Reden voor het kiezen van dit boek

Ik heb dit boek gekozen, omdat ik in de tweede of derde klas er iets over gelezen had in een schoolboek duits. Het leek me interessant omdat als een drugsverslaafde over haar eigen leven schrijft, je een helderder kijk krijgt op de problemen van een verslaafde dan dat je een bericht in de krant leest.

Samenvatting

Christiane F vertelt haar verleden met betrekking tot haar drugsverslaafdheid.
Van een plattelandsdorpje verhuisde Christiane als zesjarig meisje met haar ouders en zusje naar de drukke stad Berlijn. Haar ouders wilden er een huwelijksbureau oprichten, maar dat kwam er niet van terecht. Ze moesten verhuizen naar een goedkopere woning in Gropiusstadt, een nieuwbouwwijk met veel hoogbouw. Christiane kwam erachter dat het spelen in Berlijn veel anders gaat dan spelen in haar vroegere woonplaats. In het dorp speelden grote en kleine kinderen samen zonder dat er een leider was. In Gropiusstadt echter speelden de kinderen, ook op school, meer tegen dan met elkaar. Je moest anderen overtreffen om macht te tonen, bijvoorbeeld door speelgoed kapot te maken. In Gropiusstadt hingen overal borden, zodat je haast niets mocht doen of je kreeg al met de conciërge te maken. Er werd een avonturenspeelplaats voor de kinderen gemaakt, maar die kwam er al snel uit te zien als een betonnen bunker, zodat de lol er snel af ging. In Gropiusstadt was namelijk veel vandalisme. Christiane was altijd al een dierenliefhebster geweest. Er was een hond, genaamd Ajax, twee katten, vier muizen, twee konijnen en een parkiet. Thuis had Christiane het niet gemakkelijk. Ze werd vaak door haar vader met een stok geslagen. Het werd zo erg dat haar ouders gingen scheiden. Samen met haar moeder en zusje trokken verhuisde ze naar Rudow. Christiane kon het met haar moeders nieuwe vriend Klaus slecht vinden. Verder begon ze uit supermarkten te stelen en rookte ze sigaretten peuken. Christianes zusje trok in bij haar vader. Dat kwam als een enorme klap voor Christiane en haar moeder.
Toen ging Christiane naar de Gesamtschule. Overal waren al groepjes en vriendenkringen gevormd. Christiane ging zich anders kleeden en begon zich op te maken. Een meisje imponeerde haar. Ze heette Kessi en had een ruige vriend die Milan heette. Ze zag er veel ouder uit dan de rest van de klas. Christiane ging samen met hen naar het Haus der Mitte, hoewel ze pas 12 was. Dat was een jeugdcentrum van de protestantse kerk met in de kelder een soort disco. Daar kwam ze als eerste in aanraking met hasj en Christiane nam een trekje, omdat ze bij de groep wou horen. Ze had nauwelijks idee van wat hasj was. De anderen uit de groep waren op alle vlakken haar grote voorbeeld. Hun relaxtheid en de omgang met elkaar. Via die groep kreeg ze ook andere drugs zoals trips (LSD), valium en andere pillen. Van bier moest ze niets hebben. Ze vertelt dat haar moeder en haar vriend niks door hadden. Ze kreeg steeds meer problemen op school, omdat ze vaak spijbelde en ze nooit meer huiswerk maakte.
Christiane ging vervolgens met de groep naar de discotheek Sound. In Sound was er een uitgebreidde drugsscene, zelfs heroïne kon je krijgen. Christiane ging al gauw elke zaterdag met onder andere Kessi naar Sound toe, terwijl ze softdrugs bleef gebruiken. Kessi werd het verboden naar Sound te gaan, maar Christiane, pas 13, wist niet waar ze anders de zaterdagavond door moest brengen, dus sloot ze zich aan bij de groep van Atze, waar Christiane als eerste verliefd op was. Het ging al snel uit, omdat Atze een meisje verlangde waar hij meer dan alleen zoenen kon doen. Detlef, een 16-jarige jongen uit dezelfde groep troostte haar. Christiane vond hem lief, omdat hij zo naar haar omkeek. Christiane vertelde haar moeder over haar dubbelleven, want ze was moe van het liegen. Er kwam steeds meer heroïne (in het boek H (spreek in het Engels uit: eetsh) genoemd) in Sound. Aanvankelijk was Christiane er doodsbang voor, maar toen Detlef een shot had genomen probeerde Christiane de harddrug op 13-jarige leeftijd.
