Beeldende begrippen

Klassieken: de oude Grieken en Romeinen.

Kleurcontrast: een tegenstelling met kleuren.

Klinknagel: rode pen, bijvoorbeeld van koper, die twee stukken materiaal stevig met elkaar verbindt.

Korset: losse vormen van stevig textiel die door middel van veters aan elkaar zijn gemaakt, soms verstevigd met baleinen; het geheel past om het lichaam; door de veters aan te trekken wordt het lichaam naar wens gevormd.

Kubisme: stroming in de beeldende kunst waarbij alle vormen worden herleid tot vooral hoekige basisvormen.

Leader: kort filmpje waarmee een tv-programma of een website begint.

Lichtvlek: de weerkaatsing van het licht op een voorwerp, waardoor de kleur van dat voorwerp op die plaats lichter lijkt.

Liggend kader: de randen van een horizontaal beeldvlak; bijvoorbeeld een rechthoek waarbinnen getekend of gefotografeerd is; de breedte is groter dan de hoogte.

Linnen: textiel dat gemaakt is van de buitenste vezels van de vlasplant.

Looplijnen: lijnen of pijlen die in een relatieschema aangeven hoe de verschillende ruimten onderling bereikbaar moeten zijn.

Maquette: klein model, in de juiste verhoudingen, van bijvoorbeeld een gebouw, monument of stad.

Middeleeuwen: de tijd van ± 500 tot ± 1500.

Mobile: beeld dat uit meerdere onderdelen bestaat en kan bewegen; de beweging komt tot strand doordat de lucht langs de onderdelen stroomt, of omdat techniek de onderdelen laat bewegen.

Neoclassicisme: stijl in de beeldende kunst waarbij gebruik wordt gemaakt van vroegere stijlen zoals de klassieken, Renaissance en barok.

Ontwerpen: het bedenken, schetsen en bespreken van een idee en daar een definitieve vorm aan geven.

Ordening: de manier waarop de belangrijkste, kleurigste, grootste vormen in (een) bepaalde richting(en) zijn geplaatst.

Pictogram: eenvoudige tekening van een voorwerp of activiteit, bijvoorbeeld een figuurtje om het toilet aan te geven.

Pose: een gemaakte houding, bijvoorbeeld heel stoer gaan staan.

Pointillisme: stroming in de schilderkunst waarbij de kleuren met punten naast elkaar worden geschilderd.

Popart: afkorting van ‘populaire kunst’; stroming in de beeldende kunst waarbij de consumptiemaatschappij uitgangspunt is; er wordt gebruikgemaakt van beelden uit reclame, film, tv; altijd figuratief en overdreven.

Proces: de verschillende ‘stappen’ achter elkaar bij het ontstaan van een beeld; zoals verzamelen van ideeën, het maken van voorstudies en het maken van het definitieve beeld; het is altijd een ‘zoekende’ manier van werken.

Productontwikkeling: het in een groep van deskundigen bedenken van een bepaald product; allerlei eisen spelen een rol, zoals materiaal, prijs, functie, verkoop, ergonomie.

Programma van eisen: alle wensen en ideeën van de opdrachtgever waarmee een architect bij het ontwerpen van een gebouw rekening moet houden.

Plasticiteit: de tastbare ruimtelijke aard van het oppervlak, bijvoorbeeld afwisselend en levendig.

Plattegrond: tekening die de indeling van een ruimte laat zien, bijvoorbeeld van een woonhuis.

Primaire kleuren: geel, rood en blauw; dit zijn de kleuren die je niet zelf door menging kunt maken.

Realisme: stroming in de beeldende kunst waarbij het leven van alledag het onderwerp is; ook wordt met realisme alle kunst bedoeld die de werkelijkheid ‘net echt’ weergeeft.

Relatieschema: schema van alle ruimten van een nog te ontwerpen gebouw.

Reportage: een aantal verschillende foto’s of video-opnamen over hetzelfde onderwerp waarbij de betekenis centraal staat; het is geen geënsceneerde fotografie; samen roepen de beelden de sfeer van het onderwerp op; de volgorde van de beelden kan worden veranderd.

Renaissance: kunst waarbij gebruik gemaakt wordt van klassieke voorbeelden; kalm, evenwichtig, ernstig en symmetrisch; van ± 1400 tot ± 1600.

Romaans: manier van bouwen, beeldhouwen, schilderen en kleden; gebouwen zijn zwaar en donker door de dikke muren en de kleine ramen; opvallend is de horizontale richting; van ± 1000 tot ± 1250.

Romantiek: tijd waarin bij alle vormen van kunst vooral op het gevoel wordt gewerkt.

Ruimtelijk: alles wat plaats inneemt, je kunt eromheen of erin lopen; als een tekening ruimtelijk is, word bedoeld dat je de indruk krijgt dat je erin kunt bewegen.

