Auteur: George Orwell
Titel: Nineteen Eighty-four
Verschenen in: 1949
Aantal blz.: 251
Leestijd: 6 uur

Verantwoording van de keuze

Dit is een heel bekend boek en ik nam aan dat dit niet voor niets was en besloot daarom om het te lezen. Ik neem het nu op in mijn leesdossier, omdat het mij erg aangreep en ik me kan voorstellen hoe het andere mensen aangrijpt.

Verwachtingen vooraf

Ik had niet zulke hoge verwachtingen van dit boek vooraf. Ik dacht dat het een achterhaald boek zou zijn, een onwaarschijnlijke sciencefiction roman, die toch geen waarheid was geworden, omdat het toch al lang 1984 is geweest. Het leek me wel grappig om te zien wat mensen voor die tijd voor verwachtingen hadden van de toekomst.

Eerste reactie achteraf

Ik vind dit werk Niet Een beetje Erg
Spannend X
Meeslepend X
Ontroerend X
Grappig X
Realistisch X
Fantasierijk X
Interessant X
Origineel X
Goed te begrijpen X

Dit werk heeft mij aan het denken gezet

Ik heb iets aan dit werk gehad
Dit werk spreekt me wel aan, omdat het zo goed voorstelbaar is dat de situatie uit het boek werkelijkheid wordt en dat werkt erg beangstigend.

Korte samenvatting van de inhoud

In het jaar 1984 is de wereld verdeeld in drie grote machten: Oceania, Eurasia, en Eustasia. Deze zijn voortdurend met elkaar in oorlog. In Oceania heerst Big Brother en zijn partij met absolute macht. De samenleving is verdeeld in de proleten, die vrij zijn, de partij leden, die de hele dag en nacht gecontroleerd worden door middel van teleschermen, een soort televisies met ingebouwde camera, en de leden van de binnenste partij, die alles controleren.
Winston Smith leeft in London, Oceania, maar leeft niet volgens de regels van de partij. Hij is een vijand van de partij en weet dat hij daarom zal sterven, zoals elke thought criminal. Hij kan niet geloven in de dingen die de partij doet, zoals het veranderen van het verleden. Hij gelooft niet dat hij de enige is. Hij neemt aan dat een man die ook op zijn departement werkt, O’Brien, hem begrijpt, nadat deze in een droom aan Winston heeft gezegd: we shall meet in the place where there is no darkness, wat winston als symbool voor de toekomst ziet. Daarom schrijft hij een dagboek, deels aan O’Brien.
Dan ontmoet hij Julia, van wie hij eerst dacht dat ze hem zou aangeven, en zei laat hem weten dat ze van hem houdt. Nadat ze hebben afgesproken hebben ze seks, geheel tegen de regels van de partij, die elke vorm van plezier verbiedt. Ze besluiten om een kamer te huren in de winkel van Carrington, een proleet. In de kamer is geen telescherm aanwezig, zodat ze gewoon hun gang kunnen gaan. Ze maken contact met O’Brien van wie ze denken dat hij bij een organisatie tegen Big Brother hoort en melden zich aan. Winston krijgt dan een boek met daarin de ideeën van Goldstein, de vijand van BB, over politiek en geschiedenis.
Dan worden ze opgepakt en blijkt Carrington een lid van de thought police. Winston komt in het ministerie van liefde terecht, waar hij wordt gemarteld. Hij komt daar ook O’Brien tegen, die hem al zeven jaar in de gaten bleek te houden als lid van de partij. In het ministerie branden de lichten voortdurend (the place where there is no darkness) Hij legt aan Winston het doel van de partij uit: macht, zonder verdere idealen. Onder zijn toezicht wordt Winston gemarteld en verraad hij uiteindelijk ook Julia. Als hij gelooft dat 2 plus 2, 5 is, als de partij dat zegt, wordt hij vrijgelaten.
Pas na een tijdje gebeurt het dat hij echt gelooft in de partij en Big Brother. Na 40 jaar heeft hij in zijn visie de strijd gewonnen, jij houdt van Big Brother.

Tijd en ruimte

Het verhaal begint in 1984, op 4 april, hoewel het niet helemaal zeker is dat die datum wel klopt. Het verhaal verloopt chronologisch en eindigt ook in 1984. Tussendoor heeft de hoofdpersoon wel flashbacks, die niet verder terug gaan dan 1955.
Het verhaal speelt zich grotendeels af in Londen, Oceania. De kamer van Winston is een belangrijke plaats, evenals het ministerie van waarheid, waar hij werkt. Verder is de winkel van Carrington, waar Winston en Julia een kamer huren, van belang en vooral in het laatste deel het ministerie van liefde, waar zich kamer 101 bevindt, waarin iemand als marteling geconfronteerd wordt met zijn grootste angst.

Wijze van vertellen

Het verhaal wordt vanuit een hij-persoon gedaan, namelijk Winston Smith.

Spanning

De spanning wordt voortdurend versterkt, niet alleen door de gebeurtenissen, maar ook omdat Winston herhaald zegt of denkt: we are the dead. Hij weet dat de dood onafwendbaar is en dat de vraag alleen is wanneer. Een vraag die je je als lezer dus ook gaat stellen. Bovendien weet Winston dat alles hopeloos is, maar heeft hij toch hoop, waardoor je gaat hopen dat het toch nog goed afloopt. Je blijft tot de laatste zin in spanning over de vraag of de partij ook Winston kan om vormen naar hun ideaal.

