Als de bom barst door Robert Swindells

Inleiding
Deze boekbeschrijving gaat over het naar het Nederlands vertaalde boek: ‘Als de bom barst’, door Robert Swindells. Het boek heette eerst: ‘Broeder in de aarde’ (naar het oorspronkelijke boek Brother in the land), maar is in een volledig hernieuwde uitgave ‘Als de bom barst genoemd’. Deze hernieuwde versie is uitgegeven door Davidsfonds/Infodok in 1996. De eerdere Nederlandse versie is uitgegeven in 1987 en de eerste (Engelstalige) oorspronkelijke uitgave werd uitgegeven in 1984. Het boek telt 167 pagina’s.
Het verhaal is bedacht naar aanleiding van de atoombom op Hirosjima in 1945.

Samenvatting
Het verhaal gaat over de jongen Danny die een heel gewoon leven leidt, totdat op een dag ‘een reusachtige wolk zich aan de horizon aftekent’, ofwel; tot een kernramp het doodgewone stadje Skipley verwoest. Hoe moet je na zo’n ramp je leven organiseren? Je vecht voor een klein beetje onbesmet water en je probeert te schuilen voor de zwarte regen… De overlevenden van de ramp moeten op zoek naar een nieuwe vorm van overleven en samenleven. En wat moet Danny verder als blijkt dat zijn moeder de kernramp niet heeft overleefd? En wanneer zijn vader meegenomen wordt door de soldaten?

Danny woonde in het stadje Skipley, achter de winkel die zij hadden, met zijn ouders en een jonger broertje (Ben) van zeven jaar. Na de kernramp werd het allemaal anders. Met zijn vader moest hij de voorraad beschermen die ze voor de winkel hadden, want voedsel was schaars geworden. Het voedsel bracht uiteindelijk alleen maar problemen, want de soldaten besloten de winkel op te blazen en zijn vader mee te nemen. Vervolgens werd de vrachtwagen met Danny’s vader opgeblazen door mensen van de ‘Masada’, dat was een verzetsgroep tegen de soldaten die de macht hadden. Omdat hij helemaal alleen was besloot Danny om met zijn kleine broertje bij de Masada te gaan. Daar bleek dat het meisje dat hij al een aantal keren eerder had ontmoet (Kim) en waar hij wel speciale gevoelens voor had, ook lid van de Masada was.
Er ontstaat een liefdesverhouding tussen Danny en Kim. Later in het verhaal blijkt hoe moeilijk het is zoiets stand te houden.

Mijn mening
Ik vind het boek ‘Als de bom barst’ echt een heel mooi boek. Het is in het begin wat zielig, maar later begin je echt bewondering te krijgen voor hoe de hoofdpersoon met de kernramp omgaat. Op zich vind ik zo’n onderwerp ook indrukwekkend om over te lezen. Je kunt, doordat het door Danny zelf is geschreven echt meevoelen met wat hij beleeft. Bijvoorbeeld aan het begin, daar zit hij in een kleine bunker en dan vertelt hij wat hij allemaal ziet, voelt en denkt. Hoe hij bijna was doodgegaan als hij niet een paar seconden geleden de bunker in was gestapt, en wat hij zag en voelde toen hij de bunker weer uitging: “Het was toen dat ik de wolk zag, hoog opgericht als een walgelijke paddestoel op zijn kromme steel. En de gloed over Branford. Een ijzige stroom steeg vanuit mijn buik langs mijn rug omhoog en verspreidde zich over mijn schedel. Ik knielde neer en schudde langzaam het hoofd omdat mijn verstand niet begreep wat mijn ogen zagen.”

Ik vind dat de schrijver goed en duidelijk omschrijft hoe zo’n kernramp eruit ziet, maar vooral de gevolgen ervan. Hij beschrijft ook hoe er dan uiteindelijk toch niets terecht komt van alle hulporganisaties enzovoorts, omdat de meesten het al te moeilijk hebben zelf te overleven. Hij beschrijft heel mooi hoe moeilijk het is om aan water te komen waar geen radioactieve deeltjes in zitten. Of om aan eten te komen: de grond is bedekt met radioactieve deeltjes, dus je kunt niet zelf groenten verbouwen. Of hoe de baby’s Hirosjima baby’s worden in plaats van gewone baby’s: baby’s zonder beentjes, zonder armen, zonder maag of met twee hoofden.

