Algemene identificatieplicht

De verschillende politieke partijen in Nederland hebben andere opvattingen over de identificatieplicht. De liberalen, verenigd in de VVD, en de christen-democraten (CDA) zijn al geruime tijd voor een algemene identificatieplicht. De PvdA, D66, Groenlinks en de kleine christelijke partijen zijn tegen deze algemene identificatieplicht. Wij zijn van mening dat de algemene identificatieplicht niet ingevoerd mag worden.

In verschillende buurlanden van Nederland, zoals België en Frankrijk, is er al sprake van een algemene identificatieplicht. Algemene identificatieplicht houdt in dat alle burgers een paspoort bij zich moeten hebben en op elk moment verplicht kunnen worden dit te tonen. In Nederland hebben we een beperkte identificatieplicht, je moet je kunnen legitimeren bij bepaalde officiële handelingen, zoals geboorte-aangifte, huwelijk, geldzaken en het aanvragen van een uitkering. Een aantal jaren geleden werd, na een fel maatschappelijk debat, de identificatieplicht uitgebreid tot de werkplek, het openbaar vervoer en de voetbalstadions. De regeringspartijen zijn nu bereid om te praten over uitbreiding van de identificatieplicht. Maar leidt een nog verdere uitbreiding niet tot een algemene identificatieplicht? Moeten we ons dan over een tijdje in ons eigen huis kunnen legitimeren? De algemene identificatieplicht zorgt voor een gevoel van schijnveiligheid. Je voelt je echt niet veiliger als je je te pas en on te pas moet legitimeren.

Voor een algemene identificatieplicht moet je een heleboel vrijheden opgeven en vrijheid wordt in Nederland beschouwd als een belangrijke waarde. Iemand dient zich pas te verantwoorden tegenover de wet als geconstateerd is dat hij/zij deze overtreedt. Waarom zou je je moeten identificeren als je je ergens bevindt en een agent vraagt je erom terwijl jij van mening bent niet in overtreding te zijn. We hebben als mens een fundamenteel recht op privacy. Dit recht is een van de bouwstenen waarop onze democratie is gebouwd. Dit recht mag in geen geval opgegeven worden. De identificatieplicht is een ingrijpende verandering in de relatie tussen overheid en burger. In een democratische samenleving dient juist de overheid zich te legitimeren tegenover de burger en niet omgekeerd. De invoering van de algemene identificatieplicht is een grote stap richting politiestaat.

In het paspoort en rijbewijs staat sinds 1996 het sofi-nummer dat toegang geeft tot nog meer informatie. De combinatie identificatieplicht en sofi-nummer is een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Minister van Boxtel (D66) wil in het paspoort biometrische gegevens opnemen, dit staat op gespannen voet met de Grondwet art 11, de onaantastbaarheid van het menselijk lichaam. Bovendien wil hij deze gegevens opslaan in gemeentelijke databanken. Uit bestuurskringen klinkt nu al kritiek dat deze gegevens niet voldoende beveiligd kunnen worden.

Een aantal weken geleden is er een enquête gehouden onder de Nederlandse bevolking, waaruit bleek dat twee-derde van de Nederlanders voor een algemene identificatieplicht was. Maar deze enquête werd vlak na de aanslagen van 11 september in Amerika gehouden. Iedereen was heel erg bang voor en geschrokken van het terrorisme en men kon niet goed relativeren. Als er nu, op dit moment, een nieuwe enquête werd gehouden, zou de uitslag er heel anders uitzien.

De algemene identificatieplicht staat al heel erg lang op het programma van de VVD en het CDA. Zij lijken nu de gebeurtenissen in de VS te gebruiken om de identificatieplicht erdoorheen te drukken. De PvdA zou er verstandig aan doen om haar standpunt omtrent dit onderwerp niet te wijzigen. De aanslagen in de VS hebben de ontwikkelingen met betrekking tot de algemene identificatieplicht in een stroomversnelling gebracht. De partijen willen graag een duidelijke statement maken en met het oog op de aankomende verkiezingen doen ze allerlei beloftes om het terrorisme aan te pakken. Maar zijn de motieven van de politieke partijen wel helemaal kosjer? Doen ze dit niet alleen maar om meer stemmen te krijgen?

Een verplicht identiteitsbewijs heeft alleen nut als het onwillekeurig gecontroleerd wordt. Maar dat kost veel energie en die kan veel beter besteed worden. Daar komt ook nog het tekort aan politie bij. Bovendien zijn er aan de algemene identificatieplicht heel veel kosten voor de overheid verbonden, geld dat beter voor bijvoorbeeld het onderwijs of de gezondheidszorg kan worden gebruikt. De overheid moet dat geld ook nog ergens vandaan halen en driemaal raden wie daarvoor op kan draaien...

Een van de belangrijkste redenen om de algemene identificatieplicht in te voeren of de bestaande identificatieplicht uit te breiden, is het tegengaan van het terrorisme. Maar terroristen kunnen net zo gemakkelijk als ze een vliegtuig kunnen besturen, een valse identiteit aannemen. Dankzij de huidige mogelijkheden is de kloof tussen overheden en de georganiseerde misdaad zo klein geworden dat zelfs de best beveiligde identiteitsbewijzen al een paar weken na hun introductie als blanco ID kaarten beschikbaar zijn. Professionele terroristen zal het geen moeite kosten om aan een vals paspoort te komen. Minister Korthals van Justitie is het hierin met ons eens, want hij zegt hierover: "Ik heb niet de illusie dat hiermee veel terroristen kunnen worden ontdekt."

De algemene identificatieplicht mag dus niet ingevoerd worden omdat het veel te veel geld en moeite kost, omdat het alleen maar door de politieke partijen gebruikt wordt als propaganda, omdat het terrorisme toch niet voorkomt en omdat het een inbreuk is op onze privacy. Als er zo weinig voordelen voor de veiligheid zijn, waarom zou je dan je vrijheid opgeven?