Death on the Nile door Agatha Christie

Gegevens van het boek
Auteur: Agatha Christie (1890 – 1976)
Oorspronkelijke titel: Death on the Nile
Voor het eerst gepubliceerd in: 1937
Nederlandse titel: Moord op de Nijl
Vertaling: Myra Vreeland
Omslagontwerp: Jack Botermans
Uitgever: A.W. Sijthoff’s Uitgeversmaatschappij BV, Alphen aan den Rijn, 1978, 1e druk, Filmeditie (geen nummer)
Aantal pagina’s: 223
Genre: detectiveroman

Samenvatting van het boek
De Belgische particulier detective Hercule Poirot is op vakantie in Egypte en ontmoet tijdens een cruise op de Nijl het echtpaar Simon Doyle en Linnet Ridgeway. Ze zijn op huwelijksreis, maar worden hinderlijk achtervolgd door Jacqueline de Bellefort. Simon was oorspronkelijk verloofd met Jacqueline, een van de beste vriendinnen van de rijke Linnet. Toen Simon en Linnet elkaar ontmoetten, vielen ze als een blok voor elkaar met als gevolg hun huwelijk. Jacqueline heeft hun dit nooit vergeven en volgt hen nu overal. Aan Poirot vertelt Jacqueline, dat ze zo’n hekel aan Simon en Linnet heeft, dat ze hen wel zou willen vermoorden.

Het gezelschap aan boord bestaat verder nog uit de volgende personen: kolonel Race (een vriend van Poirot), Andrew Pennington (de Amerikaanse advocaat van Linnet), Marie van Schuyler (een rijke en oudere Amerikaanse vrouw), Miss Bowers (de verpleegster van Miss Van Schuyler), Salome Otterbourne (een Amerikaanse schrijfster), Dr. Bessner (een Oostenrijkse arts) en Louise Bourget (Linnets Franse dienstmeisje).

Onderweg - tijdens een excursie in een tempelruïne - valt er een rotsblok naar beneden die Linnet op een haar na mist. Simon en Linnet denken, dat Jacqueline achter deze aanslag zit, maar later blijkt, dat Jacqueline niet van boord geweest is. Op een avond ontstaat er na het diner weer een ruzieachtige sfeer en schiet Jacqueline met een pistool Simon in zijn knie. Simon staat er op, dat Jacqueline naar bed gebracht wordt en dat gebeurt ook. Miss Bowers blijft de hele nacht bij haar. Simon wordt intussen verzorgd door Dr. Bessner en deze blijft ook bij hem. Het pistool van Jacqueline blijkt later overigens spoorloos verdwenen te zijn.

De volgende dag wordt Linnet dood aangetroffen. Ze is door het hoofd geschoten. Op de muur van haar hut is in rood de letter “J” geschreven, kennelijk als verwijzing naar Jacqueline. Poirot begint met zijn onderzoek en ondervraagt iedereen. Sommigen hebben die nacht een plons gehoord en iemand die over het dek rende. Louise vertelt Poirot, dat ze misschien de moordenaar wel gezien heeft. Poirot vindt haar verhaal maar vreemd. Poirot komt tot de conclusie, dat Jacqueline Linnet niet vermoord kan hebben, omdat Miss Bowers de hele nacht bij haar geweest is. Hij denkt, dat iemand Jacqueline Simon heeft zien neerschieten en van die gelegenheid wilde profiteren door Linnet te vermoorden en Jacqueline hiervoor op te laten draaien. Deze theorie komt echter op losse schroeven te staan als het moordwapen - namelijk het vermiste pistool van Jacqueline - uit de Nijl gevist wordt. Immers, als de moordenaar Jacqueline zou willen incrimineren, dan zou hij haar pistool nooit overboord gegooid hebben, maar in Jacqueline’s hut verstopt hebben.

Dan wordt Louise dood in haar hut gevonden. In haar handen vinden Poirot en Race een afgescheurd stukje van een bankbiljet. Poirot concludeert, dat Louise dus inderdaad wist wie de moordenaar was en hem (of haar) kennelijk chanteerde. Poirot en Race stappen Simons hut binnen om Simon en Dr. Bessner het nieuws te vertellen. Plotseling stapt Salome dan naar binnen met de mededeling, dat ze weet wie Linnet en Louise vermoordde. Simon schreeuwt haar toe, dat ze het hele verhaal dan maar vanaf het begin moet vertellen. Dat doet Salome, maar voordat ze bij de hamvraag aangekomen is, wordt ze van buiten de hut door het raam doodgeschoten. Poirot snelt naar buiten, maar treft alleen een rokende revolver aan. Deze blijkt van Pennington te zijn en Poirot gaat hem om opheldering vragen.

