Sunset at Blandings door P.G. Wodehouse

Gegevens van het boek

Auteur: P.G. Wodehouse (1881 – 1975)

Oorspronkelijke titel: Sunset at Blandings

Voor het eerst gepubliceerd in: 1977

Nederlandse titel: Zonsondergang op Blandings

Vertaling: Anne C.C. Toornvliet-Los

Omslagillustratie: Peter van Straaten

Uitgever: Uitgeverij Het Spectrum BV, Utrecht/Antwerpen, 1979, 1e druk, Prisma Pocket 1881

Aantal pagina’s: 107

Genre: humoristische roman

Samenvatting van het boek

In het eerste hoofdstuk - de hoofdstukken in dit boek dragen geen titel - is Sir James (“Jimmy”) Piper, de Engelse minister van financiën, nogal boos. Hij moet van zijn zuster, Brenda Piper, naar het kasteel van Blandings in Shropshire gaan om daar de stiefdochter van Florence Moresby-Threepwood, Victoria (“Vicky”) Underwood, bij haar stiefmoeder af te leveren. Victoria is in Londen verliefd geworden op een jongeman, in wie Florence weinig ziet. Daarom wil zij haar stiefdochter bij zich hebben, zodat ze haar goed in de gaten kan houden. Piper heeft hier helemaal geen zin in, want hij zou liever gaan vissen in Schotland. Hij kan zijn bazige zuster echter niet weerstaan. Piper wordt naar het kasteel begeleid door hoofdagent E.B. Murchison van Scotland Yard die de minister moet bewaken. Piper heeft overigens een hekel aan Murchison.

Als Brenda haar broer vertelt, dat op Blandings ook Diana Phipps-Threepwood, een zuster van Florence, aanwezig is, verandert Piper van mening. Hij was vroeger namelijk verliefd op Diana. Zij trouwde echter met een ander, Rollo Phipps, en dat heeft Piper altijd betreurd. Diana is echter inmiddels weduwe geworden en dat opent voor Piper nieuwe perspectieven. Hij wil dan ook alsnog graag naar Blandings Castle. Brenda heeft wel door wat er opeens met haar broer aan de hand is, maar heeft geen bezwaar tegen een eventueel huwelijk van haar broer met Diana. Piper vraagt zich af of ook zijn oude vriend Galahad (“Gally”) Threepwood op Blandings zal zijn. Galahad is de jongere broer van Clarence Threepwood, de negende graaf van Emsworth en als zodanig de kasteelheer van Blandings. Florence en Diana zijn de zusters van Galahad en Clarence.

In het tweede hoofdstuk arriveert Galahad Threepwood op het kasteel van Blandings. Hij gaat een glas port drinken bij de butler Sebastiaan Beach en laat zich door hem de laatste nieuwtjes vertellen. Zo hoort hij, dat zijn beide zusters alsmede Victoria ook op het kasteel zijn. Met Florence kan Galahad niet goed opschieten, met Diana en Victoria wel. Als Galahad hoort, dat ook zijn oude vriend Sir James Piper op het kasteel logeert, is hij blij. Dan kunnen ze weer oude herinneringen ophalen uit hun turbulente jeugdjaren. Minder blij is Galahad als hij hoort, dat ook Brenda binnen een paar dagen komt logeren. Hij vindt haar - net zoals bij de meeste van zijn zusters het geval is - te bazig.

In het derde hoofdstuk loopt Galahad Vicky tegen het lijf. Hij krijgt al snel door, dat Vicky ongelukkig is en zij vertelt hem, dat ze in Londen verliefd is geworden op Jeff (“Bingo”) Bennison. Jeff is arm en daarbij ook nog eens kunstenaar, iets wat in de ogen van Florence natuurlijk een doodzonde is en zeker geen aanbeveling voor een huwelijk. Om toch in zijn onderhoud te kunnen voorzien is Jeff momenteel tekenleraar op een meisjeskostschool in Eastbourne. Om Vicky uit de buurt van Jeff te houden heeft Florence haar door Piper naar het kasteel laten brengen. Galahad leeft met Vicky mee, maar kan momenteel niet veel voor haar doen. Hij praat wel met Florence, maar deze geeft geen krimp. Florence’s eerste echtgenoot, de miljonair J.B. Underwood, is namelijk ooit opgelicht door de vader van Jeff. Ze zit dus niet te wachten op een schoonzoon van wie de vader een oplichter was.

