Afrikaanse maskers

Inleiding
In de Afrikaanse cultuur worden Afrikaanse maskers beschouwd als de rustplaats van oude geesten. Er wordt gezegd dat maskers de sleutel bevatten om de levende wereld te verbinden met de dode. Het gebruik van Afrikaanse maskers wordt vaak geassocieerd met culturele rituelen en stammen initiaties. Initiaties worden beschouwd als de manier om jonge individuen tot volle leden van een gemeenschap te maken. Zonder deze initiaties kunnen jonge mannen geen volwaardige relaties met vrouwen aanknopen en daarom ook niet met ze trouwen. Andere voorbeelden van culturele initiaties zijn oa: rituelen voor doorgangsrites, vruchtbaarheidsrites rituelen om het geboortecijfer en welstand te doen stijgen, rituelen ter gelegenheid van feesten, rituelen voor de voorbereiding van een oorlog Maskers voor culturele ceremonies worden gemaakt door speciale hout snijders. Een Afrikaanse kunstenaar probeert ook de psychologische en morele eigenschappen van een bepaald persoon te portreteren in zijn werk. Algemeen gesproken vallen de ornamenten van een Afrikaans masker uiteen in twee typen. Men wil met deze ornamenten ofwel de oude geesten eren ofwel de myhologische held. In sommige culturen is het ook gemeengoed dat de drager van het masker de karakteristieken van het masker overneemt. Mensen geloven ook dat Afrikaanse maskers bewoond worden door geesten zoals eerder vermeld. Zo ook zegt het uiterlijk van een masker veel over de geest dat er door bewoond wordt.


Hoofdstuk 1

Par. 1 Maskers uit Afrika
Al heel lang zijn mensen diep onder de indruk van maskers uit Afrika. Met natuurlijke materialen zoals hout, touw, gras en haar worden in Afrika mooie kleurrijke maskers gemaakt. De manier waarop Afrikanen uitdrukking aan de gezichten geven, door bijvoorbeeld de gezichtsvormen te veranderen, te vergroten en te vervormen heeft ook veel kunstenaars erg aangesproken.

Picasso was een van de kunstenaars die zich hierdoor heeft laten beïnvloeden. Maar ook in de schilderijen van James Ensor, George Braque, Corneille en Matisse zie je de invloed van Afrikaanse maskers duidelijk terugkomen. De kunstenaars werden gegrepen door het uiterlijk, de vorm, de kleuren, de versieringen en de textuur.


Par. 2 Afrikaanse maskers en hun geheimen
Het geheim dat Afrikaanse maskers in zich dragen wordt uiterst zorgvuldig ten allen tijden bewaard.

Ze mogen alleen door bevoegden gezien worden en alleen op daartoe speciaal uitgekozen momenten.

Ook het publiek krijgt nooit de kans om een masker volledig uitvoerig te bestuderen.

Een toevallige blik op een Afrikaanse masker kan men niet toestaan, want het kijken naar Afrikaanse maskers is aan bepaalde regels gebonden.

Een Afrikaanse masker kan je meestal maar voor een kort moment observeren, in de vorm van een korte flits, tijdens een maskeroptreden

Maskers worden in Afrika nooit onder de loep genomen. Men ziet ze maar goed tijdens een korte flits, tijdens een dans en in de vorm van een volledig uitgedost maskerwezen. Samengevoegd met kostuum en accessoires en samen met dans, muziek en publiek. Na hun optreden verdwijnen maskers weer veilig in het bos waar ze op een speciale plek worden bewaard . Het feit dat ze na hun optreden verborgen worden op een speciale plek verhoogt hun magische kracht en het ontzag dat ze bij hun publiek inboezemen. De kern van het geheim van Afrikaanse maskers ligt hem juist in wat je niet ziet, in waartoe je de toegang ontzegd wordt.


