Cultuur van de Tokkies

Cultuur van de Tokkies

‘De gehele mensheid is in te delen in massamensen of elitemensen. De elite is de leidende klasse, de massa de geleide klasse. (…) De verhouding tussen leiding en voetvolk is op de meeste plaatsen in de wereld 5% - 95%,’ aldus Van Steenis in het weekblad Vooraan. Ook in Nederland is er sprake van deze verhouding en corruptie, maar van oudsher wel in mindere mate. Om dit verschil op het gebied van cultuur op te lossen heeft de overheid een tijd terug subsidies ingesteld voor kunst en cultuur voorstellingen om de elite-cultuur voor iedereen betaalbaar te maken, maar heeft de massa überhaupt wel interesse in deze ‘bekakte’ cultuur?

Terwijl de elite ’s middags aan het golfen is en ’s avonds een duur gesubsidieerde operavoorstelling bezoekt, gaat de massa voetballen en naar de bioscoop, het cafe of blijft ze gewoon thuis tv kijken. Op deze manier heeft deze cultuurnivellerende maatregel van de overheid dus een financieel denivellerende werking. De rijkere elite profiteert namelijk van de subsidies, terwijl de armere massa er helemaal geen behoefte aan heeft. Deze behoefte opwekken met financiële voordelen lijkt onmogelijk. ‘Alleen cultuursnobs geloven nog dat je bijvoorbeeld jongeren met alle geweld moet bekeren tot de schone kunsten,’ aldus Robert Groslot in het programma Nachtwacht.

Een andere gast in hetzelfde programma, genaamd Robert Groslot, zegt echter dat een samenleving mensen nodig hebben due tegen de stroom inroeien. ‘De populaire cultuur van De Meyer zal dat nooit doen. Bovendien wordt kunst compleet onbetaalbaar als je de subsidies afschaft. Massa’s vormen van kunst en cultuur zullen gewoon verdwijnen en de rest zal pas écht elitair zijn.’ Maar wil de massa niet juist de elitaire cultuur op afstand houden? ‘Mensen consumeren met opzet culturele producten die de toorn van de intelligentia ontlokken. Dat verklaart de onaantastbare populairiteit van programma’s als de Jerry Springer Show, Hart van Nederland en Flodder (en de
laatste tijd ook weer de Tokkies). Stuk voor stuk series die bepaald niet de goedkeuring van de elite wegdragen. Door dit soort televisie bevestigt de massa zijn
onafhankelijkheid van de elite,’ aldus Neal Gabler in de Groene Amsterdammer.

De hype van de laatste tijd, de Tokkies, is tot nog toe wel het toppunt van anti-elitaire cultuur. Deze voormalige bewoners van een wijk de door de sanering van sociale ondersteuning in armoede is geraakt zijn na vele burenruzies door de woningbouwvereniging de wijk uit gestuurd. Voor een slordige 1750 euro kan iedereen het gezin dat in financiële nood verkeerd een uurtje ‘huren’ van manager Jan Vis die ze tevens een schitterende vrijstaande woning aanbied. Terwijl vele critici de Tokkies verwijten dat ze niets kunnen en alleen maar voor schut worden gezet zijn ze wel een ware hype geworden in Nederland en hebben ze er zelf het meeste profijt van. Maar waarom zijn ze zo populair? ‘Er spelen verschillende dingen,’ aldus televisiewetenschapper Maarten Reesink. ‘Onder meer sympathie met de underdog, met de gewone man die in de clinch ligt met de officiële instanties, maar ook omdat ze zo on-Nederlands zijn. Ze hebben niet dat keurige, strikte. Nederlanders vinden het leuk omdat onaangepaste eens te bekijken, zeker als het veilig ver weg blijft.’ Dat laatste omdat de Tokkies niet te vergeten bekend zijn geworden met asociale burenruzies waar niemand graag aan wil meedoen.

Al met al heeft het huidige subsidiebeleid van de overheid niet de nivellerende werking waar het voor gemaakt is. Voornamelijk de kleine elite-groep heeft er financieel profijt van, terwijl de grote massa meer interesse heeft in programma’s die de ‘toorn van de intelligentia’ ontlokken. Oplossingen voor de overheid? Óf de Tokkies subsidiëren wat voor velen wel erg ver gaat, óf de cultuursubsidies afschaffen waar de overheid ook nog eens veel geld aan overhoud.