Auteur:

Franz Kafka

Titel:

Die Verwandlung

Plaats van uitgave:

Groningen

Jaar van uitgave (1^e druk):

1912

Op een dag ontwaakt Gregor Samsa uit een onrustige slaap en ontdekt hij dat hij is veranderd in een gigantische kever. Hij ziet op de klok dat hij twee uur te laat is voor zijn werk en maakt zich zorgen dat zijn baas heel boos op hem zal worden.  Zijn moeder en zus komen aan de deur en waarschuwen hem dat hij te laat is. Ze krijgen zijn kamerdeur niet open omdat die nog op slot zit. Gregor probeert uit bed te komen maar dat lukt niet omdat hij iedere keer weer op zijn rug rolt wanneer hij naar zijn zij rolt. Ondertussen hoort hij dat de procuratiehouder van zijn werk langs is gekomen om te kijken wat er aan de hand is met Gregor. Hierdoor schrikt hij, het lukt hem uit bed te rollen en hij roept dat hij zo snel mogelijk uit zijn kamer zal komen om met hem te praten. De procuratiehouder geeft Gregor door de deur heen een preek over zijn slechte werkhouding de afgelopen tijd, Gregor geeft hem ongelijk en probeert dit te verklaren, maar het blijkt dat zijn stem ook is veranderd en dat niemand kan verstaan wat hij zegt. Iedereen stelt hierdoor vast dat hij een ernstige verkoudheid te pakken heeft. Hierna lukt het Gregor de deur open te maken, dit doet hij met zijn mond die hij in het proces van uit bed komen heeft beschadigd.

Wanneer de deur open is, schrikt de procuratiehouder zich rot en rent hij het huis uit. Gregor probeert hem te volgen en zich te verklaren, zijn moeder valt flauw van het zicht en zijn vader jaagt hem weer zijn kamer in met een stok en een krant. Hij is echter te breed voor de deur en het lukt hem niet om zich snel in zijn kamer te wurmen, hij beschadigd zijn poten in het proces. Eenmaal in zijn kamer is hij doodmoe en valt hij in slaap.

Wanneer hij weer wakker wordt ziet hij een schaaltje met melk en brood liggen, hij heeft vreselijke honger en is blij dat hij zijn favoriete eten aantreft. Hij begint te eten en ontdekt al snel dat zijn smaakpapillen ook zijn veranderd, het smaakt vies en hij eet het niet op. Hij voelt zich slecht en verschuilt zich onder de bank. Vanaf dit moment brengt zijn jongere zusje Grete hem iedere ochtend verrot eten (wat hij wel lekker vindt) en maakt zijn kamer schoon. Gregor verschuilt zich onder de bank omdat hij zich om zijn uiterlijk schaamt en bang is dat hij zijn zusje zal afschrikken. Iedere avond luistert hij naar de gesprekken die zijn ouders tijdens het avondmaal houden. Deze gaan vooral over hoe zij gaan overleven nu hun kostwinner is veranderd in ongedierte. Hij denkt na over dat hij met kerst wilde aankondigen dat hij een studie aan het conservatorium voor zijn zusje wilde betalen, maar dit is niet mogelijk meer. Ook verneemt hij dat zijn moeder hem wil bezoeken, maar dat zijn vader en zusje het haar verbieden doordat ze ernstige astma heeft. Ondertussen ontdekt Gregor dat hij met zijn insectenlichaam over het plafond kan lopen en heeft hier veel plezier in. Zijn zusje merkt dit en besluit samen met hun moeder het meubilair dat tegen de muren staat uit zijn kamer te halen. Gregor vat dit echter anders op, het voelt voor hem alsof zij zijn vergeten wie hij is en hem van zijn laatste beetje menselijke identiteit proberen te ontnemen. In paniek probeert hij zijn houtgravure die hij laatst heeft gemaakt die aan de muur hangt te beschermen zodat ze het niet weg halen. Zijn moeder ziet hem nu weer voor het eerst sinds de eerste dag dat hij is veranderd en ze valt flauw. Zijn zusje wordt boos op hem en schreeuwt naar hem en noemt zijn naam, dit is voor het eerst sinds zijn verandering. Hij schrikt en rent de keuken in, zijn vader schrikt en bekogelt hem met appels om hem weer in zijn eigen kamer te jagen. Een appel blijft tussen zijn lichaamsdelen steken en maakt een grote, pijnlijke wond. Hij gaat terug naar zijn kamer.

