A woman in Berlin door Anonymous

Titel: Eine Frau in Berlin Nl.: Een vrouw in Berlijn
Plaats van uitgave: Voor het eerst onder de titel 'A Woman in Berlin' in 1954 in de Verenigde Staten, later ook in Engeland, Zweden, Noorwegen, Nederland, Denemarken, Italië, Japan, Spanje, Frankrijk en Finland. Uitgeverij: Cossee BV, Amsterdam
Jaar van uitgave: 2004 in Nederland
Druk: Hooiberg, Epe Algemene informatie: Er is op het internet noch in het boek informatie te vinden over Froukje Slofstra. Er is wel een klein beetje te vertellen over de anonieme schrijfster. De aantekeningen van de schrijfster uit de periode van 20 april tot 22 juni 1945 zijn in drie schoolschriften geschreven. In juli 1945 wou ze haar aantekeningen aan iemand geven die haar dierbaar was. Ze maakte van haar losse woorden duidelijke zinnen en zo ontstonden er 121 vellen tekst. Jaren laten kwam de tekst in handen van een auteur en deze gaf de tekst aan een uitgever in New York. Het boek werd uitgegeven in de jaren vijftig en later volgden er nog andere landen. De schrijfster ervoer zoveel narigheid bij de publicatie van haar dagboek dat ze het bij haar leven niet meer herdrukt wenste te zien. Ze stierf in 2002. Het was haar uitdrukkelijke wens anoniem te blijven, want ze wilde zich verdere vernederingen besparen van de soort zoals die haar nu na haar dood worden aangedaan. Haar toenmalige vriend, aan wie ze de tekst heeft laten lezen, wilde na de lezing niets meer met haar te maken hebben. Na de eerste publicatie van het boek kreeg ze het verwijt te horen de eer van Duitse vrouw te hebben bezoedeld. Daarom wilde ze geen herdruk van het boek tijdens haar leven.
Recensies: * Een hartroerend document, dat voor de mensen direct na de oorlog te openhartig, te schaamteloos, te drastisch en te onsentimenteel zou zijn geweest. - Literaturen * Een roerend en literair belangwekkend document over het einde van de oorlog. Het werd tijd voor deze ontdekking. - Der Spiegel * Er kan geen twijfel over bestaan dat we hier te maken hebben met een document van eminent historisch en literair belang. -Frankfurter Allgemeine Zeitung Samenvatting: Een Duitse vrouw begon op 20 april 1945 toen ze begin 30 was aan een dagboek dat een gruwelijke tijd van overleven beschreef, zonder water, gas, elektriciteit, gepijnigd door honger, angst en weerzin, en vervolgens, na de slag om Berlijn, de vernedering en verkrachtingen, de wraak van de Russische overwinnaar beschrijft. Het verhaal begint zoals ze het zelf omschrijft op de dag dat Berlijn voor het eerst een slagveld werd. April 1945 de oorlog in Duitsland is bezig, de Russen verwoesten alles wat ze tegenkomen, de mensen vluchten naar huizen waar ze met tientallen bij elkaar zitten, ook de vrouw die het boek heeft geschreven vlucht naar het huis van een oude collega van haar. Als haar vriend Gerd naar het front vertrekt staat ze er verder nog alleen voor. Ze krijgt de zolderverdieping toegewezen. Met haar weinige bezittingen, enkele kleren, zit ze helemaal alleen en afgezonderd van de buitenwereld op de zolderverdieping. Het wordt er niet beter op want als de Russen ook hun dorp aanvallen en bombarderen kruipen ze met zijn allen in de schuilkelder. Met heel weinig eten en drinken brengen ze al zwijgend hun tijd door. Na een tijdje raakt hun eten op en zijn de mensen genoodzaakt te gaan plunderen in de andere huizen. Ze vinden enkele broden en drank. Als de Russen vlak voor het schuilhuis hun kamp hadden opgericht, konden ze regelmatig een niet zo vredig bezoek ontvangen van een of andere zatte Russische soldaat. Deze waren uit op jonge vrouwen en schnaps. De vrouw had veel geluk omdat ze vroeger veel wereldreizen had gemaakt en zo ooit in Rusland was geweest en ook het Russisch een beetje kon. Zo kon ze communiceren met de Russische soldaten. Ze was al enkele keren verkracht door de soldaten toen er weer een groepje binnenkwam. Een van deze soldaten, Petka, verkrachtte haar in de trappenhal. - Een van de twee sleurt me aan mijn polsen verder, de gang door. Nu trekt ook de ander aan me, waarbij hij zijn hand zo om mijn keel legt dat ik niet meer kan schreeuwen, niet meer wil schreeuwen, uit angst gewurgd te worden. Ze rukken allebei aan mijn kleren, ik lig al op de grond. Er valt iets rinkelend uit de zak van mijn jas. Het moeten mijn huissleutels zijn, mijn sleutelbos. Ik kom met mijn hoofd op de onderste tree van de keldertrap te liggen, voel de kilte van de tegels tegen mijn rug. Boven bij de kier van de deur waar wat licht doorheen valt staat een van de twee mannen op de uitkijk, terwijl de ander aan mijn ondergoed rukt, met geweld zijn weg zoekt - (p. 61) Hij gaf haar als beloning een pakje sigaretten en verdween. Ze verafschuwde hem en hoopte hem niet meer te zien. Maar dan komt op een dag de hogere in leiding soldaat Anatol op bezoek en deze wordt haar 'vriend'. In ruil voor lichamelijk contact beschermd hij haar tegen de andere soldaten, en ook tegen Petka, waarvoor ze een prooi is. Als deze wordt overgeplaatst komt er de Majoor die haar bescherming biedt en tot op het einde