1. Vertelstandpunt:

Het boek is geschreven in de personele hij-verteller: alles wordt gezien door de ogen van Jozef K. . We weten enkel wat K. weet, meemaakt en voelt, waardoor er een zekere spanning doorheen het verhaal gecreëerd wordt. Indien het vertelstandpunt een auctoriële verteller geweest zou zijn, zou deze vooruit kunnen blikken op de gebeurtenissen, in het bijzonder de reden van de aanhouding van K., waardoor de spanning verloren zou gaan.

2. Motieven:

Een eerste motief in het proces is wanhoop: hoewel K. van buitenaf hulp tracht te bekomen, is dit vrijwel zonder resultaat. Zo gaat K. ten rade bij een aalmoezenier waarvan hij wil te weten komen wat hij moet doen om zijn proces tot een goed einde te brengen. Die antwoordt hem echter dat K. zijn probleem zélf moet oplossen, dat dit onmogelijk langs buitenaf kan (hoe meer advocaten hij raadpleegt, hoe moeilijker zijn proces wordt).
Een tweede motief dat in het verloop van het boek verschillende malen voorkomt, is het feit dat K. uit het raam zit te staren. Dit staat voor de uitzichtloze situatie waarin K. zich bevindt.

3. Symbolen:

Een van de symbolen in het boek is de bedrukkende, stoffige sfeer die gedurende zowat heel het boek overheerst. Een voorbeeld hiervan doet zich voor wanneer K. op een zolderkamer zit en door de warme, stoffige sfeer onwel wordt. Franz Kafka vindt de sfeer die heerst in zijn boeken trouwens veel belangrijker dan bijvoorbeeld de personages. Deze personages krijgen vrij weinig specifieke kenmerken of eigenschappen. Zo weet de lezer nauwelijks hoe K. eruit ziet, of welke karaktereigenschappen hij heeft.
Voorts is de duistere kathedraal aan het einde van het boek ook een symbool. Het verwijst naar de slechte afloop van zijn proces: de dood van K.
Nog een ander symbool is het raam van een huis gelegen nabij een steengroeve waar het licht aangaat. Het licht verwijst naar het einde, naar de dood van K., zijn verlossing of de "verlichting" van zijn onwetendheid. Dit symbool komt ook overeenkomstig voor wanneer een aalmoezenier Jozef K. een parabel vertelt, namelijk wanneer de man aan het einde van zijn leven een fel licht ziet schijnen uit een poort: zijn dood is nabij...
Ook het feit dat Kafka het hoofdpersonage Josef K. noemt, heeft een tweevoudige symbolische achtergrond. Enerzijds kan men veronderstellen dat Kafka het personage enkel K. noemt om het zo weinig mogelijk plaats- of tijdgebonden te maken. Hierdoor wordt vooral het universele benadrukt. Anderzijds kan het ook gezien worden als een symbool voor het onvoltooide. Net zoals K. nooit een volledige naam heeft gekregen, is ook het proces dat tegen hem gevoerd wordt, en trouwens ook het boek zelf, nooit voltooid…

4. Het thema:

Het thema van het proces is de onbegonnen strijd van het individu tegen grote(re) machten. De mens is verdwaald en loopt verloren en een uitweg zoeken is zo goed als zinloos. Kafka's jeugd heeft dit thema mede doen ontstaan. Hij had namelijk een strenge, auctoritaire vader met wie hij op gespannen voet stond. De onmacht die hij toen ervaarde, trachtte Kafka op papier te zetten. De hogere instantie in het proces kan gezien worden als het goddelijke of de dood; het is onmogelijk er iets tegen te beginnen.
Het is echter belangrijk te weten dat dit boek op zeer veel verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden. Wij hebben slechts één mogelijkheid gesuggereerd.

