Renaissance t/m Romantiek

RENAISSANCE 1400-1530: Wedergeboorte, Vernieuwing

Inleiding - Christelijk geloof speelde steeds meer een rol - Men ging zelf dingen onderzoeken waaronder ook oude klassieke beschaving - Gr/Rom kunst was het grote voorbeeld - Nauwkeurige wetenschappelijke observatie van de natuur, realiteit
Architectuur
Vormgeving - duidelijke ontwikkeling begin/eind Renaissance te zien - harmonische maatverhoudingen; bestuderen oude geschriften van de klassieke bouwmeesters -> afmetingen zijn afgeleid van de verhoudingen tussen de verschillende ledematen van de mens. Een vaste eenheidsmaat is uitgangspunt geweest voor de plattegrond en opstand van een gebouw. Leidt af van de gulden snede. - Plattegrond gebouwen: geometrische basisvormen - Gulden snede, symmetrie, centraalbouw - Vormgeving interieur verfijnder dan buitenzijde:schilderingen, rijkdom, goede smaak, casettes(kruisconstructen met daartussen dieper liggende vierkante vlakken) - Kenmerken vroeg-R: vrij sober, robuust, gesloten, rustica, horizontale geledingen, pilasters (afgeleid van Rom. Colosseum), versieringen - Kenmerken hoog-R: centraalbouw, koepel, halfzuilen en muurversieringen meer aandacht, buitenmuur meer reliëf, wetmatigheid, dynamischer(diepe nissen,(half)vrijstaande beelden/zuilen en balustrades zorgen voor levendigheid/ruimtelijkheid) Functie: - palazzo’s worden gebruikt als kantoor/woning - Door rijkdommen uiterlijk van forten - Begane grond handelsdoeleinden, 1e verdieping (piano nobile) : woont familie -> eigen familiekapel en bibliotheek
Schilderkunst
Voorstelling - mythologisch thema, bekende ond. Uit bijbelse geschiedenis - nauwkeurige realistische uitbeelding van het mensenfiguur - weergave natuur - portretkunst(adel, geestelijken, rijke burgers -> opdrachtgevers) Vormgeving - realistisch, anatomie -> kunstenaars ontleden lijken - perspectief (muurschilderingen), lijnperspectief(evenwijdige lijnen eindigen in verdwijnpunt) - harmonieuze schoonheid -> keuze van kleuren, ideale vormen, proporties en symmetrische compositie, sfumato: esthetisch effect - belangrijke schildertechnieken:oliever en tempera op paneel, fresco a secco - belangrijke tekentechnieken: pen en inkt, krijt, metaal/zilverstift op papier - druktechnieken: eten, koper- en houtgravures, houtsneden - persoon van de kunstenaar treedt steeds meer op voorgrond - veelzijdige mensen (uomo universale) - werk wordt gesigneerd -> toegenomen zelfbewustzijn - aanleggen kunstcollecties door adel en rijke burgers -> status

Functie - mensen iets leren - laten zien dat kunstenaars op de hoogte zijn van verhalen uit klassieke oudheid en hun vakmanschap tot in de puntjes beheersen - symbolische verwijzingen -> allegorie
Beeldhouwkunst
Voorstelling - ond. Klassieke mythologie en bijbel - naakte weergave om anatomie te tonen en toe te passen
Vormgeving - vrijstaand, inspiratie vormen en proporties klassieke oudheid (geïdealiseerd(resultaat) - uitdrukking gezicht: levendig, beweeglijk, realistisch, anatomie - reliëfs op doopvont, grafstenen, kerkdeuren (perspectief) - levensgrote ruiterstandbeelden van beroemde veldheren - inspiratie hellenistische periode (hoog-R) - plastische indruk, realistisch, gezichtuitdrukkingen meer emotie
Functie - het uitbeelden van schoonheid, lichaam heeft eigen schoonheidswaarde - niet langer in dienst van geloof maar zelfstandig karakter
Textielkunst - tapijtkunst:minnetapijten(ond:wereldse hoofse liefde) - decoratie achtergrond valt op, symbolen:liefde, trouw, huwelijk. Ond:ridderromans - weefkunst -> Vlaanderen - tapijtkunst belangrijke wending:figuren anatomisch juist weergegeven en binnen perspectieve ruimte zijn afgebeeld

MANIËRISME 1530-1600: iets op een overdreven manier doen (ontstond in Rome)