Op een zaterdag kwam Christiane in Sound twee meisjes van 12 en 13 tegen die, zo vond ze, sterk op haar zelf leken. Stella en Babsi Christianes beste vriendinnen worden. Christiane wilde de twee tevergeefs behoeden aan heroïne te gaan. In de zomer van 1975 nam de volgende stap op drugsgebied: ze snoof niet meer heroïne, maar begon de drug te spuiten. Toen kreeg ze geelzucht. Geelzucht is een ziekte waar veel junks last van hebben, door verontreinigde spuiten. Om aan geld te komen voor heroïne moest Detlef tippelen op Bahnhof Zoo. Christiane wilde zo graag bij Detlef zijn, dat ze zich bij zijn junkie-groep op Bahnhof Zoo aansloot. Christiane, Bernd en Detlef mochten bij Axel thuis slapen. Axel huis zag er echt als een junkie-huis uit. Alles van waarde was verkocht en het was een grote stinkende puinhoop, behalve het bed dat Christiane kreeg. In dat altijd verschoond bed sliep Christiane ook voor het eerst met Detlef. De beiden fantaseerden over een leven zonder heroïne.
Lichamelijk was Christiane ook al verslaafd, op een ochtend was ze turkey. Turkey komt van het Engels en is de ontwenningsverschijnselen die een junk krijgt als zijn of haar lichaam heroïne nodig heeft. Toen er weer turkey bij haar op kwam zou ze eerst gaan bietsen, maar omdat het niet genoeg geld opleverde voor Detlef en haar, moest ze gaan tippelen. Met klanten geslachtsgemeenschap hebben zag ze absoluut niet zitten, maar ze trok wel af en pijpte. Omdat ze nog jong was en er nog mooi uitzag lag ze goed op de markt. Op een gegeven moment kwam Christiane Babsi en Stella weer tegen. Ze waren intussen ook verslaafd geraakt aan heroïne en tippelden. Ze praatten met elkaar over klanten en als ze met z’n tweeën waren spraken ze kwaad over de derde. Christiane had nauwelijks tijdsbesef. Ze dacht totaal niet na en wist eigenlijk niet of ze nog wel leefde.
Op een dag kreeg haar moeder het bewijs dat haar dochter drugverslaafde was: ze vond bloedspatten op de muur van de badkamer en een nog warme lepel om de heroïne op te lossen. Christiane bekende en zei dat ze niets liever wilde dan af te kicken met Detlef. Detlef kwam vervolgens bij haar op de kamer te liggen en beiden waren ze drie dagen turkey. Maar toen ze lichamelijk niet meer afhankelijk waren liepen ze door Berlijn naar Axel en Bernd om te zeggen dat ze afgekickt waren. Als er lichamelijk af waren konden ze nog wel een keer spuiten. En alles begon weer van voren af aan. Toen Christiane op een avond thuiskwam liet haar moeder haar de krant zien. Er was weer een slachtoffer aan heroïne gevallen. Het was Atze, de vroegere vriend van Christiane, die haar imponeerde door te zeggen dat hij alleen maar in het weekend spoot en wel een tot twee maanden zonder kon. Christiane wist dat dit ook haar lot was. Christiane werd gepakt in een razzia van de polizie naar drugsbezitters. Haar moeder werd opgebeld en die deed vanaf dat moment erg koel tegen Christiane. Haar moeder controleerde voortaan Christiane’s armen om te zien of ze gespoten had, maar Christiane begon nu de heroïne in een ader in haar hand te spuiten. Christiane’s stuurde haar dochter voor vier weken naar familie in een dorp. Ze hoopte dat Christiane zonder mogelijkheid om aan heroïne te komen genezen zou worden. Christiane was daar eerst een paar dagen turkey, ze ging op de eettoer, maar toen ze terugkwam kon ze bij Detlef toch weer een spuit krijgen.
Axel was dood. Nu Detlef geen plaats meer had om te slapen, moest hij voortaan bij Rolf, een klant overnachten. En als Christiane bij Detlef wilde zijn, zij dus ook. Met haar moeder wisselde Christiane geen verstandig woord meer. Christiane stelde zichzelf voor twee keuzes: zelfmoord door middel van een overdosis heroïne (het Gouden Shot) of een serieuze poging doen ervan af te komen. Ze besloot bij Narkonon in therapie te gaan. Narkonon was feitelijk een dubieuze onderneming van de scientology-kerk, uit op het geld van mensen met vreemde drill-oefeningen die nergens op slaan. Na twee weken rende ze weg en ging tippelen met Stella voor een shot. Babsi, waar het erg slecht mee ging, vond het een goed idee samen met Christiane af te kicken in Narkonon.