In het vierde hoofdstuk wil Galahad zijn verstrooide broer Clarence waarschuwen, dat Brenda Piper binnen een paar dagen op het kasteel komt logeren. Ook Clarence houdt namelijk niet van bazige vrouwen. Galahad treft Lord Emsworth aan bij het hok van zijn geliefde prijsvarken, de Keizerin van Blandings. Het varken heeft namelijk al drie keer de zilveren medaille voor het vetste varken op de landbouwtentoonstelling van Shropshire gewonnen. Galahad vertelt zijn broer, dat hij in Londen de tweede echtgenoot van Florence, Kevin Moresby, tegen het lijf gelopen is. Florence leeft momenteel gescheiden van Kevin. Kevin is een verarmde toneelschrijver en wordt ervan verdacht Florence om haar geld getrouwd te hebben.

Lord Emsworth beklaagt zich er tegen Galahad vervolgens over, dat geen enkele kunstschilder van naam zijn prijsvarken wil schilderen. Galahad krijgt hierdoor een idee. Hij presenteert Jeff Bennison als alternatief. Jeff is immers schilder. Als Galahad Jeff als schilder naar Blandings kan laten komen, kan hij zo Jeff met Vicky verenigen. Lord Emsworth is enthousiast over het idee van Galahad en vraagt hem Jeff uit te nodigen. Galahad licht Vicky in, dat hij naar Eastbourne zal reizen om met Jeff te praten. Een moeilijkheid is nog, dat de kostschool, waar Jeff tekenleraar is, geleid wordt door Dame Daphne Winkworth. Daphne heeft ook wel eens op Blandings gelogeerd en zij en Galahad bleken toen niet zo goed met elkaar te kunnen opschieten. Galahad hoopt nu maar, dat dit geen roeit in het eten zal gooien.

In het vijfde hoofdstuk treft Galahad in de trein naar Eastbourne Claude Duff aan. Duff is de tweede secretaris van Sir James Piper en voor een bezoek op weg naar zijn tante, Dame Daphne Winkworth. Duff kent Jeff ook, want hij heeft vroeger met hem op kostschool gezeten. Als Duff op de kostschool van Dame Daphne aankomt, hoort hij van Jeff, dat Dame Daphne hem zojuist ontslagen heeft vanwege een meningsverschil. Galahad maakt van het ontslag van Jeff gebruik om hem mee te krijgen naar Blandings. Jeff is maar al te blij, dat hij op deze manier Vicky weer kan zien en is bereid om onder de naam van Smith naar het kasteel te gaan om daar het varken van Lord Emsworth te schilderen.

In het zesde hoofdstuk ontmoet Galahad zijn oude vriend Piper in het locale café “Het Wapen van Emsworth”. Galahad vindt Piper wat terneergeslagen. Piper vertelt hem, dat dat komt, omdat hij weer hevig verliefd is geworden op Diana. Het probleem is, dat hij haar geen huwelijksaanzoek kan doen, omdat hij constant hinderlijk gevolgd wordt door zijn lijfwacht Murchison. Dat is weliswaar de taak van Murchison, maar Piper voelt zich er nogal door gehinderd. Galahad belooft Piper te zullen helpen.

In het zevende hoofdstuk arriveert Jeff Bennison, vermomd als de kunstschilder Smith, op kasteel Blandings. Galahad waarschuwt hem voor zijn bazige zuster Florence. Vicky is heel blij met de komst van Bennison en ze is Galahad dan ook erg dankbaar voor de verzonnen list. Intussen probeert Piper tijdens een spelletje croquet met Diana haar ten huwelijk te vragen. Hij wordt daarbij echter niet alleen gehinderd door Murchison, maar ook door Duff die door Brenda naar Blandings gestuurd is om haar broer te assisteren bij eventuele werkzaamheden. Galahad is niet blij met de komst van Duff, omdat deze Jeff goed kent en hem ongetwijfeld met zijn werkelijke naam zal gaan aanspreken in plaats van met zijn schuilnaam.

