De droom (katern)

Aan de leerling

Opdracht 4
Oriëntatie en voorbereiding

1.
Wat ik verwacht over het thema ‘de droom’ is in eerste instantie fantasie, omdat zodra je gaat dromen je in een fantasiewereldje terecht komt. Je maakt dingen mee waarover je langer gaat nadenken, wat blijft hangen in je hoofd. Laat je je meeslepen door je gedachtegang dan vergeet je de rest en zit je in je eigen wereldje. Maar ook als je gaat slapen dwaal je met je (onbewuste) gedachten af. Je hebt geen controle over je denken en ze gaan de vrije loop. Hierdoor kunnen dingen zeer onlogische en verwarrend worden. Daarom denk ik dat ik in dit themakatern vooral het thema fantasie tegen zal komen. Soms zal deze fantasie logische en helder zijn, maar deze kan soms net zo goed verwarrend, onlogisch en misschien wel angstaanjagend zijn. Je kunt je fantasie moeilijk of helemaal niet verdringen. Je kunt het niet vermeiden. Ook droom ik zelf natuurlijk (na zeggen) elke nacht. Ik weet niet altijd wat ik heb gedroomd maar als ik het weet begrijp ik er meestal niets van. Het zijn vaak een hoop rare gebeurtenissen in een niet normale volgorde.
Vooral het hoe, wat en waarom zo, zullen belangrijk zijn. Hoe moet je iets bekijken? Wat heeft er betrekking op het onderwerp droom en wat zijn de verborgen elementen? Waarom is het zo uitgedrukt? Enz. enz. Dromen worden natuurlijk ook gebruikt als uitgangspunt voor verschillende soorten van kunst. Ik denk vooral omdat je je fantasie het werk kan laten doen. Het hoeft niet logisch of kloppend te zijn met de werkelijkheid. Ook verwacht ik dat dit aan de orde komt in deze Themakatern.

2.
De verschijnselen die zeker in deze themakater ‘de droom’ besproken zullen worden zijn (zoals bij 1 al vermeld): fantasie die in een droom aanwezig is en de verschillende vormen van kunst die hierop betrekking hebben. Bijvoorbeeld schilderijen en beelden. Maar ook zal er besproken worden over welke invoelt ‘de droom’ heeft (gehad) op verschillende vormen van kunst. Bijvoorbeeld op schilderijen.
Ja, ik ken wel songs, boeken of films waarbij de droom belangrijk is al uitgangspunt. Liedjes ken ik niet echt van naam maar er zijn liederen waarop je je verbeelding makkelijk kunt loslaten. In verhalen worden ook wel een dromerige beelden geschetst. Vooral sprookjes werken goed op je verbeelding en je fantasie.
Ik zou bij bepaalde opdrachten gebruik kunnen maken van een fototoestel of cassetterecorder die ik tot mijn beschikking heb. Ook kan beschikken over materiaal uit de mediatheek of bibliotheek en natuurlijk is internet een zeer handige informatiebron.

Afdeling 1

Opdracht 1
1.
a. In trefwoorden mogelijk associaties met betrekking op ‘de droom’ onderverdeeld in (naar mijn mening) positief en negatief.
Positief Negatief
Sprookjes Moe
Slapen Rare figuren
Vele kleuren Onlogisch
Verliefd Nachtmerries
Bed Toeristen
Egeltjes Raar
Fantasie Ontwaken
Gezelligheid Verwarrend
Onwerkelijkheid Stilte
rustgevend Schrikken
Denken Geesten
Kussens Onbewust
Dagdromen

b. Enkele uitspraken / gezegdes waarin dromen (of een variant daarop) een rol spelen
Dromen zijn bedrog : positief +
Nog niet in je dromen : negatief -
Had je gedroomd : negatief -
Je droomt : negatief -
Iets wel kunnen dromen : positief +
Dromen van … : positief +
Als in een droom : positief +
Uit de droom helpen : negatief -

c. Zie c >> op deze collage vind je 2 schilderijen van Dalí die mij aan droom deden denken en een (bescherm-)engeltje (deel er van) die mij ook aan een mooie droom deed denken.

