Genetische modificatie

Voor of tegen?

Volgens de wetenschappers gaan we een erg mooie toekomst tegemoet, tenminste als we blijven doorgaan met het modificeren van voedsel, gewassen en andere organismen. Zo zouden we door het eten van de transgene (gemodificeerde) tomaat nooit meer een dodelijke ziekte, zoals bijvoorbeeld kanker, kunnen krijgen. En is het niet geweldig dat we een komkommer wel een jaar lang in de ijskast kunnen laten liggen? Of het allemaal zo mooi en geweldig is als het lijkt, moet nog maar blijken. Voorlopig zijn er nog veel onzekerheden en nog lang niet alle neveneffecten van de transgene gewassen zijn bekend. Zolang er nog zoveel onzekerheden zijn, ben ik van mening dat genetisch gemodificeerd voedsel uiterst riskant is voor de mens en het milieu.

Dit thema stond ook centraal in een onlangs gehouden debat over gentechnologie. Hierin werd gevraagd naar de mening van mensen over gentechnologie. Dit debat stond onder leiding van de commissie Terlouw en was in opdracht van het kabinet. Maar de vraag is of het debat wel een “echt” debat was. Kritische organisaties als Hivos, Greenpeace en Natuur en Milieu haakten al vroegtijdig af en organiseerden hun eigen debat. De reden voor dit vroege vertrek was de partijdigheid van de commissie. Terlouw kreeg de opdracht van het kabinet om van het maatschappelijke debat géén gevecht tussen vóór- en tegenstanders te maken. Ook het informatie boekje dat werd ingestoken bij het huisblad Allerhande van Albert Heijn, wekte de indruk dat de commissie vooral meer begrip moest wekken bij het publiek voor biotechnologische toepassingen. Het tegenargument van de commissie was dat zij opdracht hadden gekregen te onderzoeken onder welke voorwaarden de burger gentechnologie zou accepteren. De commissie voegde hier wel aan toe dat zij het ook zouden melden als de burger gentechnologie überhaupt niet accepteerde. Maar de burger werd in dit debat niet ingelicht over eventuele alternatieven en risico’s. Zo kan men nooit tot de conclusie komen dat genetische modificatie moet worden afgeschaft. Het zou beter geweest zijn als de commissie het bestaansrecht van gentechnologie zelf ter discussie had gesteld. Zo zou er wel duidelijk uitgekomen zijn hoe mensen over genetisch gemodificeerd voedsel denken. Zo zijn er dus ook opmerkelijke conclusies uit het debat gekomen. Nederlanders blijken nu achter gemodificeerd voedsel te staan. Ze staan er wel “zeer gereserveerd” tegenover, maar ze wijzen het niet af. Maar men wil, gelukkig, wel eerst de alternatieven en de gezondheidsrisico’s kennen. Principiële en ethische bezwaren kwamen nauwelijks naar voren. Toch vind ik dit een vertekend beeld, vooral omdat de tegenargumenten nauwelijks aan bod kwamen, zo kan men geen mening vormen. Het is te hopen dat er nog betere onderzoeken komen, zodat we eindelijk echt een maatschappelijke discussie kunnen gaan voeren over gentechnologie. Ondertussen zijn wetenschappers optimistisch gebleven en al begonnen met het verbouwen van de eerste transgene gewassen. Dit is een erg gevaarlijke proef. Als de gewassen zich gaan kruisen met andere gewassen kunnen er wel eens heel rare dingen gaan gebeuren… De natuur is niet voorbereid op dit soort planten en er ontstaan abnormale kruisingen die ongewone eigenschappen hebben. Een gevolg zou kunnen zijn dat ze andere planten verdrijven of zelfs laten uitsterven. Deze gemodificeerde planten blijven vaak ook onder alle omstandigheden leven omdat ze voor veel dingen resistent zijn en ze vaak ook speciale genen hebben die geen moeite hebben met verschillende weersomstandigheden. Wetenschappers zouden echter al uit het verleden geleerd moeten hebben dat het gevaarlijk is om andere planten in een nieuwe omgeving te zetten. Denk bijvoorbeeld aan de geïmporteerde brulkikker. Deze kikker is naar Nederland gehaald om de kikkerstand te verbeteren, maar nu bedreigd hij onze eigen kikkers met uitsterven! Ook de vanuit Zuid-Afrika gehaalde Zwaartekersenboom heeft in Duitsland meer ongeluk dan geluk gebracht. De boom heeft ervoor gezorgd dat zeldzame planten en diersoorten uitgestorven zijn! Toch blijven gentechnologen van mening dat de proefvelden met gemodificeerde gewassen geheel veilig zijn en dat ze hun omgeving niet schaden. Er zijn bijvoorbeeld veiligheidszones aangelegd van wel 400 meter lang. Deze