In het achtste hoofdstuk lost Galahad het probleem op door met Duff te praten, voordat deze met iemand anders kan praten. Hij drukt Duff op het hart om Jeff met de naam Smith aan te spreken en net te doen alsof hij hem verder niet kent. Als Duff Vicky ontmoet, raakt hij onder de indruk van haar. Als Beach Galahad vertelt, dat ook de jongste zoon van Lord Emsworth, Freddie, op weg is naar het kasteel, vertrekt Galahad als de bliksem naar Londen. Freddie kent Jeff namelijk ook en hij zal hem dus waarschijnlijk eveneens met de verkeerde naam aanspreken, waardoor Jeff het kasteel uitgegooid zal worden en de romance tussen Jeff en Vicky een einde zal nemen.

In het negende hoofdstuk maakt Jeff kennis met Florence en deze blijkt inderdaad een dragonder te zijn. Ze snapt werkelijk niet wat een schilderij van het prijsvarken aan het kasteel zal toevoegen. Ze is Jeff dus niet gunstig gezind. Dat ligt heel anders bij Lord Emsworth die heel blij is met de komst van Jeff. Hij krijgt nu immers zijn gewenste schilderij. Lord Emsworth gaat met Jeff bij zijn geliefde varken kijken en Jeff krijgt sympathie voor de verstrooide graaf.

In het tiende hoofdstuk zoekt Galahad Freddie in Londen op. Hij slaagt erin om Freddie uit de buurt van het kasteel te houden.

In het elfde hoofdstuk komt Galahad weer terug op Blandings. Daar treft hij een terneergeslagen Jeff en Vicky aan. Ze hebben ruzie met elkaar, omdat Vicky met Jeff er vandoor wil gaan. Jeff voelt daar niets voor, omdat hij zijn woord aan Lord Emsworth wil houden. Hij heeft hem immers een schilderij beloofd. Galahad besluit te gaan bemiddelen en haalt Vicky uiteindelijk over om het weer goed te gaan maken met Jeff.

In het twaalfde hoofdstuk gaat Jeff weer met Lord Emsworth naar het varken kijken. Als hij weer terug is op het kasteel, besluit Jeff nog even in de maneschijn op het terras te gaan zitten. Hij wordt dan echter onbedoeld buitengesloten door de butler en kan het kasteel niet meer in. Jeff besluit via een openstaand raam het kasteel binnen te klimmen. Daar stoot hij echter een kom water om wat de nodige herrie veroorzaakt. Jeff blijkt dan in de slaapkamer van Duff te zijn geklommen.

In het dertiende hoofdstuk schrikt Duff van het kabaal, maar als hij ziet, dat de inbreker alleen maar Jeff is, kalmeert hij snel. Hij vertelt Jeff, dat hij verliefd is geworden op Vicky. Jeff is hier niet blij mee, maar laat Duff in de waan, omdat hij weet, dat Duff altijd licht ontvlambaar is geweest. Als Jeff de kamer van Duff verlaat en naar zijn eigen slaapkamer loopt, wordt hij echter aangehouden door rechercheur Murchison.

In het veertiende hoofdstuk blijkt, dat Murchison toevallig voor het raam van zijn slaapkamer stond te roken toen hij Jeff via de klimop naar boven zag klimmen. Hij dacht toen, dat Jeff een inbreker was en arresteerde hem vervolgens. Murchison neemt Jeff mee naar Lord Emsworth en daar wordt het mysterie al snel opgehelderd. Murchison verneemt, dat Jeff een gast op het kasteel is en dat hij dus geen inbreker is. Nadat Murchison verdwenen is, vertelt Lord Emsworth Jeff, dat Vicky hem zoekt. Jeff is dolblij, omdat hun ruzie dan dus kennelijk voorbij is. Als hij de kamer van Lord Emsworth uitstormt, treft hij op de gang Vicky aan en ze vallen elkaar in de armen. Lord Emsworth ziet dit met genoegen aan en vertelt zijn zuster Florence, dat Vicky kennelijk van iemand anders dan Bennison is gaan houden, namelijk van de schilder Smith (hij weet natuurlijk niet, dat Bennison, Smith en Jeff een en dezelfde persoon zijn).