2.a. In reclames kunnen sommige beelden dromerig worden weergegeven. Zoiets als: “in de wolken zijn”. Ook zit er vaak veel fantasie verwerkt in reclamespotjes. In films is dit hetzelfde verhaal. Mensen hebben het niet vaak over hun (nacht)dromen. Het is geen dagelijks onderwerp om over te praten. Wel worden verschillende fantasieën met elkaar besproken. In muziek gaat vaker over fantasieën of over bepaalde dromen / droombeelden.
Enkele categorieën zijn: Nachtmerrie, Mysterie, Magie, Fantasie

b. Drie voorbeelden van beeldende kunstwerken waarin de droom een rol speelt ingedeeld in categorieën:
Margie
Mysterie
Fantasie

c. Een collage over de categorie MYSTERIE >> zie volgende pagina

d. De collages verschillen onder elkaar. (maar niet extreem)

Opdracht 2
Ik heb twee films gevonden waarin de droom een zeer belangrijke rol spelen.

Kleine Nemo, Avonturen in Dromenland
Productie: Tokyo Movie Shinsha Co. Ltd.
Speelduur: 85 min.
Scenario: Ray Bradbury, Chris Columbus, Richard Outten,
Muziek: Thomas Chase, Steve Rucker
Regie: Masami Hata, Masanori Hata, William T. Hurtz
stemmen van: Rene Auberjonois, Gabriel Damon, Mickey Rooney
Genre: Tekenfilm
Inhoud: De koning van Dromenland nodigt het jongetje Nemo op een avond uit om het speelkameraadje te worden van zijn dochter, de prinses van Dromenland. Nemo krijgt een speciale sleutel waarmee hij alle deuren van Dromenland, op één na, kan openen. Wanneer hij die deur toch opent, ontsnapt het nachtmerriemonster en die zorgt voor nogal wat problemen.

Alice in Wonderland
Producent: Walt Disney
Speelduur: 72 minuten
Ondertitels: Engels en Nederlands
Hoofdrollen: Allice (stem: Kathryn Beaumond), Mad Hatter (stem: Ed Wynn)
Regisseur O.a. Clyde Gerommini en Wilfried Jackson
Genre: Tekenfilm
Inhoud: Tijdens een zeer saaie les van haar gouvernante in het park, dwalen Alice's gedachten af naar haar eigen wereld waar alles niet is zoals het moet zijn en alles wat dat is, juist weer niet. Plots ziet ze een wit konijn langslopen, in haar nieuwsgierigheid volgt ze het konijn in een hol, plotseling valt ze heel diep en lang tot ze een wereld bereikt die vreemder is dan haar fantasieën. Een land met een Gekke Hoedenmaker, Tweedle-dee en Tweedle-dum, de Maartse Haas, de Cheshire kat en natuurlijk de Hartenkoningin, die er geen probleem van maakt om iedereen een kopje kleiner te maken. Alice volgt door heel Wonderland het witte konijn tot ze bij de koningin aankomt en gedwongen wordt wel een heel rare versie van cricket te spelen. Wanneer Alice de koningin beledigd wilt deze haar hoofd. Kan Alice ontsnappen uit dit gekkenhuis?

Afdeling 2

Ik heb gekozen voor opdracht 8 (85 min) in combinatie met opdracht 23 (80 min). Omdat ik zo nog niet aan de vereiste 200 minuten kom heb ik extra opdracht 7 (40 min) erbij gekozen.