Christiane’s vader was het er niet mee eens dat Christiane in Narkonon verbleef. Het lukte hem, tegen de wil van Christiane in, haar uit Narkonon te zetten. Christiane zou voortaan bij hem thuis wonen en in een nieuw café vrienden maken. Om ervoor te zorgen dat Christiane niet aan heroïne kon komen deed hij de deur op slot en, als hij er niet was, zou hij haar opbellen, zodat hij wist dat ze thuis was. Toch ging Christiane die tijd naar de drugs-scène op de Hasenheide, waar ze Detlef ook weer zag, die net weggerend was uit een kliniek. Maar al gauw zat Detlef in de gevangenis, net als Stella. Christiane was bijna altijd bij een klant, ene Heinz, de vroegere klant van Stella en Babsi, die rechtstreeks met heroïne betaalde. Op een ochtend las Christiane in de krant dat haar beste vriendin Babsi al op 14-jarige leeftijd aan onzuivere heroïne overleden was. Christiane voelde alsof ze haar eigen dood las, want zij had veel gelijkenissen bespeurd tussen Babsi en haarzelf in de afgelopen jaren. Christiane ging gelijk op zoek naar de dealer die Babsi verontreinigde heroïne had verkocht.
Toen besloot Christiane naar Bonnies Ranch te gaan, een dwangkliniek als laatste hoop om te stoppen. Samen met nog drie andere junks terroriseerde Christiane de boel daar, maar ze werden stevig onder de duim gehouden. Christiane schreef veel brieven brieven naar Detlef in de gevangenis, onder andere over hun toekomstdromen zonder heroïne. Christiane ontsnapte doordat ze opgenomen moest worden in een ziekenhuis. Ze werd echter weer gauw in een razzia opgepakt en naar het politiebureau meegenomen. Ze ging nadat ze vrij was iedere week elke naar het drugscentrum en weer als ze in de buurt was van een therapie-plek kreeg ze haar geelzucht weer. Maar toen kwam Detlef op ziekenbezoek en samen met hem smeerde ze zich weer uit het ziekenhuis op zoek naar een dealer.
Christiane kreeg mot met Stella omdat zij heroïne, die ze samen met nog twee anderen, voor zichzelf had genomen. Toen ging Christiane nadenken. Over het ellendige drugswereldje, het tippelen en dat ze maar telkens geen therapie-plaats kon krijgen. Ze kwam tot de conclusie dat het leven voor haar geen zin meer had. Ze tippelde een half gram heroïne bijeen en ging naar de schoonste toiletten van Berlijn, waar al veel junks zich van hun leven hadden berooft. Christiane was helemaal niet sentimenteel, ze was doodkalm. Ze spoot het spul er in een keer in en ging van haar stokje.
Gelukkig was een half gram niet genoeg geweest om Christiane te doen doden. Ze werd met een verlamd been naar een dokter gebracht. Ze sliep die nacht bij Rolf, de vast klant van Detlef. Detlef was van plan met Christiane te gaan dealen, dat maakt het tippelen overbodig. Detlef kreeg de voorraad heroïne van Piko, die hij elke ochtend terug moest betalen. zouden ze zelfs winst maken en langzaam afbouwen met het drugsgebruik. Detlef kreeg een goede naam als dealer, maar er was weer een razzia. Detlef moest de heroïne weggooien en later konden ze het niet meer wagen op te halen. Ze konden dus Piko niet betalen. Detlef echter viel bij Rolf thuis flauw door een shot en Christina belde de politie op. Later werd ze opgepakt en haar moeder stuurde haar naar familie in Hamburg om ervoor te zorgen dat Christiane niet zoals Atze, Axel, Micha en Babsi zou eindigen.
Bij haar familie moest Christiane eerst wennen, maar ze zou nooit meer heroïne gebruiken. Ze werd van de Realschule geschopt, omdat de directeur haar dossier van haar drugsleven in Berlijn had gekregen. Christiane moest naar de Realschule. Met haar vriendjes wilde ze nooit naar bed, omdat ze dat alleen voor Detlef hield. Ze had een nieuwe vriendgroep en daarmee vetrok ze vaak naar een grote kalkgroeve, om afgesloten te zijn van die hektische wereld. Ze was ontsnapt.

