H10 geld en geldschepping

Begrippenlijst economie hoofdstuk 10

10.1 geld

Transactie kosten – moeite (in geld en/of tijd) die iemand moet doen om informatie te krijgen over de prijs van goederen die hij eventueel wil kopen

Ongedifferentieerde koopkracht – met geld kun je de vraag naar alle goederen uitoefenen en je kan er overal mee terecht

Rekeneenheid – geld als rekeneenheid zorgt ervoor dat de verhouding tussen goederen met een verschillende waarde duidelijk wordt

Oppotmiddel – geld tijdelijk opslaan om later iets te kopen

10.2 de geschiedenis van het geld

Nominale waarde – waarde die op het geld staat

Intrinsieke waarde – waarde aan goud of zilver dat een munt bevat

Wet van Gresham – 'bad money always drives out good money' → munten met de laagste intrinsieke waarde worden gebruikt (die nam af door 'snoeien')

10.3 geldstelstels vroeger en nu

Goudenmuntenstandaard – gouden munten als betaalmiddel in omloop

Goudkernstandaard – goudvoorraad ligt bij de bank, en de briefjes in omloop dekken het goud. Briefjes kunnen ingeleverd worden voor een vaste hoeveelheid goud.

Papieren standaard – je kan geen bankbiljetten meer inwisselen tegen goud, vaste verhouding tussen hoeveelheid goud en munten is verbroken

Deviezen – internationale aanvaardbare betaalmiddelen (dollar, euro enz.)

10.4 het betalingsverkeer vandaag

Chartaal geld – munten en bankbiljetten

Giraal geld – rekening-couranttegoeden (betalen d.m.v. pinnen en internetbankieren)

Rekening-couranttegoeden – bank-of giro rekeningen

10.6 samenstelling van de geldhoeveelheid

Maatschappelijke geldhoeveelheid – totale hoeveelheid chartaal en giraal geld in handen van het publiek (consumenten en ondernemingen m.u.v. van geldscheppende instellingen)

Geldscheppende instellingen – alle instellingen die maatschappelijke geldhoeveelheden vergroten/verkleinen

Substitutie – omzetting chartaal → giraal of andersom

10.7 geldschepping en geldvernietiging

Geldschepping – de maatschappelijke geldhoeveelheid wordt groter (rekening-courant neemt toe en kas van de bank blijft gelijk)

Geldvernietiging – de maatschappelijke geldhoeveelheid wordt kleiner

Kredietverlening – een geldlening in de vorm van geldschepping

Wederzijdse schuldaanvaarding – (kredietverlening)

Primaire bank – geldscheppende bank

Secundaire bankniet-geldscheppende bank (bv. hypotheken)

Transformatie – niet-geld → geld en omgekeerd

10.8 monetaire aggregaten

Aggregaten – totalen

10.9 actieve en inactieve kassen

Actieve kas – transactiekas, bestemd voor betalingen (transaactiemotief)

Inactieve kas – geld wat niet voor transacties wordt gebruikt (voorzorgsmotief en speculatiemotief)

Transactie motief – geld om transacties mee te betalen

Voorzorgsmotief – consumenten en ondernemingen houden geld achter de hand met het oog op onvoorziene gebeurtenissen

Speculatiemotief – als beleggers een rentestijging en dus een koersdaling van obligaties verwachten, zullen zij wachten met beleggen en hun geld in kas bewaren

Oppotting – actieve kas → inactieve kas

Ontpotting – inactieve kas → actieve kas

Omloopsnelheid – het aantal keren dat een euro van hand tot hand gaat

10.10 de verkeersvergelijking van Fisher

Geldstroom – omloopsnelheid x geld dat in omloop is

Goederenstroom – is gelijk aan de waarde van het verhandelde goederenpakket → gemiddelde waarde van transacties x omvang handelsverkeer

10.11 monetaire inflatie en deflatie

Monetaire inflatie – MV neemt toe

Monetair evenwicht – als geldstroom MV niet verandert

Prijsinflatie – in de vergelijking MV=PT stijgt MV. PT moet dan ook stijgen. Als T (productiecapaciteit) niet verder kan toenemen moet P stijgen en ontstaat er prijsinflatie

Monetaristen - economen die de rol van het geld in de economie erg belangrijk vinden

Geldgroeiregel – in elk land moet de centrale bank ervoor zorgen dat de geldhoeveelheid per jaar met niet meer dan een vast laag percentage groeit

Krapgeldpolitiek – Alleen een reële toename van het BBP , een reële productieverhoging dus, die wordt veroorzaakt door de groei van de productiecapaciteit. Er komt dan alleen geld in omloop dat de reële verhogingen financiert (de stijging van T)

Hyperinflatie – landen waar de prijzen meer dan verdubbelen doordat de groei van de geldhoeveelheid onvoldoende in de hand gehouden wordt

10.12 de waarde van het geld

Reële rente – geeft aan hoeveel rente je overhoudt als rekening gehouden wordt met de prijsstijging

Shoe leather costs – bijkomende kosten ter gevolge van inflatie

10.13 oorzaken van inflatie en deflatie

Kosteninflatie – de prijzen stijgen doordat de productiekosten omhoog gaan

Bestedingsinflatie – de prijzen stijgen doordat de consumenten meer goederen willen kopen dan de producenten kunnen maken

Geïmporteerde inflatie – bron van prijsstijgingen zit in het buitenland (ingevoerde grondstoffen of eindproducten zijn duurder geworden)

Loon-prijsspiraal – lonen en prijzen stijgen om de beurt omdat ondernemingen en werknemers vooruit lopen op toekomstige prijsstijgingen

Stagflatie – combinatie van werkloosheid en inflatie waarbij economische groei stagneert

Prijsdeflatie – prijzen dalen door laagconjuctuur of onderbesteding als er sprake is van grote conjuncturele werkloosheid