In het vijftiende hoofdstuk vertelt Lord Emsworth Florence ook, dat Smith op initiatief van Galahad op Blandings is gekomen. Dat doet Florence opeens vermoeden, dat er dan wellicht iets niet in de haak is. Ze kent Galahad en zijn streken maar al te goed en weet, dat hij wel vaker mensen onder een valse naam het kasteel binnengesmokkeld heeft. Florence vermoedt nu, dat Smith niemand anders dan Bennison is en dat Galahad bezig is Vicky en Jeff alsnog bij elkaar te brengen. Dat betekent, dat Florence actie moet gaan ondernemen.

In het zestiende hoofdstuk arriveert Brenda Piper op Blandings. Florence vertelt haar, dat ze vermoedt, dat Smith niemand anders dan Jeff Bennison is. Waarom zou Vicky anders een vreemde in de armen vallen? Brenda adviseert Florence Bennison het kasteel uit te gooien, maar Florence wil dat niet doen zonder enig bewijs voor haar vermoedens. Daarop adviseert Brenda haar Dame Daphne op te bellen voor een precieze beschrijving van Jeff. Jeff heeft immers op haar school gewerkt. Als de beschrijving van Jeff overeenkomt met die van Smith, is het wel duidelijk, dat Smith niemand anders dan Bennison is en kan Florence hem alsnog het kasteel uitgooien. Florence volgt het advies op en het blijkt dan, dat de omschrijving inderdaad precies past. Florence licht Galahad in, dat ze zijn bedrog door heeft en dat Bennison het kasteel zal moeten verlaten.

In de “Nabeschouwing” - gebaseerd op de opmerkingen van Richard Usborne in de Engelse editie - wordt kort ingegaan op de honderddrieëntachtig pagina’s aantekeningen die Wodehouse met betrekking tot dit boek bij zijn plotselinge dood heeft achtergelaten. Hieruit blijkt o.a., dat Wodehouse nog diverse open en losse eindjes aan elkaar moest knopen. Zo bleef bijvoorbeeld de figuur van Claude Duff nog een beetje “in de lucht hangen”. Ook was Wodehouse kennelijk van plan weer een oud en beproefd recept van stal te halen, namelijk de diefstal van een kostbaar collier (of iets dergelijks) van Brenda Piper. Deze diefstal zou dan door Vicky plaatsvinden, uiteraard met het doel om te voorkomen, dat Jeff het kasteel zou moeten verlaten. Door de diefstal zou hij immers ongetwijfeld verdacht worden.

Usborne geeft verder aan hoe hij denkt, dat het verhaal zal eindigen. Het komt natuurlijk allemaal goed. Dat is in de boeken van Wodehouse altijd zo. Sir James en Diana trouwen met elkaar en natuurlijk krijgen Vicky en Jeff elkaar ook. Florence verzoent zich met haar man Kevin. Lord Emsworth blijft tevreden achter op zijn kasteel in gezelschap van zijn geliefde prijsvarken. Voor Claude Duff zou waarschijnlijk ook nog een partner gevonden zijn. Zeer waarschijnlijk was Wodehouse van plan geweest daarvoor een schoolvriendin van Vicky ten tonele te voeren. Dit zou dan zeer waarschijnlijk bij de revisie gebeurd zijn, want, zoals reeds meermalen gezegd, is deze gepubliceerde versie slechts de eerste ruwe versie die Wodehouse zelf op papier gezet heeft. Volgens Usborne zou Wodehouse in het verhaal nog eindeloos gesnoeid en veranderd hebben. Dat deed hij immers altijd als hij een eerste versie van een verhaal af had.

