H4 Pluriforme samenleving

4.1

Dominante cultuur - de waarden, normen en gewoontes van de meeste mensen in een land. denk maar aan de Nederlandse taal en Sinterklaas, maar ook het homohuwelijk en de vrijheid van meningsuiting.

Daarnaast zijn er in Nederland ook heel veel subculturen, de cultuur van een kleine groep mensen binnen de samenlevingen. Bijvoorbeeld de jongerenculturen, of mensen met dezelfde hobby zoals tennissers of skaters.

Een ander voorbeeld van subculturen zijn de mensen die uit andere landen in Nederland zijn komen wonen. We noemen dit etnische subculturen. Met ‘etnisch’ bedoelen we dat iemand tot een bepaald volk behoort, zoals Roemeens, Marokkaans, Turks of Surinaams.

Deze Nederlanders met een migratie-achtergrond hebben hun eigen cultuur, met eigen waarden en normen en eigen gewoontes. Daardoor zie je moslima’s met een hoofddoek en staat er naast een haringkraam ook een kraampje met Vietnamese loempia’s.

Ook geloof is een subcultuur. Er zijn verschillende godsdiensten, zoals christendom, islam, jodendom en hindoeïsme. Deze religieuze subculturen hebben allemaal hun eigen feestdagen en gewoontes, zoals Kerstmis bij de christenen en het Suikerfeest bij de moslims.

De dominante cultuur en de subculturen lopen in ons land dwars door elkaar heen. Omdat er zoveel verschillende culturen zijn, noemen we Nederland een pluriforme samenleving. ‘Pluriform’ betekent namelijk veelvormig of veelkleurig.

Soms ontstaat er binnen mensen met een migratie-achtergrond een mix van allerlei cultuurkenmerken. Ze nemen dan veel over van de dominante cultuur waarin ze nu wonen, maar ze behouden ook gewoontes van het land waar hun familie vandaan komt. Denk bijvoorbeeld aan de gewoonte van veel Turken om hun schoenen uit te doen als ze hun huis binnengaan. Of de besnijdenis van jongens in het jodendom en de islam.

Meestal gaan de verschillende subculturen goed met elkaar om, maar soms ontstaan er problemen. Mensen moeten altijd wennen aan elkaar, zeker als hun manier van leven sterk verschilt. Daarvoor lees je meer in paragraaf 4.3

4.2

Uit het verhaal van Ileana blijkt dat verhuizen naar een ander land niet makkelijk is. Waarom kiezen mensen er dan toch voor te verhuizen? We noemen de belangrijkste redenen.

Zestig jaar geleden kwamen er gastarbeiders naar Nederland: Marokkanen en Turken die hier kwamen om te werken. Tegenwoordig mogen alleen mensen uit EU-landen hier komen werken. Mensen uit andere landen krijgen geen toestemming. Behalve als je bijvoorbeeld profvoetballer of een heel goede chirurg of ict’er bent.

Soms vluchten mensen uit hun land omdat hun leven gevaar loopt. Er is oorlog of ze kunnen worden opgepakt vanwege hun politieke mening. Een deel van hen vraagt in Europa asiel aan, toestemming om hier te mogen verblijven. Asielzoekers worden eerst opgevangen in een asielzoekerscentrum (azc). Als hun leven echt gevaar loopt, krijgen ze een verblijfsvergunning. Anders worden ze weer teruggestuurd.

In 2021 kwamen de meeste asielzoekers uit een oorlogsland, zoals Syrië. Er komen ook mensen uit dictaturen zoals Afghanistan en Eritrea.

Nederland had vroeger koloniën, gebieden die werden veroverd en gebruikt om winst te maken. Deze gebieden werden later Suriname, Indonesië en de Antillen. Nederland haalde er spullen zonder dat de bewoners daar iets voor terugkregen. Toen Suriname en Indonesië zelfstandig werden, kwamen veel Surinamers en Indonesiërs naar Nederland. OP dit moment horen alleen de Antillen nog bij Nederland.

Soms wonen leden van een gezin verspreid over twee of meer landen. Zij willen natuurlijk graag weer bij elkaar zijn. Als dat lukt, noemen we dat gezinshereniging. En natuurlijk komen er ook mensen naar Nederland om hier iemand te trouwen. We spreken dan van gezinsvorming. Dat wet schrijft wel voor dat degene die iemand hierheen haalt, zelf genoeg moet verdienen om voor de ander te zorgen.

