Jaartallen uit historische context van centraal examen

Jaartal op chronologische volgorde

Gebeurtenis

1515               

Begin opstand in de Nederlanden

1521   

Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms   

1531   

Instelling door Karel V van drie Collaterale Raden

1550   

Instelling van de Bloedplakkaten

1555   

Vrede van Ausburg > vorst bepaalt geloof van zijn onderdanen

1566   

Smeekschrift der Edelen > minder ketterijen > calvinisten meer ruimte > Beeldenstorm

1572   

Watergeuzen de Spaanse troepen  verjaagd uit den Briel > opstand breidt uit

1574   

Het ontzet van Leiden

1576   

Pacificatie van Gent > loyale gewesten in het zuiden sluiten zich aan bij de opstandige gewesten van het noorden

1578

Alteratie van Amsterdam

1579

Pacificatie valt uiteen > de opstandige gewesten van het noorden verenigen zich inde unie van Utrecht

1581

Plakkaat van Verlatinge > Unie van Utrecht zweert Filips II af als staatshoofd

1584

Willem van Oranje vermoord door katholieke fanaticus (in opdracht van de Spaanse koning)

1585

Antwerpen valt weer in Spaanse handen > Hollandse en Zeeuwse opstandelingen sluiten de Schelde af dus Antwerpen haar internationale rol is uitgespeeld

1588   

Vorming van De Republiek der Zeven Verenigde Provinciën/Nederlanden

1596   

Engeland en Frankrijk erkennen de Republiek nu past echt > erkennen de soevereiniteit

1602   

VOC opgericht door de Staten-Generaal van de Republiek > krijgt het monopolie op de handel met Azië

1619   

Coen verplaatst het bestuurscentrum van de VOC naar Batavia

Johan van Ornebarnevelt wordt onthoofd wegens hoogverraad

1609-1621

Het Twaalfjarig Bestand > wapenstilstand tussen Spanje en de Republiek

1639

Bouw Portugeesjoodse synagoge in Amsterdam

1648   

Vrede van Munster > de Republiek wordt nu pas internationaal erkend als staat > ook door Spanje > maakte dus ook een einde aan de oorlog tussen Spanje en de Republiek

1789   

Eerste Franse revolutie

Verklaring van de Rechten van de mens

Cahiers de doléances > nemen afgevaardigden van de S-G mee naar de bijeenkomst

1791   

Eerste Franse grondwet

Wet Le Chapelier

1792

Tweede Franse revolutie > de Jacobijnen grijpen de macht

Proces van burger Capet

 1795  

De Girondijnen nemen de macht over > zetten het Directoire op

1799   

Napoleon grijpt de macht en maakt hierbij een eind aan het Directoire

1804   

Code Napoleon

1815   

Het Congres van Wenen

1822

Verdrag van Verona

1830

De Belgische Opstand

1848   

Het Frankfurter Parlement

Het Revolutiejaar in Europa

1870   

De Frans-Duitse oorlog gewonnen door  Duitsland

1871   

Tijdens de oorlog > vorsten uit verschillende Duitse staten komen bijeen in Versailles > Zij roepen het Duitse Keizerrijk uit > koning van Pruisen als Duitse keizer Wilhelm I      

1884-1885

Conferentie van Berlijn > verdeling van Afrika over de Europese staten > handhaving machtsevenwicht en versterking van positie Duitsland

1888

Wilhelm II wordt keizer van het Duitse Rijk > Weltpolitik

1898

Vlootwet

1914

Slag bij de Marne > einde aan de Duitse militaire opmars in Noord-Frankrijk

1919

Vrede van Versailles wordt met dwang ondertekend door de Weimarregering > de Weimarregering verliest hierdoor veel vertrouwen onder de Duitse bevolking

Sparkatus-opstand > gewapende communistische opstand in Berlijn naar het voorbeeld van de Russische revolutie > poging om het communisme in praktijk te brengen > mislukt

1923

Grote economische crisis in Duitsland > hoge inflatie en politieke crisis > poging tot staatsgreep NSDAP

1924

Het Dawesplan > financieel hulpprogramma voor Duitsland > begin herstel van de economie in de Weimarrepubliek

1929

Beurskrach > ineenstorting van de Amerikaanse beurs > Dawesplan stopt dus Duitsland ook zwaar getroffen > crisis van het wereldkapitalisme

1933

Rijksdagbrand > maand voor de Rijksdagverkiezingen wordt het gebouw in brand gestoken > regering geeft de communisten de schuld > maakt gebruik van het moment om velen te arresteren

NSDAP wint verkiezingen en Hitler wordt benoemd tot rijkskanselier > de machtigingswet maakt een eind aan de parlementaire democratie en de Weimarrepubliek > Derde Rijk begint