Intussen is Grete verkoopster geworden en is zijn vader bankier. Ze verhuren drie kamers van het huis aan drie mannen om extra geld te verdienen. De schoonmaakster en kok hebben ontslag genomen omdat ze bang zijn voor Gregor en de familie heeft een nieuwe schoonmaakster ingehuurd. Dit was belangrijk omdat Grete haar motivatie was verloren om Gregors kamer schoon te maken en hem te voeden, daarom hebben ze een schoonmaakster ingehuurd die niet bang is voor Gregor. De drie mannen die de kamers huren weten niks van Gregors bestaan af. Omdat de familie onderhand gewend is geraakt aan Gregor laten ze de zijn deur op een kiertje open staan zodat hij naar hun gesprekken kan luisteren en een beetje kan rondwandelen wanneer de drie mannen niet thuis zijn.

Op een dag laten ze de deur per ongeluk ook open staan wanneer de drie huurders wel in de huiskamer zitten. Die hadden die avond net gegeten en zitten nu te kletsen. Ze vroegen of Grete een stukje viool voor hen kan spelen. Gregors vader commandeert haar direct een stukje te spelen en wanneer zij begint realiseert Gregor zich dat de prachtige muziek die zij maakt, het enige is wat zijn zintuigen op een menselijke manier prikkelt. Dit laat hem weer als zichzelf voelen na een heel lange tijd. Hierdoor kan hij het niet weerstaan om in het gangetje naar de woonkamer te gaan zitten om te kijken. Hij wordt zo overdonderd dat hij naar haar toe wil kruipen om te laten zien dat hij het prachtig vindt. De drie huurders zien hem, ze schrikken zich dood en ruziën met Gregors vader. Ze besluiten om te verhuizen en willen het geld terug. Wanneer de mannen weg zijn begint Grete te huilen en zegt ze dat Gregor hun hele familie zal verwoesten. Als Gregor echt nog was zoals vroeger was zou hij hen allang hebben begrepen en was hij uit zichzelf weg gegaan, stelt ze vast. De hele familie geeft haar gelijk, Gregor realiseert zich dat ze gelijk heeft en kruipt met veel moeite, omdat hij last heeft van zijn verwondingen, verdrietig naar zijn kamer. Eenmaal aangekomen fantaseert hij nog eventjes en sterft hij.

De volgende ochtend is de familie een beetje verdrietig maar vooral opgelucht wanneer ze Gregor dood aantreffen. Ze laten de schoonmaakster zijn lijk opruimen en ontslaan haar hierna. Vervolgens gaan ze op een uitstapje naar het platteland waar, ze financiële plannen maken voor de toekomst. De ouders realiseren zich, en het voelt aan alsof Gregor nooit heeft bestaan op dit moment, dat hun dochter een mooi geschapen vrouw is geworden en het tijd is om een leuke man voor haar te vinden.

1128 woorden

Uitwerking

1

verhaallijn(en)

(werk de verhaallijn(en) uit)

Er zijn twee verhaallijnen. Eén is van Gregor, en de ander is van het gezin samen (een alwetende verteller), na de dood van Gregor.
Gregor: Hij wordt op een dag wakker. Hij ontdekt dat hij in een kever is veranderd, tot verschrikking van de mensen om hem heen. Zijn zusje Grete verzorgt hem. Gregor kan niet meer naar zijn werk en is sterk afhankelijk van de mensen om hem heen. Hij verandert qua innerlijk ook steeds meer van een mens naar een kever. Zijn dierlijke instincten worden steeds sterker.

De rest van zijn familieleden krijgen op een gegeven moment allemaal een baan. Er wordt niet meer omgekeken naar Gregor. Na de uitspraak, dat Gregor het hele gezin verwoest, wordt hij erg verdrietig en kruipt naar zijn kamer. Daar sterft hij.

