Blz. 89-100 + 121-122

Samenvatting Engels Literatuur Zonder Grenzen Blz. 89-100 + 121-122

1. Politiek en maatschappij
Hoe ontstond de naam Middeleeuwen?
In de 17e tijd dachten geleerden dat de oudheid haar top had bereikt. De antieke cultuur was na 1500 weer tot grote hoogte geklommen. Tussen 500 en 1500 lag volgens de geleerden een diep dal (verval, onwetendheid en barsbaarheid), een duistere middentijd: de Middeleeuwen.

Wat is de Zwarte Dood?
Een pestepidemie.

Waarom kan de organisatie van de middeleeuwse wereld het beste aangeduid worden met het begrip feodaliteit?
De machtige heren in de vroege Middeleeuwen verzamelden een aantal trouwe volgelingen om zich heen om hun macht te vergroten.

Beschrijf de verhoudingen tussen de heer en de vazal.
De heer bood de vazal bescherming en als tegenprestatie bood de vazal zijn heer zijn diensten aan.

Hoe ontstond het leenstelsel?
Omdat de vazallen niet allemaal door de vorst konden worden onderhouden, gaf hij hun een stuk land in leen (feodum). De leenmannen op hun beurt verzamelden vazallen om zich heen en schonken die door verleende diensten ook weer een leen, waardoor het staatsgezag steeds meer versnipperde.

Wanneer werd het leenstelsel in Engeland ingevoerd en door wie?
In 1066 door Willem de Veroveraar.

Hoe ging men in Engeland met het leenstelsel om?
De Engelse koningen zorgden ervoor dat het leenstelsel de staat versterkte en niet ‘staatsontbindend’ kon werken zoals op het vasteland.

Waarvoor diende het christendom?
Karel de Grote had een moeilijk te besturen rijk, dat uit verschillende volken was samengesteld. Hij had iets gemeenschappelijks nodig om de eenheid te bevorderen: het christendom.

Hoe ontstonden er verhalen rond Karel de Grote?
In de 12e eeuw komt Europa in een wat rustiger vaarwater, maar er zijn steeds botsingen met de wereld van de islam. In deze omstandigheden grijpt men terug naar de figuur van Karel de Grote.

Hoe heetten deze verhalen?
Heldendichten, chansons de geste, Frankische romans of Karelromans.

Waarom wordt er in Brazilië nog steeds Portugees gesproken?
Na de ontdekking van Amerika (1492), werd de oneindig vergrote wereld in twee delen verdeeld door een streep van de Noord- naar de Zuidpool te trekken. Het westen daarvan kwam bij Spanje en het oosten bij Portugal.

2. Ideeëngeschiedenis
Hoe keek men aan tegen de dood in de Middeleeuwen?
Het leven op aarde was niet belangrijk, wat daarna kwam wel. Aan de ene kant leefde men in grote angst voor de dood, voor wat daarna zou komen. Aan de andere kant verlangde men naar de dood als een bevrijding uit het aardse tranendal.

Hoe ontstond de dodendans en wat is het?
Aan het eind van de Middeleeuwen ontstond er levenslust. Dit zorgde voor angst voor de dood. In Europa ontstaan gedichten waarin de dood (een skelet), mensen van alle rangen en standen uitnodigt om met hem te dansen. Tijdens de dans vertelt de dood hen wat er zal gebeuren met alle rijkdommen die ze op aarde vergaard hebben.

Waarom wordt de Renaissance ook wel wedergeboorte genoemd?
Aan het eind van de Middeleeuwen ontstond er levenslust. Voorop staat ‘carpe diem’ (pluk de dag) i.p.v. ‘memento mori’ (gedenk te sterven).

Waarom balanceerde het christendom op het randje van het polytheïsme?
Men vond de opvattingen van het christendom veel te moeilijk, en kon eigenlijk niet zonder de aanbidding van heidense goden. De Kerk liet toe dat de antieke goden plaats maakten voor de christelijke heiligen.