Instelling Rijkscultuurkamer > ideeën van het nationaal socialisme door middel van kunst gepropageerd > geïndoctrineerd via culturele censuur

1935

Neurenberger Wetten > in Duitsland wordt het wettelijk verboden om met Joden te trouwen of gemeenschap te hebben

1938

Conferentie van München > het toppunt van de appeasementpolitiek > Duitsland krijgt toestemming Sudetenland in te lijven > vrede in Europa door de wensen van Hitler in te willigen

1939

Duitsland valt Polen binnen > GB en FR verklaren Duitsland de oorlog > begin Tweede Wereldoorlog in EU

1941

Duitsland valt de SU binnen > kruistocht tegen het communisme > onderwerpen van de minderwaardige Slavische volkeren

1942

Wannseeconferentie > nazileiders besluiten over te gaan tot de vernietiging van het joodse volk > genocide systematisch uitgevoerd door de SS > de Endlösung

1944

D-day op 6 juni 1944 > start van het grote offensief van de westelijke geallieerden op de kust van Frankrijk > begin van de bevrijding van West-Europa

1945

Een einde aan het Derde Rijk > de Tweedewereldoorlog is (meer dan de Eerste) een totale oorlog geweest

Conferentie van Potsdam > de Grote Drie vergaderen over de toekomst van Europa en Duitsland > Stalin en Truman staat lijnrecht tegenover elkaar > Koude Oorlog

Atoombom op Hiroshima > verwoestingen op nog niet eerder vertoonde schaal en massale sterfte onder de burgers

1947

Truman-doctrine > steun geven aan landen die bedreigd worden door het communisme

Marshallplan > Europees herstelprogramma dat door de VS wordt gefinancierd > zwaar getroffen Europa er snel bovenop te helpen > voorkomen dat het communistisch wordt

1948

Invoering Duitse Mark in de Westerse bezettingszones van Duitsland en Berlijn > SU blokkeert toegangswegen tot West-Berlijn > luchtbrug van Amerika > oprichting NAVO

1949

Mao Zedong roept de onafhankelijke communistische Volksrepubliek China uit > tegenstanders vluchten naar Taiwan en willen steun VS

1950

Begin van de Korea-oorlog > Noord valt Zuid binnen > nadat China zich in de strijd mengt komt er in 1953 een einde aan de oorlog met een nauwelijks veranderde grens

Redevoering McCarthy over de communisten in de VS > angst voor het communisme sinds de Oktoberrevolutie van 1917 > aangewakkerd door de Koude Oorlog > het ministerie van buitenlandse zaken zou geïnfiltreerd zijn door communisten > jacht op de roden

1953

De dood van Stalin > opgevolgd door Chroesjtsjov > Détente

1954

Akkoorden van Genève gesloten na de slag bij Dien Bien Phu > Franse nederlaag

1955

De BRD wordt lid van de NAVO > SU reageert met het Warschaupact waar de DDR lid van wordt

1956

Hongaarse opstand > neergeslagen door troepen van het Warschaupact > in Nederland wordt als reactie hierop het Felix Meritis bestormd

1961

DDR bouwt de Berlijnse muur > Westen protesteert maar grijpt niet in > Ich bin ein Berliner toespraak van Kennedey in Berlijn > VS zullen West-Berlijn nooit opgeven

1962

Cubacrisis > raketinstallaties op Cuba

1963

Einde Cubacrisis > Chroesjtsjov is bereid de Russische raketinstallaties af te breken in ruil voor Amerikaanse toezeggingen > begin van een periode van ontspanning tussen Oost en West > Hotline Moskou-Washington

1964

Tonkin-incident en Tonkin-resolutie > VS sturen hierna grondtroepen naar Zuid-Vietnam > escalatie oorlogsconflict

1968

Praagse Lente > hervormingsplannen in Tsjechoslowakijke > Breznjev-doctrine > SU grijpt militair in

1972

Bezoek Nixon aan China > in het kader van driehoeksdiplomatie > VS erkent de Volksrepubliek China als wettige China en mocht in de VN > VS wilden zich eervol terugrekken uit de uitzichtloze Vietnamoorlog

1972*

SALT I wordt ondertekend > verdrag VS en SU om strategische (atoom)wapens te verminderen

1975

Portugal draagt de onafhankelijkheid van Angola over aan de linkse MPLA > Burgeroorlog: Cuba en SU (MPLA) VS  (FNLA)

1980

SDI-project onder leiding van Reagan > grote onrust in de SU

1981

Demonstratie tegen kernwapens in Amsterdam > het SDI-project dreigt het begin te worden van een nieuwe wapenwedloop

1989

Val Berlijnse muur > symbool voor de van het hele IJzeren Gordijn

1991

Van het communistische regime in de SU > Het Warschaupact wordt opgeheven > einde Koude Oorlog