Primaire gegevens. AuteurAnthony Burgess TitelA Clockwork Orange Verschenen in1962 Aantal blz.149 Leestijd7 uur Uitgelezen op 29-03-200 Verantwoording keuze. Het was erg moeilijk dit keer om een boek te pakken te krijgen. Het wilde allemaal niet zo lukken, en ik had zelfs een keer gevraagd of ik ook een boek mocht lezen wat niet op de lijst stond, namelijk Dr Jecyle an Mr Hyde. Maar voordat ik daarin begon ging er een hele tijd overheen. Ik heb toen het boek weer in moeten leveren en een fikse boete moeten betalen. Later zag ik ergens een lijst en de enige titel die wat herkenning bij mij opriep was a clockwork orange. Om het te vinden heb ik dit toen ingetypt bij de zoekmachine van www.ilse.nl, waarna ik de schrijver wist en kon beginnen. Verwachtingen vooraf. Na de achterkant gelezen te hebben ben ik benieuwd of ik de 3 vaste talenten van Anthony eruit kan halen, welke zijn gruwel, sociale voorspellingen en de menselijke strijd tussen goed en kwaad. Op de voorkant staat een plaatje waar ik niet goed mee overweg kan het lijkt een beetje op Picasso, maar dan weer wat simpeler. Hierop staat opvallend een oog getekend in de vorm van een tandwiel. Dit zou kunnen duiden op een ingewikkeld verhaal wat perfect in elkaar steekt en op de oplettendheid die je moet hebben voor eventuele valkuilen. Het verhaal was op zich niet echt ingewikkeld, maar door het moeilijke taalgebruik (ben al niet zo\'n held in Engels) heb ik er lang over gedaan voordat ik een beetje door had hoe het precies in elkaar stak. De 3 talenten die worden genoemd kunnen er wel degelijk uitgehaald worden, want er gebeuren toch vrij gruwelijke handelingen en er is een strijd tussen goed en kwaad (therapie). De sociale voorspellingen kon ik er niet echt uithalen, ik had niet echt het idee dat er een voorbeeldmodel qua socialiteit in het boek voorkwam. Ook had ik de enorme terugval na de therapie en de 2 politie-bendeleden niet verwacht. Eerste reactie achteraf. Ik vind dit werk:Het werk heeft me aan het denken gezet, omdat ik me afvraag hoe je iemand helemaal kunt brainwashen. Dit gedeelte sprak me wel aan, omdat ik net op Discovery had gezien dat ze in America via speciale chips en boeken mensen tot machines om kunnen bouwen. Ik heb wel wat aan het boek gehad, omdat mijn Engels er hopelijk wat beter van geworden is. Het boek spreekt me wel aan, omdat je je nu beter kunt verplaatsen in mensen die agressief zijn aangelegd, bovendien geeft het ook een kijk op de wereld door middel van de termen groeien en vormen. Korte samenvatting. Axel vormt met zijn brothers Pete, Georgie en Dim een straatbende. Ze kicken erop mensen toe te takelen en te beroven van alles wat ze lief is, ze stuiten er zelfs niet voor terug als ze hierdoor mensen doden. Om niet in de moeilijkheden te komen gaan ze naar de bar en bieden ze verslaafde vrouwen drank aan in ruil voor een sluitend alibi. Het loopt meestal goed af, maar aan alles komt een eind, zo ook in dit verhaal, want na een onderlinge ruzie wordt Axel verraden door zijn eigen brothers. Axel heeft net ingebroken en de inwonende vrouw vermoord wanneer hij de politie hoort komen. Hij wil snel naar buiten maar daar stond Dim hem op te wachten en nog voor hij het doorhad werd hij door hem neergeslagen. Axel wordt dus opgepakt door de politie wordt veroordeeld voor 14 jaar cel. Hij belandt daar met nog 5 anderen in een veel te kleine cel. Daar wordt hij op de hoogte gesteld van een speciaal project. Met de zogenaamde Ludvicio techniek waarbij hij voortdurend aan geweld wordt blootgesteld en wordt verzwakt door speciale injecties kan hij zijn celstraf verkorten tot een aantal weken. Ondanks de zware periode doorstaat Alex het proces goed. En wordt dan ook al gauw weer vrijgelaten. De neveneffecten waar hij nu echter last van heeft zijn heel bijzonder. Hij kan namelijk