Rembrandt van Rijn

Inleiding

Mijn onderwerp is Rembrandt van Rijn. Ik heb dit onderwerp gekozen, omdat ik het wel leuk vond om iets te doen wat een beetje in de buurt bleef. Omdat Rembrandt uit Leiden komt is dat dus dichtbij. Ook vond ik het leuk om iets met een schilder te doen, omdat ik het zelf ook leuk vind om te schilderen. Mijn hoofdvraag is: Waarom en Waardoor is de schilder Rembrandt van Rijn zo bekend geworden? Mijn deelvragen zijn: 1. In welke tijd leefde Rembrandt? 2. Welke opleiding kreeg hij? 3. Welke manier van werken (stijl) ontwikkelde Rembrandt? 4. Welke thema’s gebruikte hij? 5. Werd Rembrandt tijdens zijn leven gerespecteerd? 6. Waarneer kwam de erkenning voor Rembrandt weer? Ik denk dat ik met deze deelvragen de hoofdvraag wel kan beantwoorden. Omdat je door die deelvragen een globaal beeld krijgt van hoe zijn leven is verlopen, wat zijn omgeving van hem dacht, en hoe ze op Rembrandt en zijn schilderijen reageerden.

In welke tijd leefde Rembrandt?

Toen Rembrandt geboren werd op 15 juli 1606 in Leiden, waren de Nederlanders verwikkeld in een langdurige oorlog ( 1568 tot 1648) met Spanje. Sinds 1555 was de Spaanse koning Fillip de Tweede regent van Nederland. Tegen de onderdrukking tijdens zijn regering en de vervolging van de protestantse minderheid ontstond een oppositie onder leiding van Willem van Oranje Nassau. Na de moord op Willem door een aanhanger van Fillip de Tweede nam Maurits, de zoon van Willem, de leiding in de vrijheidsoorlog over. De zeven noordelijke provincies maakten zich in 1579 los van Spanje, en stichtten de Unie van Utrecht. In 1609, dus toen Rembrandt drie jaar oud was, werd het Twaalfjarig Bestand ( een twaalf jarige onderbreking van de oorlogsonderhandelingen in de tachtigjarige oorlog) gesloten. De opvolger van prins Maurits, de stadhouder Frederik Hendrik, zette de oorlog tegen Spanje met zoveel succes door dat er alleen nog in de grensgebieden en op zee gevochten werd. In 1648 bracht hij de zelfstandigheid van de Republiek tot stand.

De geschiedenis van Rembrandts geboortestad is zeer betrokken met deze vrijheidsstaat. De stad slaagde erin stand te houden van de Spanjaarden in 1573/74. Een jaar later stichtte Willem van Oranje de Leidse universiteit die al snel de belangrijkste protestantse hogeschool zou worden. Tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) werd Leiden bovendien een van de belangrijkste textielcentra van Europa, doordat veel Vlaamse wevers die om hun geloof moesten vluchten, zich hier vestigden. Het economische leven vertoonde vroegkapitalistische kenmerken; kinderarbeid was, zoals overal in Europa die tijd, toegestaan, en een groot deel van de bevolking behoorde tot het arme, niet-bezittende stand. De politieke ontwikkeling bevorderde een economisch en culturele opleving, waardoor Rembrandt de belangrijkste artistieke vertegenwoordiger werd. Welke opleiding kreeg hij?

Rembrandt ging eerst naar een deftige Latijnse school. Op die school leert hij het schoonschrijven. Rembrandt kan redelijk goed leren, en daarom mag hij van zijn vader als hij 14 jaar oud is naar de beroemde universiteit van Leiden. Hij heeft daar eigenlijk helemaal geen zin in. Hij wil liever tekenen. Van zijn studie komt niks terecht. Na een jaar haalt zijn vader hem van de universiteit af. Zijn vader vindt dat hij dan maar het vak tekenen moet gaan leren. Rembrandt mag het vak gaan leren bij de Leidse kunstschilder Jacob van Swanenburgh. Van zijn vijftiende tot zijn achttiende jaar ( van 1621 tot 1624) blijft Rembrandt bij Swanenburgh in de leer. Dan vertrekt hij naar Amsterdam. Rembrandt wordt dan leerling van de kunstschilder Pieter Lastman. Rembrandt leert maar een half jaar bij Pieter Lastman ( van 1624 tot 1625), en gaat dan voor zichzelf beginnen.

Welke manier van werken (stijl) ontwikkelde Rembrandt?

Rembrandt was een kunstenaar van de Barok. Hij kon zich net als andere kunstenaars in die tijd niet onttrekken aan de Barok. Nadat hij echter de barokke elementen had onderzocht en toegepast, zocht Rembrandt omstreeks 1640 andere middelen om de meer eenvoudige, rustige en diepere gevoelens in zichzelf tot uitdrukking te brengen. Hij vond deze middelen in de klassieke stijl, door terug te grijpen naar het werk van de meesters van de Renaissance. In de jaren veertig komen zowel barokke elementen als klassieke neigingen voor in zijn werk. Soms gebruik hij het beide, dan weer meer barokke elementen, dan weer meer klassieke neigingen. In 1650 begint het klassieke te domineren. Zijn werk werd echter nooit helemaal klassiek; daarvoor was hij veel te veel realist, en veel te veel een zeventiende-eeuwse Hollander. Maar op een gegeven moment begon hij klassieke principes te aannemen die hij vond passen bij de rust en kalmte van zijn rijpe jaren. Rembrandt aarzelde niet om tegen de kunstregels in te gaan. Zijn ets Naakte vrouw, gezeten op een heuveltje is hier een voorbeeld van (zie plaatje 1). Die dikke vrouw was het tegengestelde van het vrouwentype in de Renaissance.

