Verschil tussen normen en waarden

Normen en waarden
Om het verschil te kunnen beschrijven tussen normen en waarden moet je eerst weten wat eigenlijk een norm is, en wat een waarde is.

Normen
Normen zijn concrete richtlijnen voor het handelen; ze regelen het dagelijks sociaal verkeer. Normen vormen de verbinding tussen de algemene waarden (zoals vrijheid, rechtvaardigheid) en de concrete gedragingen; het zijn opvattingen over hoe men zich wel of niet moet gedragen in concrete omstandigheden.

Ofwel; opvattingen over hoe mensen zich in een situatie wel of niet dienen te gedragen. De belangrijkste normen zijn de wetten en mores.

Mores zijn ongeschreven regels of gebruik binnen een bepaalde context geldt. Hierbij kan je denken aan regels binnen een geloof, of binnen een (studenten)vereniging.

Normen kunnen positief (geboden) of negatief (verboden) zijn. Ze kunnen een verschillende ‘reikwijdte’ hebben: ze kunnen gelden voor iedereen in een maatschappij, slechts in een bepaalde sociale groep gangbaar zijn of vrij te kiezen.

Normen zijn sterk afhankelijk van iemands religieuze, culturele, sociale en maatschappelijke achtergrond. Iedere cultuur heeft zijn eigen normen én waarden. Het kan dus voorkomen dat twee verschillende groepen eenzelfde feit totaal tegenovergesteld waarderen.


Waarden
Waarden zijn idealen en motieven die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig worden beschouwd. Waarden zijn opvattingen over wat wenselijk is.

Er zijn twee soorten waarden:

• Instrumentele waarde  Waarden die door concrete personen of groepen feitelijk worden verleend aan persoonlijke zaken of gebeurtenissen. Waarden zijn veelal collectief, maar kunnen zeer persoonlijk worden beleefd.

• Intrinsieke waarde  Waarden die nagestreefd behoren te worden vanuit de gedachten. Ethische waarden blijven hun betekenis en geldigheid behouden, ook als ze feitelijk niet gedragen worden door mensen en groepen. Het zijn motieven en idealen waarop de concrete normen zijn gebaseerd.


Het verschil tussen waarden en normen
Ik laat zien, met behulp van voorbeelden, wat het verschil is tussen waarden en normen.

Voorbeeld:
Waarde: ouderen moeten veel respect krijgen.
Norm: jet staat je plaats in de bus/trein/metro af aan iemand die ouder is dan jij.

Voorbeeld:
Een belangrijke waarde in het verkeer is veiligheid. Hiervoor zijn regels (normen) opgesteld waaraan mensen zich moeten houden.

Voorbeeld:
Een waarde voor de samenleving is leefbaarheid. Regels (normen) die daaruit voortvloeien zijn afval opruimen en respect hebben voor anderen.