Hoofdstuk 2

Par. 1 Het maken van een Afrikaans masker
Het maken van een Afrikaans masker vergt veel tijd, creativiteit en vakmanschap. Afrikaanse maskers worden vaak vervaardigd in afgelegen dorpen met - voor onze begrippen - \"primitieve\" gereedschappen. Elk individueel masker is daarom uniek!

Maskers uit Afrika worden gebruikt bij allerlei rituelen en ceremonies, zoals bij een geboorte, genezing, inwijding en geestenuitdrijving die gepaard gaan met de traditionele Afrikaanse stammendans en tribal-muziek. Elk Afrikaans masker is ontworpen met een specifieke functie, maar voor de ontwerper is visuele schoonheid net zo belangrijk.

Afrikaanse dierenmaskers:

Afrikaanse maskers en diermensmaskers komen in de Afrikaanse mythologie veelvuldig voor. Het dier in ons is volgens Afrikaans opzicht een natuurlijk en vanzelfsprekend gegeven van de mens. In een dierenmasker gedragen door een danser in maskerwezen vallen mens en dier volledig samen en herinneren aan de oeroude band tussen hen. Verschillen tussen mens en dier zijn opgeheven ten gunste van een hoger wezen dat tot meer in staat is dan mens of dier apart.

Uit de bestaande Afrikaanse maskers spreekt een voorkeur voor bepaalde dieren:

Het hyena masker: symboliseert met zijn enorm sterk gebit, zijn enorme stank, zijn nachtelijke jachtactiviteiten, de meselijke kennis die in staat is diep in de geheimen van het bestaan door te dringen en er zich meester van te maken. Het hyna masker geeft ook de grensen van de menselijke kennis aan.

Krokodil masker: Hij is een ambigue, gevaarlijk figuur. Hij heeft het vermogen om te zwemmen, maar toch legt hij eieren. Hij kan oook razendsnel lopen.

Het aap masker: lijkt fel op de mens en wordt wel is een wilde mens genoemd.

Kameleon masker: roept verwarring op. Hij kan van kleur veranderen en zijn ogen onafhankelijk van elkaar in een andere richting inzetten.

Buffel maskers: staan bekend om hun onvoorspelbaar gedrag, hun plotse uitbarstingen van wildheid en ongeremdheid. Het zijn nachtelijke dieren en worden om hun ambiguiteit gevreesd. Van zichtbaar en onzichtbaar, van dag en nacht, van kalmte en agressie.


Par 2 Afrikaans masker verkocht voor 5,9 miljoen euro
Op een veiling in Parijs heeft een anonieme koper het recordbedrag van ruim 5,9 miljoen euro betaald voor een Afrikaans masker. Veilinghuis Drouot had de opbrengst op anderhalf miljoen geschat.

Het negentiende-eeuwse masker kwam uit de grote particuliere collectie van Pierre Verité, die in de jaren twintig begon met het verzamelen van primitieve kunst uit West- en Centraal Afrika en Oceanië.

Het 48 centimeter hoge masker, een gestileerd gezicht afgewerkt met witte porseleinaarde, is gemaakt door het Fang-volk uit Gabon. Hoofd collectiebeheer Irene Hübner van het Afrika Museum in Berg en Dal, dat net vorige maand is heropend na een grote renovatie en uitbreiding, zegt: „Het Fang-volk is beroemd om zijn vaak zeer ingetogen maskers, figuren en schedeldozen waarin de resten van voorouders werden bewaard. Elk Afrika-museum, ook het onze, heeft werk van de Fang in de collectie, net als van de Dogon uit Mali en de Jaruba uit Nigeria.”

Van de 96 objecten die werden geveild brachten acht meer dan een miljoen op. Een beeld van een jager uit Angola werd verkocht voor 3,8 miljoen euro. Een beeld uit Ivoorkust bracht bijna 3 miljoen euro op. Volgens veilinghuis Drouot is de hoge opbrengst te danken aan de historische waarde van de verzameling, die bovendien zelden is tentoongesteld.