Mijn mening:

Mijn eerste persoonlijke reactie was dat ik het boek zeer indrukwekkend vond. Je leest vaak berichten in de krant over heroïne-slachtoffers, maar er was een veel grotere belevingsafstand dan als je het verhaal leest. Het is ook echt gebeurd, dat maakt het boek zo bijzonder, je krijgt geen fictie voorgeschoteld, maar een waar verhaal met een hoog realiteitsgehalte.
Het onderwerp drugsverslaving spreekt mij aan, omdat het van deze tijd is en dat iedereen er ooit eens mee te maken krijgt. De manier van het onderwerp te presenteren is uitstekend. Je krijgt geen betere kijk op de problemen van drugsverslaving dan dat je het zelf vertelde verleden van een verslaafde leest. Zo leef je veel meer met die persoon mee, zo vat je hun motieven beter dan je die informatie van bijvoorbeeld een hulpverlener hoort.
De personages komen zeer realistisch over. Hoewel je alleen door de ogen van Christiane kijkt, kan je ook een goed beeld van bijvoorbeeld Detlef en Christiane’s moeder maken. Naast Christianes verhaal komen ook volwassen aan het woord. De stichter van het Haus der Mitte, een politieman, maar vooral Christiane’s moeder. Door het hele boek heen komt zij aan het woord. Ik vind dit een goede methode, omdat je eens een andere kijk op de gebeurtenissen van Christianes leven krijgt. Ik zou niet graag op Christiane of Detlef willen lijken, omdat hun verslaafdheid hun leven zo geruïneerd heeft, dat ze later niet meer vertrouwd worden, meestal werkloos blijven en dat ze heel hun leven hun dossier bijdragen, waarin alles over hun tijd in Berlijn vermeld wordt. Ik vind het schandelijk dat ze door een vroege periode zich toch niet fatsoenlijk in maatschappij kunnen plaatsen. Christiane wordt bijvoorbeeld van haar school geschopt, zonder verdere reden.
Ik weet eigenlijk niet wat ik van Christiane moet denken. Enerzijds vind ik haar een verstandig, aardig meisje, anderzijds vind ik haar het tuig van de samenleving die door te tippelen aan geld moet komen voor drugs. Ik ben in ieder geval wel blij dat ze uiteindelijk van heroïne weg wist te geraken. Ook bewonder ik haar vanwege haar vechtlust om door te zetten, het telkens opnieuw proberen te stoppen. Voor Detlef geldt ongeveer hetzelfde als voor Christiane. Ik geloof best dat het een hele aardige gozer is, maar door drugsgebruik is hij afgetakeld in een zielige drugsverslaafde, zonder toekomst. Christianes moeder daarentegen vind ik sympathiek. Ze doet haar best om ervoor te zorgen dat Christiane een gelukkige tiener wordt, helaas pakt dat verkeerd uit. Ik kan haar niets verwijten dat zij voor een vrije opvoeding gekozen heeft, omdat haar vader haar uitermate streng had behandeld. Het gegeven dat ze op een moment nauwelijks nog met Christiane praat vind ik begrijpelijk. Christianes moeder had zoveel teleurstellingen van valse hopen met betrekking tot het afkicken.
De gebeurtenissen volgen elkaar op een logische manier op. Het verhaal is gewoon in chronologische volgorde ab ovo geschreven. Je raakt de draad wat minder snel kwijt dan dat je door het verhaal heen springt. Sommige gebeurtenissen zijn zeer aangrijpend, bijvoorbeeld Christianes moeilijke jeugd of haar eerste spuit. Het wordt nog aangrijpender als je bedenkt dat het niet gewoon een verhaaltje is, maar dat het een echt verleden is dat op veel meer drugsverlaafden slaat.
Het taalgebruik past bij Christiane. Er waren veel korte zinnen die gemakkelijk te lezen waren, hoewel er soms nogal wat spreektaal in gebruikt werd die je niet in woordenboeken terug kon vinden. Als een zo’n woord gebruikt werd, kon je de betekenis vaak contextueel afleiden, zeker als het meerdere keren gebruikt werd. Je ziet duidelijk het verschil in taalgebruik tussen Christiane en bijvoorbeeld haar moeder als zij het woord had. Die zinnen waren veel uitgebreider en vaak met moeilijkere woorden.
Tot slot denk ik dat dit boek me heeft geholpen drugs- verslaafden met hun problemen te begrijpen.