zichzelf niet meer overhalen tot wandaden, want zo gauw hij de neiging krijgt te gaan vechten of zich te misdragen wordt hij misselijk. Ook wordt hij misselijk van alle klassieke muziekstukken. Hier is hij namelijk tijdens zijn procedure tot vervelens toe aan blootgesteld. Eenmaal buiten wil hij zijn ouders verrassen met zijn komst, die hebben echter al een nieuwe zoon geadopteerd, genaamd Joe en willen niets te maken hebben met al zijn criminele handelingen. Weer buitengezet gaat hij naar de bibliotheek. Daar komt hij een oud slachtoffer van hem tegen, die hem probeert te lynchen. Hij denkt dan gered te worden door de politie, maar niets is minder waar, want de politieagenten zijn 2 oude bekenden namelijk Dim en Billyboy (leider van een andere straatbende). Hij wordt door hen mishandeld en als hij zich wil verzetten wordt hij tevens misselijk. Achtergelaten in het bos komt hij na een strompelpartij bij het huis van F. Alexander aan. Hoewel hij ook een oud slachtoffer is, gebruikt hij Alex in een actie tegen de huidige regering. Om wraak op Alex te nemen, speelt hij veel klassieke muziek, wat Alex niet kan verdragen, waardoor hij het onderneemt om zelfmoord te plegen. Hij springt uit het raam, maar helaas voor hem overleeft hij het. Hij belandt in het ziekenhuis en als hij weer bij is gekomen ontdekt hij dat hij weer de oude is. De oude agressieve Alex die hij altijd was geweest. Tijd en ruimte. Tijd Het verhaal wordt chronologisch verteld, wat de begrijpelijkheid van het verhaal bevordert. Omdat er ook een film van verschenen is, zal de verteltijd rond de 2 uur bedragen, omdat je het hele verhaal in tekst en beeld kunt uitdrukken gaat het vertellen van de gebeurtenissen sneller dan dat ik ze lees of hardop zou vertellen. De vertelde tijd neemt heel wat meer in beslag, de gebeurtenissen nemen al gauw een avond in beslag bij de wat kleinere overvallen tot weken in het afkickcentra. De totaal verstreken tijd scha ik daarom op een jaartje of 2 a 3, ik kan er natuurlijk naast zien, maar dat zal dan aan mijn Engels liggen. He verhaal zal zich afspelen rond de jaren 60, de tijd waarin Anthony Burgess leefde, dit omdat men toen begon met groepenvorming, neem als voorbeeld flower power. Ruimte Het verhaal speelt zich af in de buitenomgeving van New York (hier jatten ze spullen en overvielen ze de mensen, soms ook in huizen zelf), en de binnengelegenheden van de bar (hier zorgden ze voor hun alibi), de staja (staatsgevangenis), het afkickcentra (hier werd Ludvicioproject bewerkstelligd), het huis van F. Alexander (hier werd hij geholpen totdat ze hem gingen gebruiken om er zelf beter van te worden) en het ziekenhuis (hier wordt hij weer de oude) . Hoe het weer was al die dagen is niet van invloed op de gebeurtenissen, maar alleen op de spanning, daarom zullen ze in de verfilming wel veel regen en onweer gebruiken. Wijze van vertellen. Het verhaal wordt in de ik-vertelsituatie neergezet. Dit is mooi gekozen en erg belangrijk voor het verhaal, de gevoelens, ideeën en belevingswereld van Alex wordt zo mooi in kaart gebracht. Dit was vooral mooi in het tweede deel van het boek, als Alex daar in de gevangenis zit en wat later in het afkickcentra. Ook zijn de tegenslagen die zo\'n jongen dan ondergaat heviger dan wanneer je ze in het algemeen verteld. Spanning. Dit verhaal had een behoorlijk spanningsgehalte. Alle kleinere roof en knokpartijen, die de wat grotere tot gevolg hadden, tot het moment van verraad en onwerkelijkheid, wat een omslagpunt was in het verhaal. Dan is het ondanks wat knokpartijen wat rustiger in de gevangenis en in het afkickcentrum, wat de inleiding is op het laatste deel, dan krijg je het moment van vreugde wat in elkaar zakt als Alex niet meer wordt geaccepteerd bij zijn ouders gevolgd door de ongelukkige treffing met de politieagenten en