Gegevens van het boek
Auteur: J.R.R. Tolkien (1892 – 1973)
Oorspronkelijke titel: The Hobbit
Voor het eerst gepubliceerd in: 1937
Nederlandse titel: De Hobbit
Vertaling: Max Schuchart
Omslagillustratie: Cees Kelfkens
Uitgever: Uitgeverij Het Spectrum NV, Utrecht/Antwerpen, 1971, 8e druk, Prisma Pocket 529
Aantal pagina’s: 233
Genre: sprookjesroman

Samenvatting van het boek
De hobbit Bilbo Balings staat op een dag voor zijn hol onder “De Heuvel” een pijp te roken als hij de oude tovenaar Gandalf ontmoet. Gandalf was vroeger goed bevriend met Bilbo’s moeder, Belladonna Toek. Gandalf vraagt Bilbo of hij zin in een avontuur heeft. Dat heeft Bilbo niet. Hobbits zijn namelijk niet zo avontuurlijk aangelegd. Bilbo nodigt Gandalf vervolgens uit om de volgende dag een kopje thee te komen drinken.

De volgende dag komt Gandalf inderdaad langs, maar hij wordt voorafgegaan door dertien dwergen, onder wie Thorin Eikenschild, de dwergenkoning. De dwergen zijn op weg naar hun oorspronkelijke woonplaats, de “Eenzame Berg”, om daar de draak Smaug te verjagen die ooit hun goudschat ingepikt heeft. Gandalf wil graag, dat Bilbo ook meegaat, omdat hij hun van nut kan zijn. Bilbo wil eigenlijk niet, maar laat zich uiteindelijk toch in het avontuur meeslepen. Gandalf heeft Thorin een oude landkaart gegeven die afkomstig is van Thorins grootvader.

En zo vertrekken ze. De reis is lang en al snel raken ze, moe en hongerig, in een donker bos slaags met drie trollen die bij een vuur geroosterd vlees zitten te eten. De trollen overmeesteren Bilbo en de dwergen, maar gelukkig weet Gandalf de trollen in steen te veranderen. Uit de woongrot van de trollen nemen ze twee magische zwaarden voor Gandalf en Thorin en een dolk voor Bilbo mee. Ze reizen daarna verder naar de Nevelbergen, waar ze in de geheime vallei “Rivendell” bij de elfenvorst Elrond - een vriend van Gandalf - een paar dagen uitrusten.

Wanneer ze hun reis door de bergen vervolgen en onderweg in een grot overnachten, worden ze door aardmannen gevangen genomen. Gandalf weet als enige te ontsnappen. De aardmannen willen de dwergen en Bilbo doden, maar Gandalf weet dat op magische wijze met zijn zwaard te verhinderen. Gandalf, Bilbo en de dwergen vluchten weg en worden achterna gezeten door de aardmannen. Bilbo valt op een gegeven moment in een donkere tunnel en raakt buiten bewustzijn. Als hij bijkomt, is hij alleen en vindt hij een magische ring. Bilbo ontmoet dan Gollem, een slijmerig en gevaarlijk schepsel. Door het opgeven van raadsels en het omdoen van de gevonden ring weet Bilbo zijn leven te redden. De ring maakt de drager namelijk onzichtbaar en zo weet Bilbo aan Gollem te ontsnappen en weer buiten de grot te komen.

Ook Bilbo’s reisgenoten zijn aan de aardmannen ontkomen en ze maken nu, dat ze wegkomen. Ze worden vervolgens ingesloten door woeste wolven, Wargs genaamd. Ze klimmen in bomen en weten met behulp van adelaars, die met Gandalf bevriend zijn, te ontsnappen. De adelaars brengen hen naar een andere vriend van Gandalf, namelijk Beorn de huidenverwisselaar. Bij hem komen ze op adem en vertrekken dan naar het “Demsterwold”, een groot en donker bos, waar ze doorheen moeten trekken. Gandalf neemt daar afscheid, want hij gaat niet verder mee.

In het bos worden de dwergen overmeesterd door grote spinnen. Gelukkig weet Bilbo zijn reisgenoten met behulp van zijn magische ring en dolk te bevrijden. Hij doet hetzelfde wanneer ze door Boselfen gevangen worden genomen en opgesloten worden in het grottenpaleis van hun koning. Bilbo stopt alle dwergen in lege wijntonnen die hij vervolgens in de rivier laat glijden die onder het paleis door stroomt. Ze komen daarna aan in de meerstad Esgaroth die dicht bij de “Eenzame Berg” ligt en bewoond wordt door mensen.

Bilbo en de dwergen rusten in Esgaroth uit en vertrekken dan naar de “Eenzame Berg”. Bilbo vindt daar een geheime deur en daalt af in de berg. Hij treft daar een slapende Smaug aan en stapels goud en juwelen. Als Smaug Bilbo ruikt - Bilbo heeft namelijk zijn magische ring om -, denkt hij, dat Bilbo een mens uit Esgaroth is. Smaug besluit Esgaroth te vernietigen en vliegt daarheen, maar hij wordt door een dappere boogschutter, Bard genaamd, op zijn enige kwetsbare plek geraakt en stort dood op de stad neer, waardoor deze verwoest wordt.