Ruimtesuggestie: de indruk van diepte op een plat vlak.

Schema: vereenvoudigde voorstelling; je ziet meteen wat het voorstelt; een ander woord hiervoor is ‘cliché’.

Schetsen: het eerste idee met vlugge lijnen tekenen of in grove vormen boetseren of construeren.

Schoor: diagonale balk in een rechthoek, waardoor het geheel stijf wordt.

Sequentie: een fotoreeks die door de betekenis en de ordening één geheel is; het aantal beelden en de volgorde kan niet veranderd worden; er zijn kleine veranderingen te zien.

Silhouet: schaduw die ontstaat bij tegenlicht; je ziet eigenlijk alleen de eigen schaduw als één donkere vorm.

Skeletbouw: techniek van bouwen waarbij eerst de dragende en steunende onderdelen worden geconstrueerd, zoals balken en kolommen; de opvulling, zoals muren en vloeren, hoeft niets te dragen en kan van licht materiaal zijn, dat later wordt aangebracht.

Slagschaduw: de schaduw van een voorwerp op de grond of op een ander voorwerp.

Staand kader: de randen van een verticaal beeldvlak; bijvoorbeeld een rechthoek waarbinnen getekend of gefotografeerd is; de hoogte is groter dan de breedte.

Standpunt: de plaats van waaruit iets wordt bekeken en in beeld wordt gebracht, bijvoorbeeld door een foto of tekening.

Statisch: stijf; niet beweeglijk of de indruk wekkend dat er beweging is; het tegenovergestelde van dynamisch.

Stijl (de stijl): naam van een stroming in de beeldende kunst waarbij het gebruik van basisvormen, primaire kleuren, secundaire kleuren, zwart en wit zo evenwichtig mogelijk gebruikt wordt; non-figuratief of tussenvorm; onder andere architectuur, schilderkunst, beeldhouwkunst, grafische vormgeving.

Stijl: vormgeving met dezelfde kenmerken voor een bepaalde tijd, plaats of groep; bijvoorbeeld de manier van kleden, bouwen, schilderen of beeldhouwen.

Stofuitdrukking: zó tekenen of schilderen dat het materiaal net echt lijkt; je kunt je voorstellen hoe materiaal in werkelijkheid zou aanvoelen.

Surrealisme: stroming in de beeldende kunst waarbij alledaagse voorwerpen op een niet-alledaagse manier met elkaar worden verbonden; onverwachte en onvoorspelbare voorstellingen.

Symbool: een figuratieve voorstelling waardoor iets algemeens of iets met een diepere betekenis wordt aangeduid.

Symmetrisch: als een beeld verdeeld kan worden in twee helften die precies of ongeveer elkaars spiegelbeeld zijn.

Symmetrisch: als een beeld verdeeld kan worden in twee helften die precies of ongeveer elkaars spiegelbeeld zijn.

Totaal: een beeld waarbij het kader het onderwerp in zijn geheel laat zien.

Trend: modieuze stroming van korte duur, dus weer snel uit de mode.

Tussenvorm: een beeld dat niet meteen herkenbaar (figuratief) is, maar ook niet helemaal non-figuratief.

Uitharden: het overgaan van vloeibare in vaste vorm, bijvoorbeeld chocolade of beton; ook ‘stollen’ genoemd.

Universele kunstenaar: kunstenaar met een grote algemene kennis, die van verschillende vakken goed op de hoogte is, bijvoorbeeld anatomie, bouwkunst, geschiedenis, schilderen; vooral in de tijd van de renaissance.

Uniform: dezelfde kleding voor een bepaalde groep mensen; bijvoorbeeld postbode, militair.

Vakwerkconstructie: open constructie van meestal pijpen van metaal in de vorm van rechthoeken en schoren; bijvoorbeeld steigers, grote overspanningen.

Verhalende fotoreeks: een fotoreeks met een duidelijk verhaal; de volgorde van de foto’s kan niet worden veranderd.

Vliesgevel: in een skeletconstructie een muur die van glas kan zijn omdat hij niet hoeft te dragen of te ondersteunen.

Vogelperspectief: ruimtesuggestie met een zeer hoog standpunt; er ontstaat een goed overzicht en de afgebeelde dingen lijken klein.

Voorgespannen beton: zeer sterk beton, omdat vóór het storten strak getrokken kabels van metaal zijn aangebracht, die alles stevig bij elkaar houden.

Voorlopig ontwerp: schetsen van de binnenkant en buitenkant van een gebouw zoals het gebouwd zou kunnen worden.

Voorstudie: een schets die voorafgaat aan de definitieve uitvoering van een idee of ontwerp; er wordt gezocht naar de belangrijkste lijnen, kleuren en ordening.