Beoordeling van het boek

Dit is het allerlaatste boek van Wodehouse. Het is helaas onvoltooid gebleven. Wodehouse was er nog aan bezig op het moment, dat de dood hem verraste. Hij was in het ziekenhuis opgenomen voor een huidziekte en op de avond van de 14e februari 1975 (Valentijnsdag) ging hij na het avondeten op zijn ziekenhuiskamer aan het werk. Hij had zijn aantekeningen en schrijfmachine - een exemplaar uit 1927! - bij de hand en had zelfs nog een pijp gestopt. Toen de verpleegster om een uur of acht nog even langskwam, zat hij dood in zijn stoel. Hij was plotseling overleden, rustig en kalm zoals hij ook altijd geleefd had. Wodehouse werd de 18e februari 1975 begraven achter de presbyteriaanse kerk van Remsenburg aan het einde van de weg waar hij met zijn vrouw meer dan twintig jaar gewoond had. Ik verwijs voor meer details verder graag naar het prachtige boek van David A. Jasen, “P.G. Wodehouse. A Portrait of a Master”, blz. 254.

Wodehouse had zestien van de tweeëntwintig geplande hoofdstukken in ruwe vorm af. Van de laatste zes hoofdstukken was uit de vele aantekeningen van Wodehouse wel ongeveer af te leiden hoe de afloop zou moeten zijn. De reeds genoemde Wodehouse-kenner Richard Usborne (1910 – 2006) publiceerde het boek dan ook in deze zin met een groot aantal van de genoemde aantekeningen. Wodehouse was gewoon altijd eerst een ruwe versie van een verhaal te schrijven. Daarna ging hij net zo lang “polijsten” totdat het verhaal helemaal naar zijn zin was. Zoals gezegd is Wodehouse aan dit polijsten niet meer toegekomen. Het is dan ook een onvoltooide en ruwe versie die we hier onder handen hebben. De titel van het boek is overigens niet van Wodehouse afkomstig, maar van Usborne. Het geeft wel aardig de sfeer weer, vind ik. Het is nu allemaal echt definitief afgelopen met de avonturen van de bewoners van het kasteel van Blandings; de zon is inderdaad voorgoed ondergegaan.

Ik zou een beginnende Wodehouse-lezer dit boek niet aanraden. Het is immers een onvoltooide en ongepolijste versie. Dit boek is vooral interessant voor de doorgewinterde lezer van het werk van Wodehouse. Je kunt hier namelijk prachtig zien hoe Wodehouse een boek schreef. Hij werkte eerst met behulp van aantekeningen - die gemakkelijk een paar honderd pagina’s konden beslaan - een verhaallijn uit. Als dat rond was, begon hij met het schrijven van een ruwe versie. Vervolgens werd het verhaal nog een paar keer gepolijst, net zo lang totdat het helemaal naar Wodehouse’s zin was. Dat schrijfproces kun je hier goed zien en lezen. Sommige hoofdstukken - bijvoorbeeld het vijftiende - zijn zo kort, dat ze waarschijnlijk nog wat “verlengd” hadden moeten worden. Ook zijn bepaalde elementen in het verhaal nog niet goed uitgewerkt. Zo wordt er bijvoorbeeld gezegd, dat Florence en haar tweede echtgenoot Kevin Moresby in een soort van scheidingsproces zitten. Waarom dat nou precies is en hoe dat moet gaan aflopen blijft echter onduidelijk.

Tegelijkertijd bevangt je als lezer een zekere weemoed, omdat je beseft, dat Wodehouse tijdens het schrijven van dit boek overleed en dat dit dus het allerlaatste nieuwe proza is, dat je ooit nog van hem zult lezen. Bij mij was dat in ieder geval zo. Ik lees dit boekje nu voor de derde keer en het blijft bij mij maar weemoedige gevoelens oproepen. Ik kan mij het overlijden van Wodehouse zelf overigens nog wel herinneren. Ik was in 1975 twaalf jaar oud en las in de krant zijn overlijdensbericht (in artikelvorm). Ik had toen nog nooit van Wodehouse gehoord en ook nog nooit iets van hem gelezen. Dat gebeurde pas eenentwintig jaar later, in 1996. Ik begon toen Prisma Pockets te verzamelen en in die serie waren zo’n zestig boeken van Wodehouse vertaald. Ik heb ze inmiddels allemaal gelezen, sommige zelfs verschillende keren. De pockets zien er niet alleen leuk uit, maar de verhalen zijn ook heerlijk. Echt ontspannende en humoristische kost voor de liefhebber!

