The War of the Worlds door H.G. Wells

1. Bibliotheeksteekkaart

Auteur: H.G. Wells
Originele versie gepubliceerd in 1898
Titel: De oorlog der werelden
Uitgeverij: Loeb
Jaar van uitgave: 1989
Plaats van uitgave: Amsterdam
Druk: 1e druk
Genre: Science-fiction
Pagina’s: 159 blz.

2. Het verhaal

A) Het verhaal speelt zich af in Engeland op het einde van de 19de eeuw. Het boek opent met de melding dat de aarde nauwlettend in de gaten wordt gehouden door buitenaarde wezens op Mars. Deze Martianen zijn verder geëvolueerd dan ons en hebben een grote intelligentie.
Het hoofdpersonage, dat ik bij gebrek aan naam in het boek ‘Wells’ zal noemen, ziet op een avond door de telescoop van de astronoom Ogilvy een explosie op het oppervlak van Mars. Eerst denkt hij dat dit een gigantische vulkaanuitbarsting is, maar later wordt duidelijk dat de explosie veroorzaakt werd door de lancering van de eerste cilinder uit een reeks van zeven. Deze cilinder stort een aantal dagen later neer op aarde, in de buurt van het dorpje waar Wells woont. Een horde toeschouwers verzamelt zich rond de krater, en snel wordt duidelijk dat er levende wezens in de neergestorte cilinder zitten. Na een poos slagen de Martianen erin om hun capsule te openen. Een aantal mensen, waaronder Oglivy, ondernemen een toenaderingspoging en bekopen dit met hun leven wanneer er plotseling een zeer felle hittestraal uit de krater wordt afgevuurd die alles in zijn pad verschroeid. De dagen daarop laten de Martianen zich niet zien en stijgt er een mysterieuze groene rook op uit de krater. Ondertussen storten er een tweede en derde cilinder neer.

Na een paar dagen van stilte en verwarring komen de Martianen voor het eerst uit hun krater in een gigantische driepotige machine die ze hebben geassembleerd. Het leger, dat zich ondertussen had verzameld rond de krater, probeert de machine tegen te houden maar wordt volledig vernietigd door een hittestraal. Wells ziet dit en vlucht onmiddellijk met zijn vrouw naar een nabijgelegen dorp terwijl het leger in volle paraatheid wordt gebracht.
Er worden nog meer vechtmachines geassembleerd waarvan het leger één succesvol kan vernietigen. De technologie van de buitenaardse wezens kent echter zijn gelijke niet in de primitieve oorlogstuigen van de mens en het Engelse leger wordt gestaag teruggedrongen. Ondertussen heeft Wells zijn vrouw achtergelaten bij familie en is teruggekeerd naar zijn dorp. Maar de driepotige machines hebben het gebied tegen dan al onder controle en Wells kan niet naar zijn vrouw terugkeren. De dagen die daarop volgen probeert Wells naar Londen te vluchten en komt op zijn weg een aantal andere vluchtelingen tegen waaronder een soldaat en een mentaal labiele priester. Hij ontsnapt een aantal keer nipt aan de dood en schuilt ook lange tijd in een huis vlakbij een krater met Martianen. Uiteindelijk bereikt hij Londen maar bespeurt er geen enkele levende ziel. Wells vindt er ook de lijken van een aantal Martianen. Later zal blijken dat alle Martianen zijn gestorven aan een aardse bacterie.

B) Het verhaal wil kritiek uiten op het pretentieuze gedrag van de mens en zijn superioriteitsgevoel. De auteur maakt de vergelijking tussen de verovering van de aarde door de mens en de dominantie van de het invasieleger over de mens. Door de Martianen te laten sterven aan een natuurlijke bacterie wil de auteur waarschijnlijk benadrukken dat de natuur de eigenlijke heerser op onze aarde is en zich vroeg of laat zal wreken op degene die het wil vernietigen.

Rekening houdend met het tijdskader waarin het boek is geschreven (1898) kan ook gesteld worden dat het verhaal kritiek uit op het Imperialistische Engeland tijdens het Victoriaanse tijdperk en het streven van Groot-Brittannië naar wereldoverheersing.

3. Thematiek

B) De hoofdmotieven zijn eerst de grootmoedigheid en daarna de onmacht van de mens, en dat wij ondergeschikt zijn aan een andere macht, nl. de Martianen. De auteur benadrukt dit door mensen te vergelijkt met chaotische insecten.
De oorlog die tijdens het verhaal wordt gevoerd is van groot belang voor de motieven. Het geeft de hopeloosheid weer waarmee we onze wereld proberen te verdedigen en de absolute overmacht van de buitenaardse wezens.

C) ‘De oorlog der werelden’ betekent simpelweg de oorlog tussen de aarde en de wezens afkomstig van Mars.