Inleiding - eigen ideeën en emoties tot uitdrukking -> werk meer spanning en zeggingskracht geven - ingewikkelde houdingen en constructies
Architectuur
Vormgeving - uiterst consequent doorgevoerde symmetrie, centrale gedeelte: koepel, tempelfaçade - klassieke elementen, kolossale orde, zuilen lopen van vloer tot dak - exterieur/interieur maakt levendige, beweeglijke indruk door speelse versieringen en luchtige toepassing van klassieke elementen
Functie - klassieke zuilen, timpanen, architraven en kapitelen: versiering - consoles: krulvormige, gebogen versieringen in de muur onder de zuilen - decoratie
Schilderkunst
Voorstelling - mythologisch thema, bekende ond. Uit bijbelse geschiedenis
Vormgeving - voorstelling, composities en houdingen van mensfiguren zijn ingewikkeld/gekunsteld - niet-realistische ruimte-uitbeelding - koude pasteltinten en schrille contrasten - religieuze, mythologische en profane taferelen - vreemde lichtval, groot licht-donkercontract, expressieve kleuren zorgen voor dramatische sfeer
Beeldhouwkunst & toegepaste kunst
Voorstelling - schoonheidsideaal, personificatie
Vormgeving - proportieschema wijkt af van Renaissance - mensfiguur ingewikkeld/overdreven (figura serpentina) - stucwerkdecoraties(versieringen die m.b.v. pleisterkalk worden aangebracht

Functie - decoratie, statussymbool, bewijzen dat vakman zijn vak uiterst beheerst

BAROK 1600-1720 Barocco: grillige parel

Inleiding - klassieke vormgeving, geen strakke regels maar meer dynamiek en beweging richting hemel. - Kolossale zuilen en verspringende gevelpartijen (maniërisme) worden verder uitgewerkt. - Licht-donkercontrasten, ongewone lichtvallen
Architectuur
Vormgeving - asymmetrisch, grillige, gebogen vormen die in elkaar overvloeien, onregelmatige plattegronden. - Uitbundige versierde gevels maken een levendige indruk door de talloze nissen en uitspringende gevelpartijen, de sterke reliëfwerking van de plastische muurvlakken worden benadrukt door de lichtval -> licht-donkercontrasten -> dynamisch - Zuilen van de kolossale orde beslaan verschillende verdiepingen tegelijk - Variant op barok: classicisme
Functie - Macht van Rooms-katholieke Kerk tot uidrukking brengen(Jezuïeten moesten kerken en kloosters bouwen om het katholieke geloof een krachtige impuls te geven) Schilderkunst
Voorstelling - mythologische en bijbelse taferelen, onderwerpen uit het dagelijks leven, genrestukken, natuur, portretten van rijke kooplui, regenten en schuttersgilden
Vormgeving - illusionistische ruimtelijke effect: trompe l’oeil (bedriegen van het oog) - diagonale, snijdende lijnen en grote licht-donkercontrasten(clair-obscur) -> onrustige dynamische compositie, vooral ware kleuren, vormen en figuren zijn natuurgetrouw. - Tempera, aquarelverf, olieverf, pen, gewassen inkt, verschillende kleuren krijt, lood- of zilverstiften, etsen.

Functie - verbeteren aanzien van rooms-katholieke kerk en versterking van het geloof - statussymbool, pronkobject
Beeldhouwkunst & toegepaste kunst
Voorstelling - bijbelse, mythologische thema’s, onderwerpen/ornamenten uit de natuur - ruiterstandbeelden en portretten
Vormgeving - emotie, gevoelens, licht-donkereffect, emotionele gezichtsuitdrukking - houding, gebaren,diagonale compositie en plastische kleding maken beweeglijke indruk - gekleurd marmer, goud, ingelegde houtsoorten, parelmoer, zilver, porselein. Edelsteen
Functie - religieuze emoties en bewogenheid bij de gelovigen oproepen - statussymbool benadrukt decoratieve waarde
Textielkunst - Cartons van Rubens: dynamische composities, hevige licht-donkereffecten

ROCOCO 1720-1750:barocco/rocaille:frivool suikerwerk, opgebouwd uit schelpvormen

Inleiding - uitbundige, versierende vormgeving van de Barok, klassieke vormgeving, mythologie - pronkerige interieurstijl, frivoler, decadenter - verschillende stromingen: rubénisten -> nadruk op kleur en emotie poussinisten -> strenge classicistische stijl
Beeldhouwkunst & toegepaste kunst
Voorstelling - frivole engeltjes, mensfiguren, slingerende plantmotieven, mythologische figuren - uitdagende/erotische taferelen, idyllische landschappen met herders, decandente feesten en portretten
Vormgeving - spontaniteit en vernieuwing in de kunst - ovaalvormige plattegronden en het samengaan van de beeldhouwkunst, schilderkunst en architectuur in de interieurs. - Overdadige hoeveelheid met gips gestucte reliëfs, speelse rocaillemotieven en slingerende asymmetrische ornamenten uit de natuur. - Heldere en lichte kleuren, bladgoud, pasteltinten