Aan het einde van het boek, kom je tot de ontdekking dat het boek is geschreven door de hoofdpersoon zelf:
“In het huis lag dit boek. Een register, met niets erin. Ik begon alles erin op te schrijven wat gebeurt was na de kernbommen. Ik dacht dat misschien ooit, op een dag, na dit ogenblik, iemand het zou vinden, en lezen hoe erg het was geweest. Misschien zou het de mensen na ons tegen houden om het nog eens te doen. Ik ben er nu mee klaar en zal het achterlaten, als Kim en ik verder trekken. Wat ik heb proberen te zeggen, is dat het verschrikkelijk was. Te verschrikkelijk om het te kunnen beschrijven, hoewel ik mijn best heb gedaan. Nu hou ik ermee op. Ik draag het op aan kleine Ben, mijn broeder. In de aarde.”

De gebeurtenissen spelen, hoewel je toch veel de gedachten leest van de hoofdpersoon, de belangrijkste rol. Want de gedachten die je leest zijn over de gebeurtenissen. De gebeurtenissen zijn niet op grote schaal, maar wat de hoofdpersoon overkomt. De belangrijkste gebeurtenissen waren denk ik toen hij bij de Masada kwam en toen hij voor het eerst Kim ontmoette. Een erg spannende gebeurtenis was toen Danny bijna werd doodgeschoten nadat hij werd gevangen door de soldaten als lid van Masada.
Een gebeurtenis die juist erg veel indruk op mij maakte was toen Danny werd gevraagd om samen met een vreemde ‘dassen uit te graven’ om hun voedsel op te eten. Danny had echter geen idee wat daarmee wordt bedoeld (behalve echte dassen natuurlijk). Hij ging mee en kwam erachter dat ze mensen in hun schuilkelder zouden gaan uitroken. Dan is de vraag, gaat hij ze zo vermoorden of niet?
Maar wat Danny ziet aan dode mensen en hoe mensen reageren op zo’n ramp, maakte meer indruk op mij dan gebeurtenissen.
Op zich waren de meeste gebeurtenissen aan het verhaal wel spannend.
Het boek is redelijk geloofwaardig, omdat het eigenlijk gaat over een kernramp (met zwarte regen en Hirosjima erbij, wat dus in het echt ook gebeurt) en hoe een jongen daarop reageert, hoe hij verder gaat met zijn leven. Er was wel een gebeurtenis die ik moeilijk kon geloven, maar wat wel echt kon gebeuren (neem als voorbeeld de Donner-party in Amerika). Danny was namelijk op een dag zijn broertje kwijt. Wat bleek: een aantal mensen wilden hem eerst roosteren en daarna opeten!

Ik vind de hoofdpersoon Danny wel een held, want hij zorgde alleen voor zijn broertje terwijl hij zelf nog een kind was en ook de ramp moest verwerken. De hoofdpersoon kon in kwestie goed een echte persoon zijn. Je leest namelijk over zijn schaamte, verlegenheid en onwetendheid. De reacties van Danny zijn vaak wel logisch en iets wat iedereen zou doen, maar dat maakt het nog niet erg voorspelbaar. Soms dan neemt het verhaal echt een totaal andere wending, waardoor het de ene keer wel wat voorspelbaar wordt, maar dat je het de andere keer zeker niet verwacht.

Ik vind het verhaal niet zozeer erg spannend, maar wel erg boeiend. Je gaat er in op en sluit jezelf even af van de wereld, om een nieuwe wereld in te duiken die door
kernbommen is verwoest. Je gaat al meteen in het verhaal op door het voorstukje, want daarin wordt verteld hoe afschuwelijk die kernbommen zijn.
Soms kijkt Danny even terug op hoe het was voordat de kernbom op zijn stadje landde, maar niet zo vaak, want hij vindt dat je toch in het heden leeft en aan die kernbom is niks meer te veranderen. Het is best logisch dat er niet op wordt terug gekeken, want het heeft niet met het eigenlijke verhaal te maken.