De verhaalpersonages:

· De hoofdpersoon is Christiane F. Christiane vertelt zelf haar geschiedenis in dit boek. Ze is een gewoon meisje dat erkenning wil van de klas en vrienden en zodoende gaat ze samen met hen drugs gebruiken, die makkelijk in Berlijn te krijgen zijn. Ze werd vroeger vaak door haar vader geslagen en haar moeder was de hele dag werken.
· Christiane’s bezorgde moeder had eerst niets in de gaten van haar dochters dubbelleven. Ze was erg vrij met Christiane, omdat haar eigen vader haar zeer streng op had gevoed. Ze wou Christiane de kans geven zich tot een vrolijke puber te ontwikkelen, zonder achter na gezeten te worden door een ouder. Als Christiane’s moeder uiteindelijk haar heroïne-verslaving ontdekt neemt ze wel gelijk actie en zorgt er voor dat Christiane afkickt, hoewel die poging tot niets uitleidde. Sindsdien had ze altijd een deuk in haar vertrouwen in Christiane en ging ze op een gevegen moment gedragen alsof Christiane haar dochter niet was.
· Christiane’s vader sloeg Christiane vaak toen ze nog klein was. Hij probeerde later Christiane van haar drugsverslaving af te helpen, maar zonder succes.
· Detlef was Christiane’s vaste vriend. Hij was ook aan de heroïne verslaafd. Detlef wilde zo graag met Christiane een gewoon leven leidden zonder heroïne. Detlef en Christiane hadden vaak geprobeerd samen af te kicken, maar telkens weer sleep de een de ander weer mee.
· Babsi was Christianes beste vriendin. Zij was ook verslaafd en stierf zelfs als jongste heroïne-slachtoffer van Duitsland. Babsi ging het verst in het tippelen, ze had zelfs geslachtsgemeenschap met klanten, wat Christiane en Stella het ergste vonden wat er was.
· Stella was ook een vriendin van Christiane. Door haar verslaafdheid belazert ze alles en iedereen.
· Kessi was Christiane’s vriendin van de eerste klas van de Gesamptschule. Haar ouders grepen op tijd in, zodat Kessi niet in het heroïne-wereldje belandde.
· Kathi was iemand van de hasj-groep uit het Haus der Mitte. Kathi wilde meer meer met Christiane dan Christiane op een leeftijd van 12 gedurfd had.
· Atze was de eerste persoon waar Christiane verliefd op werd. Hij behoorde tot haar vriendengroep in Sound. Hij pleegde zelfmoord en liet een brief achter, waarin hij iedereen waarschuwde voor de gevaren van heroïne.

