Is de naam 'Gouden Eeuw' nog gepast?

Inleiding

De gouden eeuw; de periode van 1600 tot 1700. De tijd waarin de handel, wetenschap en kunst groeide in de Republiek. Waarin de destijds grootste handelsfirma ontstond: de VOC. Zij handelde met Indië en hebben er deels voor gezorgd dat de Nederlanden zo rijk werd. Maar ook de tijd waarin in één jaar de economische voorsprong die was opgebouwd bijna volledig verdween. Tijdens dit rampjaar in 1672 werd al het ‘goud’ uitgegeven aan de oorlog met Frankrijk, Engeland en Duitsland. Ik ga vertellen waarom ik de naam ‘De Gouden Eeuw’ niet meer gepast vind voor deze periode in Nederland en vind dat de naam aangepast moet worden.

Inheemse bevolkingen uitmoorden

Ik vind de naam ‘De Gouden Eeuw’ niet meer gepast omdat de Nederlanden niet op een goede manier aan dit ‘goud’ gekomen zijn. Neem als voorbeeld de VOC, een compagnie gemaakt door de Staten-Generaal zodat er geen concurrentie meer was en er optimaal verdiend kon worden.  De VOC had dan ook maar één uitgangspunt: maximale winst. Alles moest daarvoor wijken, inclusief de bevolking van Indië.  De compagnie had het monopolie gekregen voor deze handel en eigende zich alles toe, onder meer door de landen te koloniseren. Daarbij onderdrukte ze de inheemse bevolking en behandelde hen slecht. Zo heeft de VOC in 1621 de gehele bevolking van het Molukse eiland Banda uitgemoord. En waarom? De VOC had met geweld de Engelsen en Portugezen verdreven uit de Molukken. Daarna dwong ze de Molukkers voortaan alleen nog maar hun specerijen met de Nederlanden te verhandelen. Toen de Bandanezen niet gehoorzaamden en nog steeds bleven handelen met andere landen, werden zij uitgemoord.

Egoïstische rijken

Ik vind de naam ‘De Gouden Eeuw’ niet meer gepast omdat de rijkdom allen de kleine bovenlaag van de bevolking betrof. Niet de hele samenleving profiteerde van het ‘goud’. Sterker nog, op de kleine rijke groep na, leefden de boeren, burgers en ambachtslieden over het algemeen nog steeds in armoede. Ongeveer 4% van de bevolking kon alleen maar overleven door de bedeling. Jonge kinderen moesten ook meewerken om ’s avonds te kunnen eten. De bovenlaag die in welvaart leefde was egoistisch en wilde niets delen met de rest van het land. Ze hielden alles voor zichzelf en wilden alleen maar meer. Neem bijvoorbeeld de oprichting van het Rasphuis. Bedelaars die met geweld van de straat werden afgehaald, moesten verplicht in dit instituut werken. Hele dagen hout raspen, soms wel de hele week. Van dit schaafsel werd verf gemaakt waarmee de portretten van de rijkelui geschilderd konden worden. Het was de bedoeling dat de bedelaars hier opnieuw werden opgevoed en leerden om hard te werken. Zogenaamd naar het evenbeeld van de succesvolle burgerij.

Tolerante samenleving?

Sommigen beschouwen de naam ‘De Gouden Eeuw’ wel als gepast. Onder meer omdat in deze periode mensen met verschillende geloofsovertuigingen konden samenleven. Er was gewetensvrijheid in de Nederlanden. Je mocht geloven wat je wilde zonder ervoor vervolgd te worden. In de praktijk bleek dit echter een schijnvrijheid. De bevolking mocht hun overtuigingenn namelijk niet zomaar vrij in de praktijk brengen. Zo was er een openlijke strijd tussen de katholieken (afkomstig van de Spanjaarden en dus slecht) en de protestanten. De katholieken werden als verraders gezien en middels allerlei maatregelen onderdrukt. Ze mochten bijvoorbeeld geen openbare ambten bekleden.

Conclusie

Het ‘goud’ blonk alleen voor een heel kleine groep. Tot die groep behoorde zeker niet de bevolking van de koloniën, zij werden systematisch onderdrukt.  Ook de grootste groep van de Nederlandse bevolking had het slecht, zij leefde in armoede en moesten hard werken. Geld werd alleen gebruikt om geld te maken, niet om te delen. Daarnaast was de Gouden Eeuw eigenlijk helemaal niet zo tolerant, als vaak word beweerd. Natuurlijk trok de handel verschillende mensen met verschillende ideeën naar de Nederlanden. Dat betekend nog niet dat zij serieus genomen werden.  Zeker qua religie waren de Nederlanders haast recht lijniger dan omliggende landen. De periode van 1600 tot 1700 kende zeker dus wel een donker randje.