De meeste nieuwkomers die in Nederland willen blijven wonen, moeten slagen voor het inburgeringsexamen. Er wordt dan getest of je goed Nederlands spreekt, en weet hoe de Nederlandse maatschappij in elkaar zit.

4.3

Als je in een nieuw land gaat wonen, krijg je met veel dingen te maken. Mensen spreken een vreemde taal, dragen andere kleding en gaan soms anders met elkaar om.

Ook de regels en wetten zijn in elk land anders. Hier in Nederland kun je lesbisch of homo zijn, maar in Iran is dat streng verboden. Hier mag je een joint opsteken, maar in Frankrijk is dat strafbaar. De vraag is: hoeveel waarden, normen en gewoontes neem je over als je in een ander land gaat wonen?

Bij de meeste nieuwkomers is er sprake van integratie, ze passen zich aan de Nederlandse gewoontes aan, maar houden ook hun eigen cultuur. Denk aan Turkse mensen die met hun buren in het Nederlandse en praatje maken, maar thuis met de kinderen Turks praten.

Soms zijn er ook probleem en leidt de komst van nieuwkomers tot spanningen. Denk aan protesten rond de opening van asielzoekerscentrum.

Deze spanningen ontstaan doordat er van alles verandert. De nieuwkomers zijn hun thuisland kwijt en moeten in Nederland hun leven opnieuw opbouwen. Tegelijk zijn anderen bang dat de vertrouwde samenleving die ze kennen, verdwijnt.

Spanningen ontstaan ook omdat nieuwkomers en mensen die hier al heel lang wonen, vaak verschillende waarden en normen hebben. Daardoor begrijpen ze elkaar soms niet. Volgens de Nederlandse wet is seks voor het huwelijk geen probleem. Veel migranten hebben hier strengere regels over.

En bij veel mensen uit bijvoorbeeld Arabische en Afrikaanse landen is de familieband sterker. Ouders en grootouders worden vaak door kinderen opgevangen in plaats van in een verzorgingstehuis geplaatst.

Voor integratie is het nodig dat nieuwkomers snel kunnen meedoen in de maatschappij. Dit ondersteunt de overheid de onder andere:

• extra geld te geven voor lessen Nederlands
• te stimuleren dat kinderen in gemengde klassen les krijgen, zodat ze met elkaar opgroeien
• zorgen voor een goede verspreiding van nieuwkomers over woonwijken, zodat integreren makkelijker is.

In het hoofdstuk Jongeren ging het over ‘hokjesdenken’. Als je iemand voor het eerst ziet, heb je vaak meteen een beeld of een oordeel over die persoon.

Soms stoppen we alle mensen die tot een bepaalde groep behoren in een ‘hokje’. Buitenlanders denken bijvoorbeeld dat Nederlanders allemaal wiet gebruiken, omdat het hier legaal is. We noemen dat een stereotype, een overdreven beeld van een groep mensen. Een stereotype klopt meestal niet en is vaak negatief.

Een stereotype kan leiden tot vooroordelen. Een vooroordeel is een oordeel over iemand of iets zonder dat je de feiten of de persoon kent.

Dat oordeel is dan alleen gebaseerd op het ‘hokje’ waarin je iemand indeelt. Je weet verder niets van de persoon. Je bent bijvoorbeeld bang voor vluchtelingen die in de buurt komen wonen, zoals Jan en Gerrie in het verhaal hierboven.

Door stereotypen en vooroordelen kan je mensen anders gaan behandelen, alleen maar omdat ze tot een bepaalde groep horen. In het geval spreken we van discriminatie: onterecht verschil maken in de behandeling van mensen. Bijvoorbeeld een baas die sollicitanten niet uitnodigt omdat ze een buitenlandse naam hebben. Een ander voorbeeld van discriminatie is iemand uitschelden omdat hij homoseksueel is.

Discriminatie is verboden in Nederland: dat staat in de wet. In de wet staan ook het recht op vrijheid van meningsuiting van de gelijkheid van vrouwen en mannen. Voor de pluriforme samenleving is het belangrijk dat iedereen het eens is over de normen en regels die in de wet staan. We noemen dit basisafspraken.

De overheid maakt dus wetten om discriminatie tegen te gaan. Ook zorgt de overheid voor acties tegen stereotypen. Bijvoorbeeld om meer meiden te interesseren voor exacte vakken. Of de folders en filmpjes tegen discriminatie in de sport, zoals ‘Ons voetbal is van iedereen’.