Intussen vindt Bilbo in de “Eenzame Berg” de legendarische Arkensteen, een schitterend wit licht uitstralend juweel en erfstuk van Thorin. De inwoners van Esgaroth trekken onder leiding van Bard naar de Eenzame Berg. Ze weten, dat er schatten liggen en willen een deel daarvan hebben als vergoeding voor de geleden schade. Ook de Boselfen hebben lucht van de dood van Smaug gekregen en trekken naar de berg. Thorin, die zijn koninkrijk nu herwonnen heeft, weigert echter om ook maar iets van de schat af te staan en roept de hulp in van het dwergenleger van zijn neef Dain. Dan blijkt, dat ook de legers van de aardmannen en de Wargs naar de berg optrekken.

Zij vechten tegen de legers van de dwergen, elfen en mensen in de zogenaamde Slag van de Vijf Legers. De strijd is hevig en bloedig. Dankzij de hulp van de adelaars, Beorn en Gandalf - die plotseling allemaal weer opduiken - worden de aardmannen en Wargs uiteindelijk verslagen. Thorin is echter dodelijk gewond geraakt en sterft. Hij wordt met de Arkensteen op zijn borst diep in de berg begraven. Bilbo wordt - net als de andere betrokkenen - rijkelijk beloond en keert met Gandalf terug naar huis. Hij is nu niet alleen een rijke, maar ook een wijze hobbit geworden.

Beoordeling van het boek
De tekst van dit boek - voor het eerst verschenen in 1937 - werd door Tolkien in 1951 en 1966 herzien. De eerste Nederlandse vertaling verscheen in 1960. Wat ik wel apart vind, is, dat dit boek oorspronkelijk bedoeld was als kinderboek. Tolkien las het ’s-avonds aan zijn kinderen voor. Ik vind het eigenlijk niet zo veel van een kinderboek hebben. Er gebeuren namelijk nogal wat heftige en best wel enge dingen (zoals gevechten met aardmannen en enge spinnen). Ik vraag me af of dat nu wel zaken zijn die voor (kleine) kinderen geschikt zijn.

Het verhaal is een fantastische zoektocht naar een fabelachtige goudschat, waarbij vele gevaren overwonnen moeten worden. Het boek is goed geschreven, spannend en af en toe zelfs humoristisch. Daarnaast is het ook een symbolisch verhaal, want je kunt de zoektocht van de dwergen ook vergelijken met de levensreis van ieder mens. Ook daarin moeten de nodige struikelblokken overwonnen worden. Ieder mens maakt immers voor- en tegenspoed mee. Het resultaat daarvan is vaak een persoonlijke groei en die zie je hier ook bij Bilbo. Door al zijn avonturen leert hij en doet hij de nodige levenservaring op met als resultaat, dat hij bij terugkeer in zijn eigen woning een levenswijze hobbit is geworden.

Het boek loopt door het vinden van de magische ring door Bilbo ook al vooruit op de grote trilogie van Tolkien, namelijk “In de ban van de ring”. Toen Tolkien hieraan werkte, paste hij de tekst van “De Hobbit” hier en daar nog aan om de verhalen zo beter op elkaar te laten aansluiten. De boeken zijn dus wel degelijk met elkaar verweven.

Tolkien was in het dagelijks leven hoogleraar in het Oud-Engels aan de universiteit van Oxford. In de jaren dertig van de vorige eeuw begon hij door een plotseling opkomende inspiratie aan het onderhavige boek. De verkoop ervan was een groot succes. Tolkien had ook zelf voor de illustraties in het boek gezorgd. Het boek wordt tot op de dag van vandaag nog regelmatig herdrukt.

Er wordt overigens wel gezegd, dat Tolkien zijn ervaringen uit de Eerste Wereldoorlog in het boek verwerkt heeft. Net als Bilbo werden vele rekruten uit hun rustige bestaan weggeplukt om op reis te gaan (om te vechten). Er wordt ook aardig wat gevochten in het boek met als apotheose de grote Slag van de Vijf Legers. Hierin kun je gemakkelijk een verwijzing lezen naar de legers van de Geallieerden in de Eerste Wereldoorlog. Uiteindelijk wordt Smaug verslagen (net als de vijand in de genoemde wereldoorlog). Het zou goed kunnen, dat Tolkien dit boek gebruikt als een waarschuwing tegen oorlog in het algemeen en tegen een wereldoorlog in het bijzonder.

Ik vind dit een fantastisch boek. Je vindt er alles in wat een goed boek moet hebben: een goed verhaal, spanning, diepgang en een vlotte en logische manier van schrijven. Het boek is ook multi-interpretabel. Je kunt er een kinderboek in zien of een roman voor volwassenen. Je kunt het als een sprookje betitelen of als een fantasieverhaal. Hoe dan ook, het is en blijft een fascinerend boek. Ik heb dit boek ook gelezen als voorproefje op de reeds genoemde trilogie van Tolkien. Ik denk, dat ik daardoor nu zeker weet, dat ook die drie boeken me wel zullen bevallen. Ik ben benieuwd.