'Echt, dit examen verdient de brandstapel'

"Wat een verschrikkelijk hels kutexamen! Bij schoolexamens vloog ik erdoorheen, ik hoefde niet eens te leren want ik kende het, maar bij dit examen?! Ik weet niet wat de makers van dit examen dachten, maar ze dachten zeker niet aan een beetje genade voor de examenleerlingen. Ik heb oprecht geen idee wat in de tering ik nu heb gemaakt en gedaan. Het voelde bijna als een fever dream, ik snapte er niets van! Ik heb nog nooit zo veel gegokt op een examen en zeker niet op een aardrijkskunde-examen, echt niet normaal! Echt, dit examen verdient de brandstapel."

"Het ging echt heel slecht. Het was veel te lang en ze vroegen om een random begrip dat ik ooit, heel lang geleden, heb geleerd. Geen idee meer welke vraag. Het had iets maken met dat boeren gedwongen land moesten opgeven. Ik heb ruilverkaveling opgeschreven, maar ik weet dat dat niet juist was."

"Het ging op zich wel redelijk denk ik, maar ik weet het niet helemaal zeker. Ik vond vraag 29, die vier punten waard was, wel erg lastig. Aardrijkskunde is voor mij altijd een moeilijk vak geweest dus ik hoop op een voldoende"

"Eigenlijk wil ik het er niet over hebben, wat een kut examen. Het begin ging echt heel vlotjes en goed, daar kon ik eigenlijk alles wel beantwoorden, maar alles na opgave vier van de acht was echt verschrikkelijk. De vragen waren heel vergezocht en kosten allemaal veel te veel tijd."

"Het ging echt heel goed. Ik heb twee vragen niet kunnen maken door tijdnood en de tabel over gesteenten en vraag 7 snapte ik niet. Voor de rest heb ik er een goed gevoel bij."

"De toets viel echt zwaar tegen. Ik heb voorgaande examens geoefend en die waren veel makkelijker. Het eerste gedeelte van de toets duurde echt veel te lang om doorheen te komen. De vragen over gesteente, dus de tweede helft, viel wel mee."

"Het ging niet best, er kwam veel in voor wat nou niet bepaald in de stofomschrijving of syllabus stond. De vragen waren over het algemeen erg lastig, zeker de vragen over een random koraalrif in West-Afrika en Brazilië. Het CE was ook wel heel erg lang, ik was echt tot 17.00 uur bezig met mijn tijdverlenging en kreeg 'm net niet af. De headline over de brandstapel geef ik zeker gelijk, dat verdient ie zeker. Wat een verschrikkelijk einde van m’n 7 CE's."

"Het algemene gevoel van de toets was toch wel wat vaag. Bepaalde momenten goed te doen, maar ook wel erg vaag soms. Ik vond het begin al gek starten, over landschapszones. Leerlingen moesten er daar twee noemen, maar je kon er drie noemen. Dat kan verwarrend zijn. Ik ben benieuwd of het correctievoorschrift straks voorschrijft dat we er ook drie mogen goedkeuren.

Ik kan me voorstellen dat leerlingen vraag 7 moeilijk vonden, want daarvoor moest je lang zoeken in het kaderkatern. De vraag over atollen bij Zuid-Amerika en Afrika vond ik een beetje raar gesteld; moest je daar nou één antwoord geven of twee? Net als vraag 29, over schaalniveaus en dimensies. Die was te ruim gesteld en daar zijn veel goede antwoorden mogelijk. Ik vraag me af welke als de juiste zullen worden gezien, het zal blijken uit het correctievoorschrift.

Ik verwacht een N-term van 1,2. Met name over vraag 7 en 29 zullen er veel discussies ontstaan, vermoed ik."

Hoewel het misschien niet altijd zo voelt, wordt bij het opstellen van de eindexamens over elke vraag lang en zorgvuldig nagedacht. Tijdens de examenperiode publiceert Scholieren.com meerdere keren per week exclusieve verhalen van de examenmakers. In deze artikelen vertellen zij over de totstandkoming van een vraag waar duizenden kandidaten eerder die dag op hebben zitten zweten. Vandaag vertelt Bart en Ingrid, toetsdeskundigen aardrijkskunde bij Stichting Cito, over opgave H24-1.

De blokkade van het Suezkanaal

Vandaag maakten meer dan 20.000 havo-leerlingen het eindexamen aardrijkskunde. De opgaven in het eindexamen aardrijkskunde gaan over échte geografische gebeurtenissen. Voor het maken van het eindexamen putten we dus uit de actualiteit. Soms is dat een beetje zoeken, maar soms komen opgaven bijna het examen in vliegen, of varen in dit geval…

In maart 2021 kwam een containerschip vast te liggen in het Suezkanaal. Schepen konden er niet meer langs en stonden voor de keuze: wachten tot het kanaal weer vrij was of omvaren. Dit roept automatisch vragen op die goed aansluiten bij domein Wereld uit de examensyllabus. De vragen binnen zo'n opgave worden in een aantal rondes steeds verbeterd. Er wordt gekeken wat een goede bron is om in het bronnenboekje op te nemen. Zo'n bron moet de context verduidelijken waarbinnen de geleerde begrippen moeten worden toegepast.

Voor deze opgave hebben we besloten een tijdlijn als rode draad te gebruiken. De eerste vraag gaat over wie het Suezkanaal gegraven heeft en waarom. Je moet de periode herkennen als zijnde de koloniale tijd waarin landen uit Europa koloniën gebruikten als grondstoffenleverancier en als afzetgebied. Daarna volgen twee vragen over kanalen en smalle doorgangen in scheepvaartroutes in het algemeen en over het Suezkanaal in het bijzonder. Een vraag gaat over technologische innovaties die invloed hebben op de relatieve afstanden in de wereld en die dus bij kunnen dragen aan globalisering. Voor de andere vraag toetsen we kaartvaardigheden door je te laten onderzoeken welke scheepvaartroutes schepen nemen naar hun eindbestemming en welke smalle doorgangen zij dan tegenkomen. Om de opgave af te sluiten wordt gevraagd naar de gevolgen van zo’n geblokkeerd kanaal. In de maanden na de blokkade van het Suezkanaal kwam in het nieuws dat bedrijven zijn gaan twijfelen of het verstandig is om hun producten in andere delen van de wereld te laten maken. Dat geldt zeker voor écht noodzakelijke producten die tijdens het transport geen vertraging mogen oplopen. Dat nieuws leidde tot een vraag waarin je moet bedenken of er na een decennialange periode van offshoring vanuit en de-industrialisatie in Europa een periode kan komen waarin bedrijven besluiten om hun productie weer terug te halen naar Europa (reshoring).

We hebben weer geprobeerd om samen met aardrijkskundedocenten en vakinhoudelijke experts een gevarieerd en actueel examen te maken waar de vele aspecten van aardrijkskunde op een evenwichtige manier voorbijkomen. Hopelijk zijn we daarin geslaagd. Voor ons is het nu afwachten of leerlingen en docenten net zo enthousiast zijn over deze opgave - en het hele examen - als wij dat zijn.