Daar komt nog bij, zegt Hübner, dat musea zich via een Unesco-convenant hebben verplicht geen voorwerpen meer uit Afrika te halen. „Deze kunst wordt zeldzamer en duurder, mede doordat de waardering voor Afrikaanse kunst groeit. Voor musea zijn dergelijke prijzen sprookjes. Voorwerpen schuiven dus nu alleen maar heen en weer tussen particuliere collecties.”

Het oude record stond op 3,4 miljoen euro. Dat werd in 1990 bij veilinghuis Sotheby’s betaald voor een beeld van de koningin van het Bangwa-volk uit Kameroen.

Binnenkort opend in Parijs het Musée du Quai Branly, een groot project van Chirac om de diverse collecties primitieve kunst die over Frankrijk verspreid zijn, in één huis bij elkaar te brengen.


Grebo Masker
Afmetingen
H =58 cm
B= 25 cm
L= 16 cm

Vervaardigd uit:
Hout, pigmentverf,kauri\'s en raffia.

\"Grebo\" betekent \"springende aap mensen\", een verwijzing naar hun vlucht uit een voormalig thuisland in de buurt van de Sahara. Hun belangrijkste economische activiteit is de productie van palmolie en palmpitten voor de export.

De cultuur van de Grebo, een weinig bekende etnische groep bewonen de kuststreek van Oost-Liberia en West Ivoorkust, werd in een aanzienlijke mate gevormd door hun buren in het noorden, de Kran en Dan. In tegenstelling tot de andere mensen in Liberia, zijn de Grebo niet gestructureerd door de Poro samenleving. Ze worden bestuurd door een opperhoofd bekend als Bodio die woont in de buurt van de totale isolatie en ook nam de functie van grand priester.

De Grebo houden verschillende soorten maskers. Eén type wordt gekenmerkt door een enorm gezicht bekroond door twee buffels hoorns. Het tweede type van vertegenwoordigt het vrouwelijke ideaal met spleetogen en zoetheid van meningsuiting. Het derde type zijn mannelijke oorlogs maskers.

De maskers zijn abstracte en vlak en gevormd door een bord met langwerpige neus en één of meer paren buisvormige ogen.

De maskers verschenen tijdens initiatie rituelen en op het moment van feestelijke aangelegenheden. De oorlog maskers werden voornamelijk ontworpen om af te schrikken en verscheen tijdens schijngevechten in de dansen voorafgaand de werkelijke gevechten, en op de begrafenis van de krijgers.


Dan masker
Afmetingen:
H=35
B=24
L=14

Vervaardigd uit:
hout, kauri\'s, metaal en leer

De 350.000 Dan leven in het westelijke deel van Ivoorkust en in Liberia, waar het land in het zuiden bebost is en in het noorden aan de savanne grenst.

De Dan maskers uit deze landen zijn bekend bij iedere verzamelaar van Afrikaanse kunst. Bepaalde types vertonen, met name in westerse ogen, een hoge mate van stilistische perfectie, ook al zijn voor de Dan zelf alle types mooi, omdat ze nu eenmaal aantrekkelijk moeten zijn, willen ze de geesten bekoren om bezit te nemen van het masker.

Volgens de Dan is ieder wezen een ‘DU’ (geest of ziel). Sommige wezens krijgen van God dan een lichaam bij de geboorte.

Geesten zonder lichaam zijn ongelukkig: zij willen aan de menselijke activiteiten deelnemen en vragen om die deelname via een droom. Via een masker geschiedt dan die deelname.

Het masker is dan geen symbool meer, het is de geest zelf. Daarom moet het masker mooi zijn, opdat de geest er bezit van wil nemen. Dan maskers worden gekenmerkt door een vooruitstekende mond, een hoog vooruitstekend voorhoofd en is vaak rijk behandeld met bruin patina.