Thema en motieven

Het boek gaat over verzet tegen onderdrukking: het is het ontroerende verhaal van een gewone man en zijn verzet tegen een oneerlijk hard regime.
Het gaat ook om de herhaling van de geschiedenis en de indeling in klasses van de maatschappij, waarbij duidelijk het communistische idee van de geschiedenis naar boven komt.
Als motief van Winston kun je het gezonde verstand aan wijzen. Hij handelt zoals hij doet, omdat de regels van de partij niet kloppen met wat zijn verstand denkt. Julia’s motief is plezier, of zoals Winston het zegt: You’re only a rebel from the waist down.
Het motief van de partij heeft niets met idealen te maken, maar is gewoon het verlangen naar macht, absolute macht.

Personages

Winston Smith
Dit is de hoofdpersoon van het verhaal. Hij is ongeveer 40 en werkt op het ministerie van waarheid, waar hij krantenstukken vervalst voor de partij. Hij gelooft niet in de partij en weet dat hij daarom zal sterven. Maar hij gelooft dat de partij, die zo onrechtvaardig is ooit overwonnen zal worden.

Julia
Een jonge vrouw die gelooft dat de partij iedereen van zijn plezier wil beroven en daarom met Winston slaapt. Ze is niet zo slim als Winston en politiek interesseert haar niet. Ze werkt ook op het ministerie van Waarheid.

O’Brien
Een lid van de binnenste partij, werkzaam op hetzelfde ministerie als Winston. Hij blijkt Winston al 7 jaar in de gaten te houden en is verantwoordelijk voor de marteling en verandering van Winston. Hij was degene die in een droom aan Winston verscheen en “We shall meet in the place where there is no darkness” zei.

Big Brother
Een gezicht op een poster, de fictieve leider van de partij.
Emmanuel Goldstein
De fictieve vijand van Big Brother. Hij is de leider van de rebellen tegen BB en vermeende schrijver van het boek, in werkelijkheid door o.a. O'Brien bedacht.

Carrington
Een oude man waarvan Winston en Julia een kamer huren. Deze blijkt later een lid te zijn van de thought police.
Syme
Een collega van Winston, die op een dag verdwijnt. Winston neemt aan dat dit is omdat hij te slim is.

Parsons
Ook een collega van Winston, die heilig in de partij gelooft, maar door zijn dochtertje wordt aangegeven voor thought crime en in de cel Winston ontmoet.

Winston’s ouders
Deze zijn alle twee verdwenen toen hij twaalf jaar was. Hij heeft geen idee of ze dood zijn, of nog leven in een werk kamp.

Titel

1984 verwijst naar het jaartal waarin de gebeurtenissen zich afspelen. Maar deze is niet zomaar willekeurig: het boek werd in 1948 geschreven, dus 84 is een omkering van 48. Maar bovendien was 1984 een jaartal dat niet al te ver in de toekomst leek, zoals bijvoorbeeld 2000. Het verhaal werd zo realistischer en angstaanjagender, want het jaar waarin zoiets vreselijks gebeurt was niet ver meer.

Relatie tekst en auteur, andere teksten en context

George Orwell’s heeft in verschillende oorlogen gevochten. Nadat hij gewond was geraakt in Spanje, ging hij voor de Tribune schrijven, als politiek en literair commentator. Daarna werkte hij voor de Observer als verslaggever in Frankrijk en Duitsland. Hij is dus duidelijk politiek bewust en geïnspireerd door de oorlog.
Zijn meest bekende andere boek is Animal Farm, dat evenals 1984 over een totalitair regime gaat. Verder heeft hij Down and out in Paris en Londen geschreven, over de armen in deze steden. Verder is hij auteur van Homage to catalonia, een aanval op links, over zijn tijd in het Spaanse leger. 1984 kan dus gezien worden als een combinatie van al zijn andere werk, zijn ultieme werk, de kroon op zijn werk.
Dit boek kwam uit in 1949, een tijd waarin de herinnering aan de oorlog nog vers in het geheugen lag en een totalitair regime zoals in 1984 goed voorstelbaar was. Orwell geeft in zijn boek dus de grootste angst van die tijd weer, een ergere onderdrukking dan voorheen.

Recensie

Het boek is, hoewel de titel achterhaald is, nog steeds realistisch en beangstigend. Want het is nog steeds mogelijk dat de situatie zoals beschreven werkelijkheid wordt. De politieke ideeën van Winston kwamen met mijn mening overeen, en werden zeer diep behandelt in een boek van Goldstein, waarschijnlijk geïnspireerd op het rode boekje van mao.
De gebeurtenissen waren ontroerend en beklemmend en kwamen wel niet als gehele verrassing, maar toch tegen je gevoel in. Vooral de uiteindelijke liefde van Winston voor Big Brother is erg beangstigend, want het is dus geen happy end en dat maakt het systeem dat beschreven wordt alleen maar enger.
De hoofdpersoon is een gewone man, waar iedereen zichzelf in kan herkennen, die toevallig door heeft dat het politieke systeem niet rechtvaardig is.
Het geheel was niet lastig te begrijpen, behalve de stukken waar uit het boek van Goldstein werd geciteerd, die waren erg politiek. De afloop van het verhaal was zeker onbevredigend, maar ook onverwacht, want het leek erop dat de hoofdpersoon dood zou gaan, terwijl hij bleef geloven in zijn ideeën, maar hij gaat niet dood, alleen gelooft hij niet meer in zijn eigen ideeën, wat des te beklemmender is.
Het hele boek is ontzettend aangrijpend en vernieuwend.