Welke thema’s gebruikte hij?

Omdat Rembrandt bij Pieter Lastman in de leer was geweest had hij veel dingen van hem overgenomen. Toen Rembrandt in 1625 weer naar Leiden terugkwam had hij de getekende kopieën van de nieuwste en ook oudere composities van Lastman uit Amsterdam meegenomen. Jan Lievens, de man waarmee Rembrandt een atelier was begonnen, had zijn volledige werken aan portretstudies en bijbelse figuren uitgebreid. Zijn stijl maakte veel indruk op Rembrandt. Rembrandt ging later dus veel zelfportretten en godsdienstige taferelen schilderen ( zie plaatjes 2 en 3 voor een paar zelfportretten, en plaatjes 4, 5, 6 en 7 voor een paar godsdienstige taferelen zoals De Kruisafname en De Thuiskomst van de verloren zoon). Rembrandt schildert geen genretafereel, maar hij kiest de volledig ongebruikte composities van Lastman. In de jaren 1627 en 1628 laar Rembrandt de nadrukkelijke kleur- en structuureffecten achterwege en komt tot een meer eenkleurig effect.

Werd Rembrandt tijdens zijn leven gewaardeerd?

Rembrandt werd in het begin wel gewaardeerd, maar later werd dat minder. Joachim von Sandrart, een duitse schilder, was de eerste die zijn kritiek publiceerde. In de krant Teutsche Akademie van 1675 verweet hij Rembrandt dat Rembrandt de regels van de kunst niet respecteerde en de opleiding op de academie niet serieus nam. Zijn artikel maakte Rembrandt af als een onontwikkelde schilder. Rembrandt zijn verzameling aan schilderijen veranderde in een hoop troep.

Arnold Houbraken schreef in Groote Schouwburg, dat in 1718 verscheen, zijn kritiek zo op dat het leek alsof het Rembrandt zijn eigen uitspraken waren. Omdat er in die tijd nog niet veel bekend was over Rembrandt maakte men uit zijn schilderijen op dat hij van slechte afkomst was, en dat hij een slecht karakter had. Zo ontstond een fout beeld van Rembrandt.

De verzamelaar Ruffo liet zich niet beïnvloeden door alle slechte publiciteit. Hij had vel schilderijen van kunstenaars uit verschillende landen. Toen hij een lijst liet maken van de honderd mooiste schilderijen stonden ook de drie schilderijen die hij van Rembrandt had erop.

Waarneer kwam de erkenning voor Rembrandt weer?

In 1751 stelde de fransman Gersaint een catalogus samen met de tot toen toe bekende etsen van Rembrandts etsen samen. Ook in de grote handelssteden in Duitsland werden de schilderijen van hollandse kunstenaars uit de Goude eeuw verzameld. Hetzelfde gold voor Engeland, de schilderijen van Rembrandt brachten daar zoveel geld op dat de kunsthandelaar John Smith het de moeite waard vond om een catalogus te maken van de schilderijen van Rembrandt.

In de achttiende eeuw ontstond er onder kunstenaars uit verschillende landen een duidelijk Rembrandt-epigonisme. Rembrandt-epigonisme wil zeggen dat de kunstenaars het werk van Rembrandt opvolgden en nabootste.

In de eerste helft van de negentiende eeuw groeide de bewondering voor Rembrandt nog meer. De eerste helft van de negentiende eeuw hangt samen met de artistieke en nationale ontwikkelingen. De burgerij, die steeds meer iets te zeggen kreeg, zagen Rembrandt als een echte Republikein.

In 1853 werd er in Amsterdam een standbeeld van Rembrandt onthuld. Naar aanleiding van deze gebeurtenis gingen schrijvers zich verdiepen in Rembrandts echte verleden, in plaats van naar de roddels te kijken. In 1854 verscheen het eerste boek over Rembrandts leven.

Conclusie

De hoofdvraag was: Waarom en Waardoor is de schilder Rembrandt van Rijn zo bekend geworden? Na het maken van dit werkstuk kan ik zeggen dat Rembrandt zo bekend is geworden om zijn stijl. Hij was anders dan alle andere schilders. Hij had een eigen kijk op het leven. Hij volgde net als de andere wel de Renaissance, maar gaf er zijn eigen draai aan. Daarom is hij niet net als vele andere schilders vergeten, omdat hij een andere manier had. Verder zitten in dit werkstuk nog wat algemene plaatjes die ik zelf wel leuk vond, zoals de nachtwacht en een stukje tekst dat ik leuk vond over een korte loop van zijn leven.

Bibliografie

Robert Wallace
De wereld van Rembrandt
Uitgeverij Het Parool- Amsterdam

René Hoppenbrouwers
Galerij van Grote Meesters REMBRANDT
1990 Uitgeverij Minchon B.V- Helmond

Kees Anema
Rembrandt van Rijn
1974 Uitgeverij Versluys- Amsterdam

Projectpakket Rijksmuseum over Rembrandt

http://www.beleefrembrandt.nl/rembrandtnl.html

http://www.beleefrembrandt.nl/zelfnl.html

http://www.boijmans.rotterdam.nl/onderw/biogr/rembrand.htm