opa en tante wonen. Daarmee is de zoektocht en het verhaal als geheel afgesloten.

Ik had wel verwacht dat ze uiteindelijk haar vader zou vinden. Alexandra is een persoon met een groot doorzettingsvermogen die het ook wel gelukt was als het niet zo 'gemakkelijk' ging als nu. Wat ik verrassend vond was de grote hoeveelheid ellende die ze doorstaat om haar doel te kunnen bereiken. Dat die ellende haar niet opbreekt vind ik erg bijzonder.