Het gezin: Op het einde, als Gregor dood is, voelt het gezin een opluchting. Ze zijn van deze last af. Gregor wordt opgeruimd door de schoonmaakster en het gezin gaat er samen op uit om te gaan wandelen. In de tram spreken ze over de toekomst. Ze willen een nieuw huis kopen wat kleiner en praktischer is. Ook willen de ouders voor Grete een man vinden.

2

gebruik van tijdsvolgorde

(chronologisch of niet? – voorbeelden)

Het is een chronologisch verhaal. Alles wordt op deze manier verteld, alleen er zijn wel een paar terug verwijzingen naar vroeger. Je krijgt bijvoorbeeld in hoofdstuk 2 meer informatie over het bedrijf van Gregors vader dat ten onder ging, en over hoe Gregor uiteindelijk het gezin ging onderhouden.

3

vertelperspectief

(welk perspectief, waar zie je dat aan en wat is het effect)

Het verhaal wordt door een personale verteller verteld, want je leest wat Gregor meemaakt en denkt. Over de andere personages wordt lang niet zoveel verteld. Je weet bijvoorbeeld niet wat Grete denkt als ze voor Gregor moet zorgen. Het effect is dat je het verhaal heel erg van één kant meemaakt. Je krijgt als lezer bijvoorbeeld niet zo veel sympathie voor de ouders. Zij willen Gregor op een gegeven moment helemaal niet meer helpen of verzorgen(de moeder hielp in het begin wel met meubels uit de kamer verplaatsen). De vader komt erg bot over, want hij is vaak boos op Gregor en is ook niet bang om hardhandig tegen zijn zoon te zijn. Gregor wordt letterlijk als ongedierte behandeld. Ook werken de ouders beiden niet, iedereen is afhankelijk van Gregor.

Later, toen Gregor dood was, was er sprake van een alwetende verteller. Er was niet meer één persoon in het verhaal die het verhaal vertelde. Dit geeft de lezer een vrij objectieve kijk naar de situatie.

4

titelverklaring

(titel, ondertitel en uitleg)

De titel van het boek is “Die Verwandlung”. Dat betekent “de gedaanteverwisseling”. Gregor maakt in het verhaal een gedaanteverwisseling door, hij verandert namelijk in een kever. Dus dit is een vrij toepasselijke titel. Op het eerste gezicht lijkt alleen Gregor een transformatie door te maken, maar de rest van het gezin doet dat eigenlijk ook. Eerst was iedereen in het gezin namelijk werkloos behalve Gregor. Nu is Gregor juist werkloos en werken zijn ouders en zus. Zijn zus verandert van een kind naar een volwassen vrouw, want aan het einde van het verhaal wil de familie een echtgenoot voor haar zoeken. Terwijl Grete in het begin van het verhaal echt nog gezien werd als een kind. Het gezin verandert dus door al deze gedaanteverwisselingen. Zeker na de dood van Gregor zijn ze een compleet nieuw gezin. Ze zijn verandert van een ietwat lui, afhankelijk gezin naar een harmonieus, hardwerkend gezin.

5

verteltijd - vertelde tijd

(verhouding tussen beide en belang voor het verhaal)

Het boek heeft 55 bladzijden (exclusief de informatie over de schrijver), en het verhaal zelf duurt niet langer dan een paar maanden. Er worden wel grote tijdsprongen gemaakt, dus je krijgt eigenlijk maar over een paar dagen/gebeurtenissen in het boek informatie. Hierdoor krijg je veel details te horen, dit zorgt ervoor dat je je een goede voorstelling kunt maken van wat er gebeurt.

6

hoofdstukindeling

(indeling, titels en belang van deze indeling)

Er zijn 3 hoofdstukken in dit boek. Ze hebben geen titels. Elk hoofdstuk gaat over een andere fase in het verhaal en een andere fase in het gezin. Het eerste hoofdstuk gaat namelijk vooral over de transformatie van Gregor, en de reactie van het gezin. Het tweede hoofdstuk gaat erover dat het gezin zich aanpast aan de nieuwe situatie. Zo gaat de familie in dit hoofdstuk werk zoeken. In het laatste hoofdstuk is het gezin compleet aangepast aan het nieuwe leven, zonder de financiële steun van Gregor. Je merkt dat iedereen zich steeds meer ergert aan Gregor.