Het taalgebruik in het boek is best makkelijk. Er staan wel lange woorden in, maar er worden geen rare ‘chique’ woorden gebruikt, dus je leest het boek wel makkelijk. Soms worden er wel vreemde woorden gebruikt om personen te beschrijven. In het boek hebben gewone mensen die dan bedacht. Zoals eerder terug, de dassen. Maar die worden vaak even later weer uitgelegd.
Er wordt wel veel beschreven over de kernbom die neervalt, maar dat is juist fijn, omdat je het jezelf dan beter kunt voorstellen. “Ze lagen overal. In de greppel, op de berm en op de weg zelfs. Sommigen zagen er vrijwel ongedeerd uit. Je kon jezelf bijna wijsmaken dat ze sliepen. Anderen waren afzichtelijk. Een lag op zijn rug en met zijn mond open. De ene helft van zijn gezicht was een brok rauw vlees. Een tros grote, bolle blaren hing rond zijn oog en vernauwde het tot een spleet. Zijn ellebogen rustten op de grond en zijn voorarmen stonden verticaal. De handen hingen als verlepte bloemen boven zijn borst. Ik had bijna op de rauwe, haarloze schedel getrapt. Ontzet deinsde ik achteruit en stond stokstijf: ik kon mijn ogen er niet van afhouden. Mijn eerste lijk, het eerste van vele.”

Eindoordeel
Ik vond het uiteindelijk een erg goed boek. Het was geloofwaardig en vooral was het erg mooi om te lezen hoe er temidden van al het wreed een relatie tussen de hoofdpersoon en Kim ontstond. Het is soms wel even raar (maar als je er even over nadenkt toch wel waar) dat je er in de loop van het verhaal achter komt dat er in het echt geen organisaties zullen zijn en dat niet iedereen er samen wat aan doet om het beter te maken. Nee, iedereen zal te druk zijn met zichzelf. Als je dit boek hebt gelezen realiseer je je pas hoeveel geluk je hebt en hoe blij je wel niet mag zijn met wat je hebt.
Mijn eindoordeel voor dit boek? Toch zeker een 8.5!

Bijlage
Tekstfragment aan het begin van het boek. Wel handig om te lezen om het verhaal te begrijpen.

“Oost is oost en west is west, en misschien was het een verschil van mening of alleen maar een fout in de computer. Wat het ook mag zijn geweest, het veroorzaakte een aaneenschakeling van gebeurtenissen die alleen een krankzinnige kon hebben gewild en die niemand, zelfs de krankzinnigen niet, kon stoppen.

Overal raketten.
Onder de grond.
In de lucht.
Onder de golven.
Raketten met thermonucleaire koppen,
genoeg om iedereen op de aarde te doden.
Drie keer na elkaar.

En iets of iemand drukte op de knop, zond ze van west naar oost en van oost naar west. Ze kruisten elkaar in het midden als cabines van een kabelbaan.
Sommige raketten hadden maar een kernkop, andere hadden er verschillende, van de kleine, bijna louter tactische kernkop tot grote, van reuzenformaat. Iedere stad zou haar eigen afzonderlijk ingestelde kernkop krijgen. Zonder uitzondering.
Ze sloegen in, gillend en nauwkeurig tot op de millimeter. Ze barstten open in verblindende flitsen, als duizend schitterende zonnen. Onmiddellijk verdampten hele stadscentra. Asfalt, bomen en huizen stond tot op vijfenveertig kilometer van de explosies in brand.
Vuurballen, die in een seconde kilometers lang werden, smolten en verteerden alles binnen hun bereik. Sneller dan geluid scheurden rukwinden door de voorsteden. Zo gulzig waren dat vlammen dat ze alle zuurstof om zich heen opvraten. De mensen die een toevlucht hadden gezocht in een schuilkelder stikten.
Een uur lang vielen de kernkoppen, toen hielden ze op. Een grote stilte viel over de aarde. Door het lijkkleed van rook en stof dat de hemel verduisterde, begonnen triljoenen dodelijke actieve radiodeeltjes neer de dwarrelen. Geluidloos streken ze neer als onzichtbare sneeuw over de verwoeste aarde.
Hier en daar hadden mensen het bombardement overleefd, hoe onwaarschijnlijk het ook klinkt. Ze lagen als verdwaasd tussen de ruines. Drijvend op de wind dwarrelden de radioactieve deeltjes op hen neer. Ze landden onmerkbaar op hun kleren, hun huid en haar, zodat de meeste overlevenden ook zouden sterven, maar dan langzaam.
De meeste, maar niet allemaal. Er waren er die zouden blijven ronddolen in dit landschap van giftige verlatenheid. Een van hen was ik.”