4. Vertelperspectief

Het verhaal wordt volledig vertelt door het hoofdpersonage Wells. Er is dus sprake van een personele ik-verteller. Wells vertelt naast zijn eigen verhaal ook soms ook de belevenissen van zijn jongere broer. Wat opvalt, is dat de verteller al op de hoogte is van wat gaat gebeuren, en er dus sprake is van een auctoriele verteller.

5. Structuur

A) De roman bestaat uit twee boeken: Het eerste boek vertelt de komst van de buitenaardse wezens en is onderverdeeld in 17 hoofdstukken, waarvan het eerste hoofdstuk een korte inleiding heeft waarin de verteller zich rechtstreeks tot de lezer richt, een introductie van de buitenaardse wezens geeft en de lezer informatie over mars verschaft.

Het tweede boek handelt over de verovering van Engeland door de buitenaardse wezens en bestaat uit 10 hoofdstukken, waarvan het laatste een epiloog is waarin de verteller (Wells) terugblikt op de gebeurtenissen en een aantal zaken over de buitenaardse wezens en hun ondergang verduidelijkt.

De hoofdstukken zijn redelijk kort en de auteur gebruikt veel witregels. Er vindt geen verandering van vertelperspectief plaats.

B) Het verhaal wordt chronologisch verteld zonder het gebruik van flash-backs of flash-forwards, en kent een simultaneïteit tussen de acties van het hoofdpersonage Wells en die van zijn jongere broer, waarbij de nadruk wel veel meer op Wells’ belevenissen worden gelegd. De vertelde tijd bedraagt ongeveer één maand. De verteltijd is kort omdat het boek (maar) 159 blz. telt, en dus makkelijk in één trek kan worden uitgelezen. Ondanks de korte verteltijd had ik niet de indruk dat het verhaal onafgewerkt overkwam of enige diepgang miste.
Omdat de vertelde tijd een maand bedroeg, heeft de auteur verschillende sprongen in de tijd moeten maken. Vooral de momenten waarop er niet veel gebeurt zijn weggelaten om de spanning op een constant niveau te houden. De vertelde tijd draagt bij tot het realisme omdat je weet dat niet alle gebeurtenissen vlak na elkaar zijn gebeurt en er wel degelijk (lange) periodes tussenzitten waarin het hoofdpersonage slaapt, eet, stapt, zich verschuilt, etc… .
Het verhaal concentreert zich vooral op de spectaculaire gebeurtenissen en hierdoor vind er telkens wanneer het hoofdpersonage iets overkomt een vertraging plaats, waardoor de gebeurtenissen gedetailleerd beschreven worden. Dit gebeurt op een objectieve manier, wat in combinatie met het gebruik van een personele verteller zorgt voor een realistische en met momenten zeer spannende verhaallijn.
Ondanks het gebrek aan een introductie van het hoofdpersonage, krijg je toch vrij snel een beeld van hem. Dit wordt niet zozeer gevormd door de gevoelens die hij heeft maar eerder door de handelingen die hij doet en de gesprekken die hij voert. Ik denk dat de auteur er bewust voor heeft gekozen om het hoofdpersonage niet veel achtergrond mee te geven zodat we in het personage niet echt één man zien, maar meer een verpersoonlijking van de mensheid in zijn geheel. Door gebrek aan achtergrond en zelfs een naam kan eigenlijk iedereen zich in de rol van het hoofdpersonage plaatsen.

6. Stijl

Het boek is in een vlotte, beschrijvende taal geschreven en komt, ondanks zijn leeftijd, niet ouderwets over. De auteur geeft vrij uitgebreide beschrijvingen van alle gebeurtenissen en omgevingen, en doet dit op een rationele en objectieve manier. Hierdoor krijg je niet alleen de indruk dat het hoofdpersonage een koelbloedige en verstandige man is, maar het geeft het verhaal ook meer realisme. Dankzij de gedetailleerde beschrijvingen kan de lezer zich alle gebeurtenissen goed visualiseren en zich goed inleven in het verhaal.

7. In verband met het boek

Er zijn twee verfilmingen van dit boek gemaakt. De eerste is in 1954 uitgekomen onder dezelfde titel als de engelse versie van het boek, nl. ‘The War of the Worlds’, en volgt het verhaal redelijk strikt. De tweede versie is nu in post-productie, komt zeer binnenkort in de bioscoop en is getiteld ‘War of the Worlds’ (zonder de ‘The’ dus). De film is geregisseerd door Steven Speilberg en volgt minder strikt het verhaal van H.G. Welles. De grote lijn is behouden gebleven maar de film is geactualiseerd en speelt zich af in Amerika i.p.v. Engeland.