Opdracht 8 (85 min)
Bekijk de afbeeldingen 1a en 1b (Boek katern; De Droom)

1.a. De verschillen en overeenkomsten tussen de kop om het schilderij en die van het beeld.
De belangrijkste overeenkomst is dat beide een hoofd (met ogen, mond, neus en één oor) hebben met daaraan een vleugel. Deze vleugel is geplaatst op de plaats van normaal het rechter oor zit. Ook is het opvallend dat beide gezichten een afwezige blik hebben. Door hun neergeslagen blik kijken je niet aan.
Het grootste verschil is dat de ene kop op een doek is geschilderd en dus niet ruimtelijk is. Het beeld is dit wel. Het beeld staat echter ook alleen (geen omgeving). Dit in tegenstelling van het beeld op het schilderij dat is een omgeving is geplaatst. Het verschil is ook dat, als het beeld op het schilderij ruimtelijk/ tastbaar zou zijn het een gladde structuur zal hebben terwijl het beeld een ruw bronzen oppervlak heeft. Ook vind ik dat het beeld op het schilderij er klassieker uitziet doordat de kop net een andere soort details bevat (let op mondje en neus), ook de het blauw in de oor-vleugel is opvallend.

b. De koppen lijken niet op een realistisch portret van een specifiek persoon. Dit komt doordat ze idealistisch zijn weergegeven en natuurlijk ook door de vleugel die het rechter oor vervangt.

c. De koppen hebben beide een afwezige blik, ze kijken de toeschouwer niet aan De bedoeling die ze hiermee hebben is me niet helemaal duidelijk. Ik denk dat het er iets mee te maken heeft dat het niet zozeer om het gezicht zelf gaat (de herkenning van een gezicht) maar om de uitdrukking, het achterliggende doel. (Het is me niet duidelijk wat dat doel precies is. Misschien wel als ik meer informatie zou hebben)

Bekijk afbeelding 1c (Boek katern; De Droom)
2. a. Ik zie een lange staande rechthoekige houten plank. De plank is verdeeld in drie vierkante stukken van ongeveer gelijke grootte.
Het bovenste vierkant is dicht. Hierop is in het midden een liggende rechthoek getekend die verdeeld is in negen kleinere rechthoekjes (het lijken net kleine laatjes). Daaronder is de tekst ‘PLAN, lay out stretcher on floor - MATCH makings and join’ geschreven met pen op potlood.
Het vak eronder, het middelste vak, is open. Er zijn drie glazen coca cola flesjes rechtop in geplaatst. De flesjes raken het boven- en onderliggende vak en zijn dicht op elkaar geplaatst. Ook is er een gedeelte van het rechter flesje rood geverfd.
Het onderste vak is een donker schilderij van een zeer schematische hoofd. Het hoofd heeft een nek en over het hoofd lopen horizontale lijnen. De voorkant is een beetje afgevlakt.
Tenslotte is het zeer opvallend dat aan de linker en rechter kant van het middelste vlak twee stenen (engelen-)vleugels zijn bevestigd.

b. Het ‘schilderij’ is in vier delen verdeeld.
1.
Het bovenvak met getekende laatjes. .
2.
Het open middenvak met daarin de drie glazen coca cola flesjes.
3.
Het onderste vak waarop een zeer schematisch hoofd geschilderd is.
4.
De uitstekende stenen (engelen-)vleugels die aan het middelste vak zijn bevestigd.

c. ‘PLAN, lay out stretcher on floor -MATCH marking and join’
Dit staat op het schilderij boven de cola-flesjes. Wat de betekenis is van de cola-flesjes kan ik moeilijk verwoorden. Cola(-flesjes) stond vroeger vooral voor vrijheid (2e WO), maar deze betekenis kan ik niet letterlijk terugvinden in de erboven geschreven tekst, wel in de vleugels. Het tekstje zegt iets van: De plattegrond / het plan dat je op de grond moet leggen, markeer en geniet. Het genieten wil waarschijnlijk de cola die voor een vrij gevoel zorgt benadrukken. Het markeren en de plattegrond op de grond leggen kan ik niet in verband brengen met de cola-flesjes.

d. Enkele begrippen die op mijn mening over het werk beschrijven: vrijheid, terughoudendheid, verdeeldheid, levenslust, geborgenheid, gezelligheid, dromerig, oppeppend.