het huis van F. Alexander. Nu werd een hyperbool van onwetendheid en niet meer weten wat te doen ontwikkelt, die wordt beëindigd met zijn sprong uit het raam en de belanding in het ziekenhuis. Thema en motieven. Thema Hoe goed te zijn/worden, als je al op het foute pad zit. Hier draait het verhaal in het kort om. Alex zit al op het foute pad en via het afkickcentrum proberen ze hem tot het goede te vormen. Maar ondanks de inspanning die het heeft mogen kosten, wordt hij weer snel geconfronteerd met het verleden. En na een aantal tegenslagen is de muur die is opgebouwd al wat gescheurd. Na de val uit het raam, is deze muur als het ware gebroken, net zoals een glas breekt als je het laat vallen. Motieven Een veel voorkomend motief was de gewelddadigheid waarmee alles gebeurde. Neem bijvoorbeeld alle kleine voorvallen, de film waarnaar Alex heeft moeten kijken, de tegenslagen die hij moest verwerken en het handelen van de straatbende. Het ziek/misselijk worden komt ook steeds terug, is het niet van het hierboven genoemde geweld, dan is het wel van de klassieke muziek, wat ook een motief is. Omdat Alex het niet kon hebben als het werd afgekraakt en het werd gedraaid tijdens zijn afkickprocedure. De manieren waarop de hoofdpersoon zichzelf verwoordt, dan als nummer (6655321 in de gevangenis), dan als your humble narrator of gewoon als Alex of I. Ook al de doden die zijn voorgekomen uit hun handelen zijn een motief, net als het aanpakken van de zaak, door middel van smoesjes (ziek zijn, mag ik wat water). Het verleden wat Alex verschillende keren parte speelt, nadat hij was genezen van zijn gewelddadigheid. Zoals het agentenverhaal, de man van de bieb en F. Alexander. De vrouwen die ze op dezelfde wijze misbruiken, veel drank voeren en dan verhalen vertellen of verkrachten. Het leiderschap, er is een duidelijke wil naar het leiderschap, waardoor onderlinge ruzies ontstonden en Alex uiteindelijk is verraden. Het Ludvicoproject, met de injecties, muziek en gewelddadige films. Dim, tot twee keer toe pak hij Alex aan, voor de dingen die hem niet aanstonden. Personages. Hoofdpersonage Alex Een jongen die als half leider van een straatbende een verlaten leven leidt, benadrukt door het niet accepteren door zijn ouders aan het einde van het verhaal. Toch elke keer weer de spanning opzoekende wilden ze wel zekerheid (alibi) over hun toekomst. In da gevangenis stond hij graag zijn mannetje, maar naaide hij zijn celgenoten ook vlot een oor aan als hij er zelf beter van zou worden. Daarna creëert hij in een isolatieruimte een anti-violence schild wat ook invloed heeft op zijn beleving. Hij gaat graag de confrontatie aan en draait er zijn hand niet voor om, heil te zoeken bij oude bekenden. Zijn wil/drang naar geweld is echter sterker dan zijn wil om gelijk te zijn als de rest van de wereld, omdat hij uiteindelijk weer in dezelfde sores belandt. Wat hem een afhankelijk, grondgelegen persoon maakt. Bijpersonen Dim De verrader, wilde graag leiderschap van de bende hebben, hierbij is hij een beetje klungelig, waardoor hij niet lang uit de handen van de politie zou blijven. Is politieman geworden, en wilde Alex graag een loer draaien. Georgie & Pete Zij waren opvulling van de bende, wat bijfiguren die een beperkte invloed in het verhaal hebben gehad. Ze zullen daarom ook nooit de bedenkers zijn geweest van al hun praktijken. Georgie wordt later gedood bij een inbraak en Pete is getrouwd en leeft gelukkig. F.Alexander Hij is een intellectueel persoon, die graag corrupte mensen op hun eigen corrupte wijze wil terugpakken. Hij is rustig en houdt rekening met alles, hij bedankt alles van tevoren en neemt een kleine wraak op Alex, voor het doden van zijn vrouw. Tevens is hij schrijver van het boek: A Clockwork Orange. Titel. Deze titel was erg pittig en de woorden kunnen los van