Door deze hoofdstukindeling geeft dus goed de verschillende fases van het verhaal weer, wat de lezer ook helpt om het verhaal te begrijpen. Daarnaast kun je in het begin van het boek nog wat achtergrondinformatie over Franz Kafka lezen. Dit is interessant om van te voren te lezen, omdat je meer over de schrijver te weten komt. Zo ook over zijn gezinssituatie. Zo kun je meer begrip krijgen waarom de schrijver over dit onderwerp schrijft en waar hij zijn inspiratie vandaan haalt.

7

overig

(andere opvallende zaken bijv. taalgebruik)

De inleiding, waar je over Hanz Kafka kan lezen, is in het Nederlands geschreven. Ook de korte tekst op de achterkant is in het Nederlands. De rest is natuurlijk in het Duits geschreven.

Uitwerking

1

belangrijkste personages

(geef uitgebreide karakterbeschrijvingen)

Gregor
Gregor is de hoofdpersoon die in een kever veranderde. Hij werkte bij een bedrijf waarvoor hij veel moest reizen, maar ook veel geld verdiende. Eigenlijk vond hij het werken daar helemaal niet leuk, maar hij deed het om zijn familie te onderhouden. Hij geeft dus veel om zijn familie, en offert zichzelf voor hen op. Hij is erg onderdanig(vooral naar zijn vader) en denkt altijd om de familie. Hij had de schuld van zijn vader afbetaald en een groot huis voor zijn familie gekocht. Toen Gregor in een kever veranderde, voelde hij zich schuldig dat hij zijn familie niet meer kon helpen. Ook werden zijn dierlijke instincten op een gegeven moment steeds sterker. Gregor werd steeds minder menselijk.

Gregor heeft in het begin een vrij goede band met zijn zusje Grete. Hij praat veel over haar goedheid terwijl ze hem bijvoorbeeld eten geeft. De band met zijn vader is echter wat minder, want de vader wil niets met Gregor te maken hebben en wil hem op een gegeven moment zelfs vermoorden. 

Grete
Grete is het zusje van Gregor. Ze is 17 jaar oud. Ze helpt vooral met het huishouden en speelt viool. Ze heeft een goede relatie met haar broer en een zachte persoonlijkheid. Als Gregor in een kever verandert, is zij de enige die haar broer wil helpen en niet bang voor hem is. Nadat ze een baan heeft gevonden als verkoopster, kijkt ze niet meer zo naar haar broer om. Ze krijgt een sterkere persoonlijkheid en zegt wat er in haar opkomt. Op een gegeven moment zegt ze zelfs dat Gregor het hele gezin verwoest. Op het einde van het verhaal is ze echt een “volwassen vrouw” geworden, en willen haar ouders een man voor haar zoeken.

Vader
De vader van Gregor is vrij oud, ziek en kan zich niet zo goed bewegen. Vroeger had hij een eigen bedrijf en was hij de kostwinner thuis, maar het bedrijf is later failliet gegaan. Sinds dat moment zit hij werkloos thuis. De vader heeft een slechte band met Gregor. Hij heeft geen interesse in zijn zoon, is koppig en toont weinig respect. is erg hardhandig tegen Gregor waardoor Gregor meerdere verwondingen is opgelopen. Rond het einde van het verhaal wilde hij zijn zoon zelfs vermoorden, na hem bekogeld te hebben met appels. Na een tijdje vond de vader weer werk als bankier.

Moeder
De moeder van Gregor is een vrij neutraal personage in het verhaal. Zij staat ook een beetje meer naar de achtergrond. Toen haar zoon in een kever veranderde was ze eerst erg bang, maar later hielp ze Grete wel om meubels uit Gregors kamer weg te halen. Ze maakte af en toe Gregors kamer schoon. Ze was echter niet zo betrokken bij de verzorging van Gregor als Grete, maar ze gaf wel om Gregor. Toen Gregors vader Gregor met appels bekogelde, smeekte ze bijvoorbeeld om Gregor niet te vermoorden.

Later vond zij ook werk, ze maakte ondergoed voor een kledingwinkel.
 