3.a. Morpheus is de Griekse god van respectievelijk de slaap en de dromen. Het liedje gaat over iemand die wegdroomt in de armen van Morpheus. Ze gaat dromen. Ze voelt zich vrij in de wereld van de dromen. Ze voelt zich er op haar gemak en voelt geborgenheid. Het is rustgevend en vol fantasie.
De vrijheid is natuurlijk in het schilderij terug te vinden als de vleugels en misschien ook wel in de cola-flesjes. De geborgenheid is het deel van de plank waarop laatjes zijn getekend. De compositie van het schilderij is stak en rustgevend. Het hoofd / de kop op het onderste vak van de kast lijkt een afwezig hoofd. Het is er niet echt bij. Dit komt doordat het niet af is. Het heeft geen gezicht. Alle zintuigen zijn op het hoofd weggelaten. De zintuigen die lijken te werken in je droom. Je lijkt te zien, te ruiken, te proeven en te horen, maar dit is schijn, het is de droom. In je dromen ben je ook afwezig. Afwezig van de werkelijke wereld om je heen. Je bent er niet echt, je bent er alleen als lichaam.

b. Nee, de vleugels in het werk van Rauschenberg hebben niet dezelfde betekenis als de vleugels in de afbeelding 1a en 1b. In afbeelding 1a en 1b heeft de vleugel meer betrekking op het hoofd. Het zit op het hoofd en word in verband gebracht met het oor, de functie van een oor. Dit komt doordat het op de plaats van het rechter oor is geplaatst en doordat het een beetje bol staat zodat het meer op een (oor)schelp gaat lijken. De betekenis van dit ‘oor’ kan ik moeilijk beschrijven, maar waarschijnlijk is het de vrijheid om te horen en dus om te weten. Je kunt je gehoor en je geheugen niet uitzetten. Veel van wat je per ongelijk of met opzet hoort sla je op (gedeeltelijk). De vleugel symboliseert de vrijheid. De vrijheid om te horen en te weten.

c. Opvallende overeenkomsten tussen de afbeelding 1a en 1c? Het meest opvallende zijn natuurlijk de vleugels. De vleugels aan het schilderij en de vleugel op het schilderij aan het hoofd van het beeld. Beide betekenen deze vrijheid. Ook een opvallende overeenkomst is dat er op beide schilderijen een hoofd is afgebeeld. Beide hoofden zijn afwezig (neergeslagen blik - een hoofd zonder gezicht). Beide zijn aan het ‘dromen’ (zie a)

4. Twee voorbeelden waarbij vleugels een vergelijkbare functie hebben als in de hiervoor genoemde werken. Dus: VRIJHEID
- RECLAME: Allereerst ken ik de reclame van Red Bull. Dit is een oppep drankje waar zeer veel cafeïne. De slogan van deze ‘power’ drank is: “Red Bull geeft je vleugels!”
- BEELDENDE KUNST: In de meivakantie ben ik naar Parijs geweest waar ik o.a. het Louvre heb bezocht. Hier is gigantische veel kunst te zien. Iets wat me daar toevallig is bijgebleven is een schilderij waarop engelen zijn afgebeeld met in verhouding grote vleugels. Ze zijn op de wolken, spelen en hebben plezier. Beneden zie je arme mensen in verdriet en wanhoop smachtend kijken. Ze willen ook zo vrij zijn, net zoals de als de engelen. Eén van de engelen hangt over de rand van een wolk en wijst geschrokken naar beneden waar mensen het slecht hebben.
De maker van dit schilderij en hoe het heet is me niet bijgebleven.