van de oorlog haar vriend blijft. Van de Majoor heeft ze minder schrik dan van Petka want de Majoor heeft een granaat splinter in zijn knie, waarvan hij heel veel last heeft en waardoor hij mankt. Hij is minder opvliegend dan Anatol en veel liever. Aangezien zijn pijn vraagt hij ook veel minder lichamelijk contact 's nachts in bed. Op de duur vindt ze hem zelfs meelijwekkend. De Majoor brengt in ruil voor seks zeer veel drinken en voedsel mee voor de vrouw en de bij haar wonende Weduwe en Meneer Pauli. Ze springen nu niet echt zuinig meer om met het voedsel en als de Russen na de oorlog weer verdergaan en de Majoor afscheid van de vrouw neemt beseft ze dat ze nu geen voedsel meer heeft en ook de Weduwe maakt er zich druk in. Maar nu de Russische soldaten weg zijn kunnen ze toch al terug op straat komen en stilletjes aan herleeft Duitsland weer. Na een tijdje komen ze vrienden en kennissen tegen die ze al lang niet meer hebben gezien en nog laten is er terug stromend water uit de kranen en voedsel. Als ze op een dag haar vriend Gerd weerziet en hij de kladschriften leest, waar zij haar dagboek in heeft bijgehouden, wil hij niets meer met haar te maken hebben. - Gerd: ‘Jullie zijn een stel schaamteloze teven bij elkaar geworden, hier in huis. Merken jullie dat dan niet?’ Zijn gezicht vertrok van afkeer: ‘Het is vreselijk met jullie om te gaan. Jullie hebben elke fatsoensnorm verloren.’- (p. 269) Hij vertrekt zonder verdere woorden. De vrouw en de Weduwe willen terug een kiosk opstarten zoals ze vroeger hadden maar dit komt nog niet zo snel in orde, de autoriteiten moeten dit goed keuren en ze laten op zich wachten. Maar de vrouw is tevreden met het al iets rustigere leven dat ze nu leid en wie weet komt ze Gerd, die alles voor haar was, ooit nog wel eens tegen. Romangenre: Het is een historische roman. Er zit heel veel waargebeurde geschiedenis want het gaat over de tweede wereld oorlog. Je ziet goed in het boek hoe het er toen aan toe ging. Er worden verschillende taferelen beschreven, soms gruwelijke maar soms ook liefdevolle. Grondmotief: Het gaat steeds weer over hoe slecht alles er wel niet aan toe gaat, de voedingsschaarste en de gruwelijke dingen die er wel niet allemaal gebeuren.
Personages: * De vrouw zelf: Ze beleeft een rare tijd, ze heeft het zeker niet heel slecht want wordt bijna altijd beschermd door een soldaat met een hogere functie dan de andere soldaten, en krijgt in ruil voedsel en drinken, maar moet hiervoor wel seksueel contact hebben met die man. Ze leeft met een twijfel of ze zichzelf nu hoer kan noemen of niet. Want ze verkoopt haar lichaam voor eten en drinken. * De weduwe: Ze vindt het schandalig wat de vrouw allemaal doet, maar is er toch ook blij mee want ze krijgt voedsel en drank in ruil. De weduwe wil altijd alles netjes controleren en telt alles wat er gegeten en gedronken wordt. Tijdens de oorlog wordt haar kist met haar persoonlijke spullen leeggeroofd en hier treurt ze dan ook heel hard om. Ze zorgt ook voor Pauli die door de soldaten als haar man wordt aanzien. * Meneer Pauli: Speelt eigenlijk niet zo een belangrijke rol in het verhaal maar komt er toch weer steeds in voor. Als er over hem gesproken wordt ligt hij altijd in de zetel te slapen en hij wordt door de soldaten die bij hen binnen iets komen drinken aanzien als de man van de weduwe. Vertelperspectief: Het is altijd de vrouw die aan het woord is. Ze vertelt wat ze meegemaakt heeft aan haar dagboek en je ziet alles wat er gebeurd vanuit haar ogen. Hoe is het verhaal opgebouwd: Het verhaal is heel chronologisch opgebouwd elke dag wordt er in het dagboek geschreven met de datum en eventueel het geschatte uur (de tijd wisten ze niet altijd juist) erbij. Af en toe staat er in het boek een noot die ze dan later bij op die pagina heeft geschreven of die haar later is te binnen geschoten. Waar speelt het verhaal zich af: Het verhaal speelt zich grotendeels af op de zolderverdieping en in de kelder van het huis in Duitsland. Er wordt ook soms gesproken over de trappenhal, dit wordt beschreven als een plaats waar je snel door moet want hier zouden de soldaten je kunnen zien. Hier is ook de vrouw een keer verkracht door Petka. Het is een donkere ruimte waar niets veel goed gebeurde. Als de soldaten iets komen drinken vertellen ze soms wat er op straat en buiten het huis allemaal gebeurd, ook hoe de oorlog verloopt.
Stijl: Het is een dramatisch boek met veel goed beschreven en zeer gedetailleerde momenten. Persoonlijk oordeel: Ik heb het boek in een paar dagen uitgelezen. Ik vond het moeilijk om het neer te leggen, al ben ik de eerste dag echt verschoten van wat ik las.. Ik was dus behoorlijk gegrepen door het boek. Alles staat heel duidelijk beschreven, en het is net of je bent zelf ter plekke aanwezig, ik kon me goed voorstellen hoe Berlijn er uitzag zoals zij er door liep na de bombardementen en beschietingen. Ook zo'n park waar zomaar een dode man ligt en niemand iets doet om hem te begraven of zo, en overal die ontlasting en bijbehorende stank en vliegen. Heel boeiend om te lezen!