Pennington ontkent iets met de moorden te maken te hebben. Hij vertelt Poirot wel, dat hij geld van Linnet verduisterd heeft en dat hij haar papieren wilde laten tekenen die hem zouden vrijpleiten. Dat lukte echter niet, omdat Linnet gewoon was alles nauwkeurig te lezen voordat ze tekende. Daarom probeerde hij haar met het rotsblok in de ruïne te doden, zodat hij Simon - die papieren nooit goed leest - kon laten tekenen.

Uiteindelijk komt Poirot achter de waarheid. De hele zaak blijkt opgezet te zijn door Jacqueline en Simon. Ze hielden nog steeds van elkaar, maar probeerden de erfenis van Linnet in de wacht te slepen. Na Linnets dood zou Simon dan alsnog met Jacqueline trouwen en verder een zorgeloos leventje kunnen leiden. Jacqueline deed net alsof ze Simon neerschoot. Simon gebruikte toen kunstbloed en zorgde ervoor, dat iedereen wegging om Jacqueline naar haar hut te brengen. Hij rende toen naar zijn vrouw, schoot haar dood, rende terug en schoot zichzelf vervolgens echt in zijn knie. Hij gooide het pistool daarna overboord. Toen Dr. Bessner hem daarna zag en verzorgde, had hij dus een echte wond en tevens een alibi. Louise werd door Jacqueline vermoord. Toen Salome bij Simon binnenkwam, schreeuwde hij zo hard om Jacqueline te kunnen waarschuwen. Die hoorde hem, stal het pistool van Pennington - om hem de schuld te geven - en schoot Salome dood.

Na deze onthullingen van Poirot grijpt Jacqueline een pistool en schiet dan eerst Simon en daarna zichzelf dood.

Beoordeling van het boek
Deze detectiveroman van Christie is een uitermate spannend en ingenieus in elkaar gezet verhaal. Je twijfelt er als lezer bijv. geen seconde aan, dat het eerste schot van Jacqueline op Simon echt is en dat Simon hierdoor ook echt gewond is. Daarmee word je dus heel erg op het verkeerde been gezet en kom je er uiteindelijk ook niet meer uit. Ik vind het echt briljant om een dergelijke plot te verzinnen. Christie stond daar echter bekend om en ze draagt dan ook niet voor niets de eretitel “koningin van de misdaad”.

Het boek werd in 1978 succesvol verfilmd en ik weet nog, dat ik toen als vijftienjarige helemaal ondersteboven was van deze film. De sterbezetting, de exotische locaties in Egypte en de geweldige muziek vond ik helemaal geweldig. Het opnemen van de film in Egypte had overigens nogal wat voeten in de aarde, begrijp ik. Zo moest het filmen regelmatig stilgelegd worden vanwege de hoge temperaturen op de filmset. Oorspronkelijk was het de bedoeling, dat Albert Finney (geboren in 1936) de hoofdrol van Poirot weer op zich zou nemen, maar hij was verhinderd. Om die reden werd Peter Ustinov (1921 – 2004) voor de rol aangezocht. Wat mij betreft was dat een schot in de roos. De rol zat hem echt als gegoten. Het is leuk om in deze filmeditie de foto’s van de film weer te zien. Voor mij verhoogde dit in ieder geval de leesvreugde.

Zoals gezegd zit het boek uitermate ingenieus in elkaar. Alles vloeit ook logisch voort uit het daaraan voorafgaande. De aanwijzingen worden eerlijk aangereikt (maar het juist interpreteren daarvan is natuurlijk een stuk lastiger…). Karakter- en sfeertekening zijn ook helemaal top, waarbij opvalt, dat Christie veel aandacht besteedt aan de kleinere “rollen”. Ook deze worden geloofwaardig neergezet. Verder wordt hier en daar ook een dosis “couleur locale” niet geschuwd. Dat laatste maakt het boek mede aantrekkelijk om te lezen. Je waant je zo echt in Egypte. Christie kende Egypte overigens uit eigen ervaring, want ze heeft er rondgereisd. Dat laatste was mede het gevolg van het feit, dat haar echtgenoot archeoloog van beroep was.

Ik vind dit een van de mooiste boeken van Christie. Het is ook absoluut tijdloos. Het boek is inmiddels al vijfenzeventig jaar oud, maar dat is niet te merken. Het verhaal is eigenlijk niet tijdgebonden, omdat de feiten en intriges zo door en door menselijk zijn. Ze zijn ook voor iedereen herkenbaar. Daarom is dit verhaal zo sterk en zal het nog lang gelezen blijven worden.