Opdacht 23 (80 min)
Bekijk de afbeeldingen 9a en 9b.
1.a. Enkele woorden die de bouwstijl van Gaudí karakteriseren: mozaïek, ronde vormen, sprookjesachtig, symmetrische compositie, dynamisch, harmonieus, organisch, exotisch.

b. Op internet heb ik gezocht naar stijlen die Gaudí verwerkte.
Je kan zijn gebouwen herkennen aan de vele ronde vormen. Die stijl noemen ze ook wel "Jugendstil", of "Art Nouveau". Gaudi was een surrealist en werkte in het Catalaans modernismo. Hij was de extreemste modernista. Geen stijl, of die nu Moors was of neogotisch, was voor Gaudí taboe, geen plek, binnen of buiten een gebouw, was ongeschikt om van een ornament te worden voorzien en elk materiaal, van beton en ijzer tot bouwpuin en scherven, was bruikbaar.

c. Een duidelijke overeenkomst is dat beide afbeeldingen mysterieus overkomen. Je weet niet hoe je iets precies moet bekijken. Wat moet je er van denken? Ook is bij beide werken erg veel decoratie en versiering. Er is veel aandacht besteedt aan detail. Vooral het mozaïek werk valt erg op. Het (echte) mozaïek werk op afbeelding 9b is te vergelijken met het stenen werk boven de betreffende deur (zie plaatje).
Verschillen zijn er meer. O.a. is bij afbeelding 9b zeer veel gebruik gemaakt van kleurig mozaïekwerk. Het beeld beeld de bewaker van de onderaardse wateren uit, een (soort) salamander. Afbeelding 9a is een ronde poort. De muur eromheen is versierd en een groot deel is ‘gewoon’ van baksteen. Er is wel kleur gebruikt, blauw + groen in het ‘hekwerk’ boven de poort, maar dit is zeer weinig. Het is erg neutraal van kleur.

2.a. Afbeelding 9b maakt op mij een ‘mystieke indruk’.
Een reuze salamander spreidt zijn lichaam over een ‘put’. Hij verspert de weg, de weg van de onderaardse wateren. Hij heeft z’n bek open. Het lijkt of hij iedereen weg wil jagen. Niemand mag naar de onderaardse wateren. Maar wat zou daar dan zo speciaal aan zijn? Wat mag niemand zien? Je wordt nieuwsgierig

b. Ja, deze sfeer spreek mij wel aan. Je kunt er zelf je fantasie op laten loslaten. Je maakt een eigen voorstelling over hoe die onderaardse wateren er dan uit zullen zien. Het is fijn om je fantasie de vrije loop te laten.

c. Zie bijlage. Hier heb ik eerst een ‘gewoon’ gebouw getekend zoals ze die nu ook zouden kunnen bouwen. De volgende tekening is hetzelfde gebouw maar nu in de stijl van Gaudí.

Extra opdracht 7 (40 min)
1. Elementen die bij mij modern overkomen:
De ene keer kan iets heel straks, rechte lijnen en eenvoudige vormgeving (in een bepaalde omgeving ) erg modern over komen. Maar een andere keer vind ik ronde vloeiende vormen net zo modern. Het ligt erg veel aan de omgeving en de plaatsing van het element of het modern overkomt. Over het algemeen houd ik van aparte vormen en materialen. Vooral kunststoffen en glas vind ik moderne materialen.

2. Culturen, sterk individualisme, originaliteit en behoefte aan natuurlijke uitstraling in verband brengen met de belangstelling voor de bouwstijl van Gaudí.
Gaudí bouwde niet in een allerdaagse simpele stijl. Hij bekeek zijn bouwwerken als kunstwerken (orgineel).
Mensen van tegenwoordig hebben steeds meer interesse in ander culturen, iets dat ze niet goed kennen. Ze willen hier zelf naar zoeken en zelf hun eigen keuzes maken. Het individu is belangrijk in de huidige samenleven, iedereen wordt gezien als een zelfstandig denkend en handelend mens met een eigen smaak. Gaudí was erg vrij in zijn stijl. Je kunt een hoop kanten op als je de stijl van Gaudí zou willen evenaren. Daardoor kan je het zo origineel maken als je zelf zou willen. Je ziet weinig van deze sprookjesachtige gebouwen waardoor ze natuurlijk ook erg origineel zijn.
Vooral de ronde vormen en het kleurgebruik van die Gaudí geeft zijn bouwwerken een natuurlijk uitstraling.