2

belangrijkste gebeurtenissen
(minimaal 2)

(uitgebreid uitwerken)

- Gregor wordt een kever
Dit was een grote shock voor Grete en haar ouders. Deze gebeurtenis zorgde voor grote veranderingen in het gezin. Gregor was namelijk de kostenwinner in het gezin. Nu moest het gezin voor zichzelf gaan zorgen en is Gregor afhankelijk van anderen. Hij paste niet meer door de deur, kon niet meer werken en kon niet meer praten. Gregor leed hier zelf ook erg onder, omdat hij niks meer voor het gezin of zijn werkgever kon doen.

- Gregor glipt zijn kamer uit om naar de vioolmuziek van Grete te horen.
Gregor glipte zijn kamer uit om naar Gretes muziek te luisteren. Muziek was één van de dingen die hem weer wat menselijker liet voelen. Het gevolg van deze gebeurtenis is dat de huurders vertrekken, wat de rest van het gezin erg boos maakt. Dit was de laatste druppel, ze waren Gregor zat. Zelfs Grete, die eerst nog goed voor hem zorgde. Ze vonden dat Gregor alles verpestte en maar beter weg kon zijn. Dit maakte Gregor erg verdrietig, want hij kon alles verstaan. Hij ging vervolgens naar zijn kamer en stierf.

3

tijd en ruimte

(waar en wanneer speelt het verhaal en waarom is dat belangrijk)

Het verhaal speelt zich af in het huis, en vooral in de kamer van Gregor, in de 20^e eeuw. Er is weinig variatie qua plekken, het verhaal speelt zich de hele tijd thuis af. Dit is belangrijk, omdat zo echt de gezinssituatie van Gregor wordt weergegeven. Hier ligt het boek de focus helemaal op. In het huis gebeuren allemaal dingen, die de buitenwereld niet kan zien en niet te horen krijgt. In het echte leven is dit ook zo, en dat terwijl “thuis” eigenlijk zo’n belangrijke plek is. Ook geeft de kamer van Gregor, waar hij grotendeels verblijft, zijn eenzaamheid weer.

4

Motieven (minimaal 4)

(Uitgebreid uitwerken waarom dit motieven zijn – voorbeelden)

- Transformatie
Gregor wordt een kever, het gezin gaat zelf werken en Grete wordt volwassen. Het hele boek draait het dus grotendeels om de transformatie die het gezin doormaakt.

- Gezinssituatie
De situatie in het gezin verandert compleet nadat Gregor in een kever verandert. Het gezin was eerst compleet financieel afhankelijk van hem. Alleen later kon hij niks meer doen, waardoor de rest van het gezin voor inkomen moet zorgen. Ook laat het gezin Gregor in de steek, ze kijken niet meer naar hem om. Grete verzorgde hem in het begin nog wel, maar later deed zij dat ook niet meer. De band tussen Gregor en zijn vader was ook niet goed. De vader heeft hem meerdere keren mishandeld en zelfs met appels naar hem gegooid.

- Geld
Geld was wat het gezin afhankelijk maakte van Gregor. Dit was het belangrijkste wat Gregor met zijn familie verbond. Eigenlijk vond hij het helemaal niet leuk om te werken bij het bedrijf waar hij destijds werkte, maar hij deed het voor zijn familie. Ook had de vader van Gregor een schuld doordat zijn eigen bedrijf failliet was gegaan. Die schuld had Gregor voor zijn vader terugbetaald. Toen Gregor in een kever veranderde, kwam het gezin dus ook eigenlijk een beetje in de problemen, omdat ze nu hun kostwinner kwijt waren.

- Dierlijk instinct
Gregor veranderde naarmate het verhaal verder ging, steeds meer qua innerlijk ook in een kever. Hij eet verrot eten, loopt over het plafond heen en denk steeds minder na over zijn mensenleven. Hij leeft steeds meer als een kever.
 

5

symboliek

(uitgebreid uitwerken wat de symboliek is – voorbeelden)

Gregor verandert in een kever. Een kever is ongedierte. Dit staat dus voor de manier waarop de hoofdpersoon behandeld wordt. Ook is Gregor opgesloten in zijn kamer. Zijn kamer staat voor eenzaamheid. Gregor is van buiten dan wel een kever, maar van binnen is hij nog steeds (grotendeels) mens.