Ik betreur het overigens, dat de Nederlandse uitgave een slap afgietsel is van de Engelse. In de Engelse editie staan veel meer aantekeningen en ook gaat Usborne daar dieper op de achtergronden van het boek in. Voor de echte liefhebber is de Engelse editie dus eigenlijk veruit te verkiezen boven de Nederlandse. Wat wel weer grappig is, is, dat de Nederlandse Prisma Pocket hier het rugnummer 1881 draagt. Dat is toevallig (?) ook het geboortejaar van Wodehouse. Er zal wel geen verband tussen zitten, maar ik vind het wel apart.

In dit verhaal spelen twee verhaallijnen door elkaar. Enerzijds is daar de liefdesaffaire van Sir James Piper die hem naar Diana Phipps op Blandings Castle leidt en anderzijds identieke verwikkelingen rondom de relatie tussen Victoria Underwood en Jeff Bennison. Eenmaal op Blandings aangekomen begint de carrousel daar volop te draaien en zijn de verwikkelingen niet meer van de lucht. Het gebeurt allemaal op de bekende Wodehousiaanse manier, dat wil zeggen met vaart, humor en uiteindelijk een goede afloop (hoewel deze in dit boek natuurlijk onduidelijk blijft).

Ik moet zeggen, dat ik dit boek, ook al is het dan onvoltooid en een ongepolijste versie, toch heel goed vind. In het eerste hoofdstuk zie je de hoofdlijnen van het verhaal al keurig verschijnen en weet je ook ongeveer wel wat er zal gaan gebeuren. Dat wordt vervolgens in de volgende hoofdstukken netjes uitgewerkt. Wat me ook opviel was, dat ik de ruwe versie van het verhaal al sterk geschreven vond. Het klopt allemaal, is logisch opgezet en de humor is sterk en goed gedoseerd. Je kunt je haast niet voorstellen, dat dit door een man geschreven is die toen al drieënnegentig jaar oud was. Ook wordt in dit boek een geheim onthuld dat mij al een aantal jaren gefascineerd heeft en dat betreft de vraag hoeveel zusters Lord Emsworth nu eigenlijk precies heeft. Galahad geeft in het zesde hoofdstuk het definitieve antwoord: het zijn er in totaal tien. In alle Blandings-verhalen komen wel een of meer (bazige) zusters voor, maar het bleef altijd onduidelijk hoeveel het er nu precies waren. Dat mysterie is nu dus opgelost.

Ik vind Wodehouse in dit verhaal behoorlijk vitaal en goed op dreef, zij het dat het natuurlijk wel om een vrij voorspelbaar verhaal gaat. Dat is ook een veelgehoord kritiekpunt voor wat betreft deze auteur. Wodehouse schreef altijd gelijksoortige verhalen. Ik ben het met die kritiek wel eens, maar ik blijf desondanks die verhalen toch steeds weer lezen en herlezen. Ze zijn charmant en gewoon van goede kwaliteit. En dat vind ik ook oprecht. Laten we de erfenis van deze grote schrijver dan ook zorgvuldig bewaren en doorgeven aan nieuwe generaties! In Nederland - en trouwens ook in andere landen - is een P.G. Wodehouse Society actief. De Society is gevestigd in Amsterdam en is een leuke en actieve club (zie haar website: www.peternieuwenhuizen.nl). Kom gerust eens vrijblijvend langs!

De omslagtekening van dit boek is gemaakt door Peter van Straaten (geboren in 1935). Van Straaten is een bekende (strip)tekenaar en cartoonist. Hij ontving zijn opleiding aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam en tekende vele jaren voor de krant Het Parool. Hij heeft een heel eigen stijl van tekenen. Zo op het eerste gezicht lijken het vaak wat slordige lijnen, maar als je vervolgens goed kijkt, blijkt het, dat deze lijnen heel scherp en treffend te zijn. Ze geven niet alleen een duidelijk beeld van het verhaal, maar vaak ook de juiste sfeer weer. Van Straaten heeft meer omslagtekeningen voor boeken van Wodehouse gemaakt en het viel mij na lezing altijd op, dat de tekeningen precies de essentie van het verhaal - of de verhaallijnen - weergaven. Dat is een heel knappe prestatie. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat Van Straaten diverse prijzen won. In 2011 kreeg hij zelfs een eredoctoraat van de Rijksuniversiteit Leiden.