Wat deed de Kerk om de mensen aan het christendom te laten wennen?
Veel oude praktijken en rituelen werden niet afgeschaft, maar in een christelijk jasje gestoken.

Wat vierde men in de Germaanse midwinterfeesten?
De overwinning van het licht op de duisternis.

Hoe dacht men in de Middeleeuwen over de aarde?
Men dacht dat het een platte schijf was, met in het midden Jeruzalem. Je mocht niet uit de cirkel lopen, want daar schuilden de draken.

Hoe zag de wereldkaart (Mapa Mundi) er uit?
Een cirkel die verdeeld werd in 3 delen: Azië, Europa en Afrika. De continenten werden gescheiden door zeeën en rivieren en in de oceanen lagen eilanden. Het
oosten was altijd de bovenkant van de kaart.

Wat waren de Insulae Fortunatae?
De Gelukzalige Eilanden in de Westelijke Oceaan (de Canarische eilanden).

Hoe komt het dat op onze kaart Groendland groter lijkt?
Door de Mercator-projectie. De uitvinding van Mercator maakte het mogelijk om het oppervlak van een bol op een plat vlak af te beelden.

3. Europese literatuur in de middeleeuwen
Wat was een moraliteit?
Een spel met een godsdienstig of moreel probleem.

Noem er 1 en noem daar ook het Engelse en Duitse woord voor.
Elckerlyc. In het Engels: Everyman. In het Duits: Jeder mann.

Wat is een scriptorium?
Een plaats in het klooster waar monniken niets anders deden dan teksten overschrijven.

Noem een voorbeeld van een heldendicht over Karel de Grote.
Chanson de Roland.

Wat is het belangrijkste thema in de heldendichten uit 1170-1260?
De conflicten tussen de koning en zijn vazallen. De feodale orde steunde op krachtige en goede leermannen. Maar wanneer de leenheer onrechtvaardig handelde, kwam die orde in gevaar.

Wat is het oudste heldendicht uit de Engelse literatuur dat bekend is, wanneer is het geschreven en wat is hierin te vinden?
Beowulf, ongeveer 10e eeuw. Hierin vind je dezelfde vermenging van christelijke en heidense (Angelsaksische) elementen.

Hoe komt men aan de term Arthurromans?
Het is niet eens zeker of koning Arthur echt bestaan heeft. Er is wel een Britse legeraanvoerder geweest die in de 5e eeuw sneuvelde. In de Keltische gebieden groeiden daarna allerlei legenden rond deze heldenfiguur.

Wat gebeurde er in 1066?
De slag bij Hastings vond plaats, waarbij Willem van Normandië Engeland veroverde.

Hoe werden de Arthurlegenden doorgegeven?
Tijdens de slag bij Normandië werd Willem bijgestaan door een groot aantal Vlaamse ridders. Voor hun bewezen diensten kregen ze in Engeland grond toegewezen. Vermoedelijk zijn ze hier in aanraking met de Arthurlegendes gekomen.

Wat is een queeste?
Een avonturentocht die de held zelfkennis verschafte en die hem in staat stelde een eervolle plaats in de gemeenschap te verwerven.

Hoe worden Arthurromans meestal in Nederland genoemd?
Britse romans.

Hoe zit een hoofse ridder in elkaar?
Hij is niet uit op het bezit van een geliefde, maar hij wil haar vooral laten zien dat hij haar liefde waard is. Hiervoor verricht hij dappere daden, verslaat reuzen en draken en onderneemt verre reizen voor moeilijke opdrachten. Hij wil zich onderscheiden van de lompe dorper.

Noem een Engelse Arthurroman en de schrijver daarvan.
Le Morthe d’Arthur van Sir Thomas Malory.

Wat laat Malory ons weten?
Dat hij de oude verhalen heeft willen bewaren, omdat in zijn eigen tijd de ridderlijkheid verwaarloos werd.

Wat is melancholie en wat was het belangrijkste bestrijdingsmiddel daartegen?
Melancholie = de zwarte gal. Het bestrijdingsmiddel was humor.