Het gezin kan Gregor niet horen, want Gregor kan niet meer in “mensentaal’’ praten. Hij werd voordat hij in een kever veranderde, ook al niet gehoord. Gregor kwam niet voor zichzelf op en was erg onderdanig. Zijn leven was qua dat vlak dus een beetje gelijk aan dat van toen hij een kever was.

De zon die opkomt aan het einde van het verhaal(de zon schijnt die ochtend op de tram). Staat voor de een nieuwe dag. Je kunt het opvatten als een nieuw leven, een nieuw begin, voor het gezin. Het duistere, bewolkte weer is voorbij en er staat een zonnige toekomst voor ze te wachten. Dit komt omdat de gezinssituatie compleet veranderd is. Gregor is dood, Grete is volwassen en het gezin is niet meer afhankelijk van Gregors financiële steun. Het gezin is weer in balans.

Het schilderij met daarop een vrouw in een bontjas in Gregors kamer staat voor de ondergeschiktheid van het dier naar de mens. Gregor wordt in dit verhaal echt als een dier behandeld, en waarschijnlijk was dat ook al een beetje zo voordat hij in een kever veranderde. Hij was erg onderdanig naar zijn familie.

6

motto

(citeer het motto en leg uit waarom de auteur het heeft gekozen)

Er is geen motto.

7

eind

(beschrijf het einde van het boek – open, gesloten, passend?)

Op het einde was Gregor dood en het gezin was opgelucht. Ze besloten om allemaal een dag vrij te nemen van hun werk en te gaan wandelen met zijn drieën. Ze praatten over de toekomst. Ze wilden een praktischer, kleiner huis kopen. De ouders dachten eraan om een man te gaan zoeken voor Grete.

Het is een gesloten einde, want de familie heeft op het einde een soort van “rust” gevonden. De zon schijnt en ze kijken uit naar de toekomst. Ze zijn een normaal gezin, wat ze in het begin niet echt waren. Iedereen was in het begin namelijk financieel afhankelijk van Gregor. Doordat Gregor in een kever was veranderd, werd het gezin ook gedwongen om te veranderen. Nu zijn ze daardoor eindelijk een onafhankelijk, “normaal” gezin geworden. Om dat te worden is er helaas wel iemand opgeofferd: Gregor, die een kever werd en overlijd. In het echte leven moeten mensen ook opofferingen maken, alleen meestal niet zo extreem als in dit geval.

Op het einde heeft het gezicht dus rust gevonden, alles klopt. Daarom vind ik dit een passend einde.

8

overig

(andere opvallende zaken)

Er zijn geen overige zaken.

Ik vond het een origineel boek. Dat komt omdat het verhaal zich in een doodnormale wereld afspeelt, terwijl de hoofdpersoon is veranderd in een kever. Het verhaal zet me wel aan het denken, omdat er toch een diepere betekenis in het verhaal is. Gregor is bijvoorbeeld in een kever veranderd, en een kever is ongedierte. Zo wordt Gregor dan ook behandeld, als ongedierte. Er is veel sprake van symboliek. Het is die symboliek dat het verhaal juist interessant maakt, want op het eerste gezicht is het maar wat een apart verhaal. Verder vond ik het wel een droevig verhaal. Het was droevig om te lezen hoe Gregor werd behandeld door zijn familie. Niemand keek op het laatst meer naar hem om en de dood van Gregor werd als een opluchting gezien.
Daarnaast vond ik het boek ook overzichtelijk. Dat kwam omdat er één duidelijke verhaallijn in het boek zat en het verhaal chronologisch was.

154 woorden

“De transformatie van abnormaal gezin naar normaal, vredig, gezin en de opofferingen die daarvoor gemaakt worden.”

Dit is het thema, omdat de situatie in het begin van het verhaal niet zo ideaal was in het gezin. Gregor was de enige die werkte, en hij werd later als vuil behandeld. Het gezin had geen inkomsten meer na Gregors verandering. Er moesten dus opofferingen gemaakt worden, dus Grete en haar ouders gingen werken. Zo werden zij onafhankelijker en maakten de karakters een ontwikkeling door. De grootste opoffering die gemaakt werd was Gregor: hij stierf. Door al deze gebeurtenissen veranderde het gezin van een abnormaal gezin naar een normaal, vredig, gezin.

108 woorden