liggen langs de proefvelden en in deze zones staan geen gewassen. De bedoeling van deze velden is dat het stuifmeel niet kan kruisen met andere gewassen. Maar uit een onlangs gehouden Brits onderzoek blijkt dat stuifmeel zich veel verder kan verspreiden, namelijk wel 180 kilometer! Wat is dan het nut van de veiligheidszones? Bovendien, deze veiligheidsmaatregelen zijn onmogelijk uit te voeren op een normaal boerenbedrijf. En als we dan al zover zijn dat we de genetisch gemodificeerde tomaat gaan eten, moeten we onszelf eerst eens afvragen of het misschien niet schadelijk voor het lichaam is. Op lange termijn zijn veel van deze effecten op het lichaam nog niet bekend. In onze hersenen vinden namelijk chemische reacties plaats. Als we gemodificeerd voedsel eten, zou het wel eens kunnen dat een van die toegevoegde genen een reactie aangaat met dat chemische proces. Hierdoor verandert onze gemoedsgesteldheid. Een gevolg kan zijn dat onze persoonlijkheid hierdoor verandert. Dit is uitgezocht in een onlangs gehouden neurologisch onderzoek. Wetenschappers beweren dat er wel genoeg getest wordt en dat gemodificeerd voedsel tot het veiligste van de wereld behoort. Maar waarom worden nieuwe medicijnen jaren lang uitvoerig getest en kan genetisch gemodificeerd voedsel na een paar testjes zomaar de markt op gaan? Zoiets is toch gevaarlijk en riskant? De reacties die nu kunnen plaatsvinden in ons lichaam zijn onvoorspelbaar. Een van de doelen van genetische modificatie van agrarische producten, zoals maïs, is het beter bestand te maken tegen bepaalde ziekteverwekkers. Dit is totaal nutteloos want uit onderzoek is gebleken dat micro organismen en insecten zich gemakkelijk aanpassen aan veranderde omstandigheden, want de evolutie gaat hierbij erg snel. Het kan dus mogelijk zijn dat zij een manier verzinnen om de genetische modificatie te omzeilen. Dit betekent dus dat de genetische modificatie maar een bepaalde tijd helpt en dat ze dan weer resistent zijn. Het loopt dus uit op een vicieuze cirkel. Bovendien wordt miskend dat deze micro-organismen wel helpen om het evenwicht van het ecologisch milieu in stand te houden. Een ander doel van genetisch gemodificeerd voedsel is het oplossen van het voedsel probleem. In de hele wereld zijn er namelijk nog altijd zo’n 800 miljoen mensen ondervoed. Wetenschappers hebben rijst zo gemodificeerd dat er een pro-vitamine A inzit. Deze pro-vitamine wordt in het menselijk lichaam omgezet in vitamine A, hier hebben ze in de 3e Wereld een chronisch tekort aan. Maar al sinds de eerste Wereld Voedsel Conferentie in 1974 weten we dat oplossing van het voedselprobleem in zeer beperkte mate afhangt van de technologie. Voedselschaarste heeft primair te maken met armoede en dat heeft weer te maken met een oneerlijke verdeling van de middelen op de aarde. Er is zelfs meer dan genoeg voedsel; de VS en de EU subsidiëren hun boeren om minder te produceren. Als ze dat doen, dan is er toch genoeg voedsel?! Bovendien gaat het de grote bedrijven uiteindelijk toch om de winst en niet om het redden van de 3e Wereld landen. Het is in deze context dus gewoon een excuus om nog meer te verdienen.

Ik blijf dus van mening dat het voorlopig nog veel te riskant is om genetische gemanipuleerd voedsel te produceren of te verbouwen. Zolang er nog zo weinig bekend is over deze nieuwe techniek en er zoveel tegenstrijdige meningen zijn, moeten we er nog niets mee doen. Laat wetenschappers en voorstanders eerst maar eens met duidelijke en goed uitgevoerde testen komen, zodat duidelijk is wat nou eigenlijk de gevolgen zijn. Op dat punt scoort de commissie Terlouw, ondanks het gezapige debat, wel goed,. Zij zijn voor een onafhankelijke voedselautoriteit die alle nieuwe voedingsmiddelen moet controleren, genetisch gemanipuleerd of niet en blijvend moet volgen op gezondheidsaspecten. Ook vinden zij dat er verplicht op elk etiket van voedsel moet staan of het transgene producten bevat. De overheid moet ook met een goede wetgeving komen over wat wel en wat niet mag en moeten zij een duidelijk standpunt innemen. Want de moeilijkheid met planten en dieren is nou eenmaal dat ze leven, en zich vermenigvuldigen en kruisen met andere soorten. Als er dan iets misgaat door de genetische modificatie zijn de gevolgen voor het milieu en de wereld niet te overzien…