Functie - weerspiegeling van eigen idealen van een gecultiveerd, stijlvol leven - gevoel van vreugde gevend
Textielkunst - rocaille-motief(interieurbekleding), boeketje, chinoiserie: Chinese motieven overgenomen

NEOCLASSICISME 1760-1840 navolging van het oude

Architectuur
Vormgeving - klassieke vormgevingselementen in combinatie met nieuwe functionele principes - streng geordende stijl van symmetrische gebouwen
Functie - ze streven ernaar door middel van toepassing van klassieke elementen, een symmetrische opzet en het gebruik van wit, de monumentale gebouwen macht en voornaamheid tal eten uitstralen - symbool van de vrijheid - het onderdak bieden aan de volksvertegenwoordigers die het land helpen besturen
Schilderkunst
Voorstelling - klassieke oudheid uitbeelden
Vormgeving - klassieke cultuur, houdingen theatraal (overdreven dramatisch) en geposeerd - compositie is statisch: horizontale en verticale lijnen - achtergrond: vlakke wand zonder dieptewerking of details - vormen gedetailleerd, verftoetsen zorgvuldig weggewerkt, vormen zijn tekenachtig geschilderd en strak belijnd, nadruk perfecte schildertechniek, duidelijke vormen en lijnen en een heldere voorstelling. Functie - het wordt als voorbeeld gesteld (bv. Opoffering) - klassiek verhaal wordt als allegorie gebruikt om ideaal van revolutie uit te beelden - herinnering en eerbewijs - verstanden kennis worden boven persoonlijke emoties van de kunstenaar gesteld
Beeldhouwkunst
Vormgeving - klassieke oudheid, idealiseren en perfectioneren van mensfiguren - gemaakt van wit marmer en glad gepolijst, technisch perfect uitgevoerd
Functie - symboliek, personificatie
Toegepaste Kunst
Vormgeving - empirestijl (later ook oude Egyptische motieven) - klassieke vormgeving - strakke indeling, geometrie en symmetrie, verfijnde versieringen. - Organische ornamenten - Wanddecoratie met gestileerde vaasmotieven en klassieke mensfiguren
Functie - maken een chique indruk - ornamenten en decoratiemotieven hebben symbolische betekenis - klassieke Romeinse motieven, adelaars enzo, verwijzen naar macht en glorie

ROMANTIEK 1800-1840: gevoel, fantasie en emotie, natuur, nationalistische gevoelens, bohémien, historische thema’s

Architectuur
Vormgeving - stijl van de neobarok, classicisme, gotiek, Renaissance, barok, ook worden er verschillende stijlen toegepast in één gebouw: eclecticisme
Functie: - de overdadige vormgeving weerspiegelt de smaak en de pretenties van de bemiddelde en machtig geworden burgers en industriëlen. Schilderkunst
Voorstelling - door vage vormen en vlekken lijkt de voorstelling abstract. Vormgeving - dynamisch compositie -> diverse schuine lijnen, driehoeken, groot licht-donkercontrast - kleurgebruik is monochroom. - Ruimte moeilijk te bepalen mede door onduidelijk perspectief en vaag omlijnde vormen,forse toetsen,asymmetrische plaatsing v. licht-donker -> dynamiek/compositie
Functie - clair-obscur veroorzaakt dramatisch effect
Beeldhouwkunst
Voorstelling - geïnspireerd door de klassieke kunst
Vormgeving - mensfiguren op reliëf vormen driehoek, schuine lijnen en verticale vormen zorgen voor dynamische compositie. - Openingen en vooruitstekende delen in het beeldhouwwerk veroorzaken een sterke licht-donkerwerking -> ruimtelijkheid en dynamiek - Oppervlak van de beelden is glad afgewerkt
Functie - symbolische weergave - uitbeelden van actuele gebeurtenis als klassieke allegorie - d.m.v. symbolische voorstelling worden de abstracte begrippen heldhaftigheid en vaderlandsliefde tot uitdrukking gebracht - heeft invloed op impressionisme