elkaar uitgelegd worden, maar ook in zijn geheel. We beginnen met het deel Orange. Dit symboliseert het normale doen, het groeien. Bij veel mensen is er een bepaald schema van het vullen van een week, dit gebeurt niet bij de mensen waarbij elke dag nieuwe onverwachte dingen gebeuren, zij zijn op zichzelf aangewezen me extra neveneffecten, wat de positieve groei van de ziel tegengaat. Dit geeft een lichtere oranje kleur. Clockwork symboliseert het gevormde, alles wat geforceerd uit iemand wordt gehaald. Stelselmatig worden er dingen in en uit geschakeld, als een halve machine die op radertjes loopt. Dit is niet vergelijkbaar met het schema wat hierboven verteld is, omdat het schema wat hierboven bedoeld is naar eigen idee is in te vullen, en het schema hier door anderen is opgezet. A clockwork orange in zijn geheel. Dit gaat over iemand die tussen deze twee hierboven genoemde inzit, ook wel te zien als respectievelijk het goede en het kwade, want iemand die niet kan kiezen tussen goed en kwaad kan helemaal niet kiezen en is nooit volledig mens. Ook wel een kleurrijke robot van de staat genoemd, omdat hij niet saai zilver of grijs van de stalen omhulling van robotten is, ofwel a clockwork orange. Persoonlijke beoordeling. Het onderwerp vond ik wel aantrekkelijk, met name de brainwashing sprak mij erg aan, maar dat was al verteld in de inleiding. Het is niet echt plaatsbaar in mijn belevingswereld, je hoort wel eens verhalen dat er het een en ander is gebeurt, of dat iemand iets naars heeft meegemaakt, maar het is geen dagelijkse kost voor mij. Het boek kwam niet echt overeen met mijn gedachten, maar da kom denk ik, omdat de techniek wat verandert is in de loop der jaren en dat tijden veranderen. Bovendien ben ik niet gewelddadig aangelegd. De onderwerpen werden op zich wat oppervlakkig verteld, maar door de manier van vertellen leek het meer. Ik heb op internet ergens gelezen dat er een film van gemaakt is en ik ben zeker van plan die eens te huren in de videotheek. De belangrijkste gebeurtenissen waren de 2 omslagpunten, eerst de oppakking en verrading van Alex, daarna de terugval naar de gewelddadigheid, omdat het schijnbaar niet mocht om weer je weer netjes te gedragen. De gebeurtenissen waren allemaal wel leuk, en er waren niet echt vervelende stukken bij, het was allemaal niet echt geloofwaardig, maar sommige dingen zouden inderdaad zo kunnen voorkomen als je je op het slechte pad begeeft. De personages die er echt toe deden waren niet echt geweldig neergezet, maar toch vormden ze een goed deel om gebeurtenissen te vervolgen en nut te geven. De hoofdpersonage was wel duidelijk neergezet, maar hij had zich sommige dingen wat eerder moeten realiseren, dan was het helemaal goed gekomen met hem. Ik ben absoluut niet beïnvloed door het gedrag wat Alex vertoonde, het heeft me hooguit wat meer inzicht gegeven. De opbouw was erg fijn, omdat het chronologisch verteld werd, was het allemaal goed te volgen en met een woordenboek kwamen we al gauw een heel eind. Ik vond de afloop wel verrassend, omdat je vaak ziet dat het allemaal goed afloopt, maar ditmaal viel de hoofdpersoon weer terug in zijn eigen wereld zoals hij die in zijn jeugd had opgebouwd. Net het jojo-effect bij afvallen. Het taalgebruik was wel het rottigste van het boek, de woorden waren vaak onbekend en ik heb er heel wat avonden aan moeten spenderen om het een beetje te kunnen volgen. Als er dan ook nog eens een lange ingewikkelde zin uit voortkwam moest ik er toch echt even mijn talent op loslaten. Het is wel allemaal duidelijk beschreven, zodat ik me er snel een beeld van kon vormen en ik de lijn beter vast kon houden. Het aantal dialogen viel me wat tegen, wat ook de lengte van het lezen beïnvloedde. Verder vond ik het geheel wel aardig, maar niet echt iets uitspringends in het bijzonder.