De boodschap van het verhaal:

Christiane wil met dit duidelijk maken wat drugs zijn en wat drugs met je geestelijk en lichamelijk doet. Ze wil ook dat ouders van drugsverslaafde kinderen zich niet schuldige aan het feit dat hun kinderen drugs gebruiken. Het is en blijft de keuze van het kind. Maar vooral wil ze vooral het stilzwijgen van regeringen, organisaties en ouders doorbreken, zodat er een goed zicht komt op de problemen van drugsverslaafden en dat de instanties daar ook daadwerkelijk wat aan gaan doen.

Plaats:

Het verhaal speelt zich het meest af in West-Berlijn. Verder gaat Christiane twee keer bij haar oma logeren in het dorp Hessen en op het einde van het verhaal wordt ze door haar moeder naar familie in een dorp, vijftig kilometer van Hamburg, gestuurd, weg van heroïne. In Berlijn komt Christiane het vaakst op het Bahnhof Zoo, vandaar de titel.

Tijd:

Het boek behandelt de periode vanaf dat Christiane zes was, in 1968, tot aan 1978, toen Christina zestien was. Dus in de tijd dat de Berlijnse muur er nog stond, in het boek vluchtig genoemd.
In het begin verloopt er veel tijd om de simpele reden dat Christiane het zich niet heeft kunnen herinneren, in het midden van het verhaal wordt de tijd vertraagd (zo van 1972 tot 1976, dat was haar periode van drugsgebruik, daar wordt uitvoerig op ingegaan), en op het eind lijkt de tijd weer iets te versnellen.

Probleem en Thema’s:

Het probleem is duidelijk aan te wijzen. Christiane wil van heroïne af, maar krijgt daartoe door allerlei factoren de kans niet toe. Enkele factoren zijn: door haar vrienden geraakt ze telkens weer bij drugs, de afkickcentra zijn bomvol en kunnen alleen patiënten opnemen met veel zelfdiscipline en Christiane wordt op het einde niet meer door haar ouders vertrouwd. Na veel tevergeefse pogingen om zelf af te kicken, kwam haar moeder op nog maar één oplossing: Berlijn uit, weg van de heroïne. Hoewel er in Hamburg ook een heroïne-scéne is, kan Christiane het opbrengen, met steun van haar tante, niet meer in de harddrugswereld te verkeren.

Er is één hoofdthema en een paar andere thema’s.
Het hoofdthema is drugsgebruik en –verslaving. Het verhaal gaat het meest over op welke manier Christiane met allerlei drugs omgaat en hoe verslavend de drugs zijn, omdat Christiane ze blijft gebruiken, zelfs als ze lichamelijk ’clean’ is. Dit geeft aan dat de geestelijk factor van de verslaving groter is dan de psychische.
Een ander thema is: het opvoeden van kinderen, in het bijzonder van drugsgebruikende kinderen. Als Christiane’s moeder aan het woord is geeft ze vaak aan hoe ze Christiane groot wilde brengen op een vrije manier, niet zoals zij zelf is opgevoed door haar zeer strenge vader. Verder is de vriendengroep een niet onbelangrijk thema. Christiane wordt telkens door vrienden, zij het Kessi, Atze of Detlef aangespoord tot drugsgebruik, omdat Christiane bij de relaxte, verdoofd door drugs, groep wilde horen.

Het fragment

Op de volgende twee bladzijdes is het fragment, waarin Christiane droomt over een leven zonder heroïne met Detlef, nog voor ze naar Narkonon ging. Dit fragment spreekt mij aan, omdat het benadrukt dat de meeste drugsverslaafden wel van de drugs af willen, maar door allerlei omstandigheden lukt het ze gewoon niet. Ik vind dus ook dat de maatschappij niet zomaar moet doen alsof ze de problemen niet ziet, maar dat ze actief gaat helpen.