Wat is een klucht?
Iets grappigs dat nog aan het eind van een ernstig toneelstuk kwam. Hiervoor werd het publiek verzicht nog niet naar huis te gaan.

Noem een voorbeeld van humor uit de Engelse literatuur (boek en schrijver).
The Canterbury Tales van Geoffrey Chaucer (1340-1400).

Wat is een raamvertelling?
Een aantal verhalen binnen een ander verhaal.

Hoe gebruikte Chaucer een ‘raam’ in zijn boek?
Een gezelschap van 30 pelgrims die onderweg zijn van Londen naar Canterbury vertellen het verhaal.

Waar gaat het in faustverhalen altijd om?
Over een man die zich boven de ellende van zijn tijd wil verheffen en zijn ziel aan de duivel verkoopt als losprijs voor bovenmenselijke kennis of macht.

Waar slaat ‘faust’ op?
Op een historische figuur in de Middeleeuwen, een waarzegger; een magiër, een sterrenkundige, alchimist die zich Dr. Faustus noemde. Rond deze historische figuur werden allerlei duivels- en tovenaarslegenden geweven.

Welke beroemde Engelse dichter en toneelschrijver verwierf ook een boek over Dr. Faustus, en hoe noemde hij zijn boek?
Christopher Marlowe, met The tragical history of Dr. Faustus (1604).

Hoe wordt Dr. Faustus in dit boek omschreven?
Als een rebel die niets liever wilde dan kennis en macht.

9. Engelstalige literatuur
Wie was de eerste renaissancedichter in Engeland en wanneer leefde hij?
Edmund Spencer, van 1552-1599.

Om welk boek werd hij bekend, wat voor soort boek was het en waar ging het boek over?
The Faerie Queene. Dit boek omvat 6 gedichten en handelt over de avonturen van een ridder die handelt in opdracht van de Faerie Queene ‘Gloriana’. The Faerie Queen is eigenlijk de heersende koningin Elizabeth I. Het werk is een epos.

Wat is een epos?
Een verhalend gedicht.

Wat waren grote voorbeelden voor de renaissancedichters?
Illias en Odyssee van de Griekse dichter Homerus en Aeneis van Vergilius.

Wat is het grootste epos uit de Engelse literatuur?
Paradise Lost (1767) van John Milton (1608-1674).

Waarom beleefde de Renaissance in Engeland haar hoogtepunt in het toneel?
Omdat men zich daar niets aantrok van de klassieke regels die voor het toneel waren opgesteld en men ruim baan biedt aan de verbeelding.

Van welk theater is een tekening overgebleven?
Van The Swan.

Wie was een beroemde Engelse toneelschrijver en wanneer leefde hij?
Christopher Marlowe, van 1564 tot 1593.

Wie is de grootste toneelschrijver van de Europese Renaissance en wanneer leefde hij?
William Shakespeare, van 1564 tot 1616.

Waar werden zijn meeste toneelwerken opgevoerd?
In theater The Globe.

Vertel iets over zijn stukken.
Hij hield zich niet aan de klassieke regels. Zijn kracht was het geschreven woord. Zijn helden haalt hij overal vandaan: de klassieke oudheid, het nationale verleden, sagen, sprookjes en verhalen uit zijn tijd. Het gaat niet om de gebeurtenissen die de personen meemaken, maar om hun karakter.

Noem 4 bekende personen van Shakespeare.
Hamlet, Romeo, Julliet en Shylock.

Noem ook een bekende zin van Shakespeare.
To be or not to be, that’s the question.

In welke 3 perioden kan Shakespeares werk ingedeeld worden?
· 1590-1600: Naast historische stukken, zoals Richard II en Henry IV, schreef hij vooral vrolijke komedies, waarin telkens een dwaas of clown optreedt. Voorbeelden: A Midsummernight’s Dream en As You Like It. Ook schreef hij een tragedie: Romeo and Juliet.
· 1600-1610: Vooral grote tragedies waarin de held ten onder gaat. Voorbeelden: Hamlet, Othello, King Lear en MacBeth.
· 1610-1613: Opnieuw komedies. Bekend voorbeeld: The Tempest.