5. Persoonlijke appreciatie:

Over het algemeen vonden we het boek vrij spannend. De drang om meer te weten blijft gedurende heel het verhaal bestaan, maar we krijgen desondanks geen antwoord. Een van de spannendste momenten uit het proces doet zich naar onze mening voor wanneer K. vermoord wordt in een steengroeve. Ook de originaliteit van de schrijver heeft ons er toe aangezet Het Proces te lezen. Het onderwerp waarover het boek handelt is zeker niet saai, maar sprak ons in tegendeel erg aan. Het is vrij fascinerend daar het gaat om iets wat eigenlijk niet of moeilijk te vatten is. Hoewel de schrijfstijl soms misschien wat langdradig overkomt, zijn we ervan overtuigd dat het belangrijk is het boek aandachtig te lezen om te voorkomen dat het zijn waarde verliest. Kortom, eens in het boek binnengewandeld kom je niet meer buiten voor je het uitgelezen hebt!

6. De auteur: Franz Kafka:

Franz Kafka, een Tsjechische Jood, werd geboren in 1883 en stierf in 1924. De invloed op zijn werk komt vaak vanuit Kafka’s persoonlijke ervaring. De angst en de eenzaamheid van het Kafka’s jeugd bepaalde samen met de gespannen verhouding tot zijn auctoritaire vader, in hoge mate zijn literaire werkzaamheden, die nauw verbonden is met het joodse milieu van Praag. Met grote precisie en helderheid wordt een alledaagse werkelijkheid beschreven, die echter onmogelijk los te koppelen is van een fantastische, irreële droomwereld, waarin een enkeling moet strijden tegen grotere (on)machten.
Franz Kafka vernietigde heel wat van zijn manuscripten en vroeg Max Brod de bestaande handschriften te vernietigen na zijn dood, maar gelukkig is dit toch niet gebeurd.

7. Korte inhoud:

Josef K. is een procuratiehouder met een goede reputatie. Hij leidt een rustig leven en woont bij een hospita. Op de ochtend van zijn dertigste verjaardag wordt hij plotseling gearresteerd, zonder verheldering van wat de aanklacht is. Eerst denkt Josef aan een misplaatste grap van zijn collega’ s, maar al snel heeft hij het gevoel dat het er serieus aan toe gaat. Omdat er geen verduidelijking volgt krijgt hij de neiging om alles wat hij doet te legitimeren.
Hoewel K. gearresteerd is, kan hij gewoon zijn werk blijven verder doen. Na overleg wordt besloten zondag tot vaste verhoordag te maken. Wanneer hij de volgende zondag naar de afgesproken plaats, een huurkazerne, gaat, tracht hij via een redevoering iedereen er van te overtuigen dat het een misverstand is, de ambtenarij corrupt is en het proces zinloos. Het resultaat van deze redevoering is voor K. echter averechts: hij geraakt in de van het gerecht en raakt, steeds meer en meer verstrengeld in zijn proces, hoewel er nog steeds geen officiële aanklacht bekend is gemaakt en hij nog steeds geen rechter heeft ontmoet.
Via zijn oom komt hij in contact met een invloedrijke advocaat. Hij verspeelt echter de kans op diens hulp door een relatie met de huishoudster aan te knopen en gelooft eigenlijk al niet meer in een goede afloop van zijn proces. Nadien ontmoet hij via een klant een zekere Signorelli, die ook veel invloed zou hebben binnen het gerecht. Die vertelt K. dat vrijspraak alleen theoretisch mogelijk is. In de praktijk zal het proces in het beste geval voor altijd doorslepen.
Wanneer Josef een Italiaanse zakenconnectie moet rondleiden, raakt hij verzeild in de kathedraal. Daar vertelt een aalmoezenier hem een legende over een man die zich zijn hele leven ervan laat weerhouden om de alleen voor hem toegankelijke deur van de wet te betreden. Vlak voor zijn dood verneemt hij dat deze deur speciaal voor hem bedoeld is. Hoewel het verhaal op K. zelf slaat, blijft hij de oorzaak bij de anderen zoeken in plaats van bij zichzelf.
De terechtstelling komt zeer onverwachts. Josef wordt opgehaald door twee mannen en naar een afgelegen steengroeve gebracht. Zonder dat hij voor de rechters is gebracht en zonder dat hij zelfs maar zijn aanklacht te horen krijgt, wordt K. als een
hond neergestoken.