In het examen Nederlands vmbo-gl/tl van dit jaar moesten examenleerlingen zich buigen over een tekst over emoji-communicatie. Het Cito legt uit hoe het zit met vraag 22 over die tekst.
Voorheen werd het onderdeel samenvatten in de centrale examens Nederlands vmbo getoetst door middel van een geleide samenvattingsopdracht. Hierbij moest de leerling met behulp van een voorgestructureerde opdracht een globale samenvatting geven van een tekst.
Dit jaar ziet het examen er anders uit. Vmbo-leerlingen krijgen nu bij verschillende teksten een aantal vragen die samenvatten toetsen. Hierbij wordt gevraagd om, in verschillende tekstsoorten, hoofdzaken te herkennen, te onderscheiden en te ordenen.
Samenvattingsvraag
Vraag 22 uit het examen Nederlands vmbo is zo'n nieuw soort samenvattingsvraag. De tekst die bij vraag 22 hoort - Pas op met aubergines! (van Anouk Broersma, de Volkskrant, 7 april 2018) - gaat over emoji-communicatie. Wie, wanneer (en wanneer niet), en ook waaróm gebruiken we emoticons in onze berichten op sociale media? Uit de tekst blijkt dat emoji vooral emotionele waarde toevoegen aan de boodschap, maar tegelijk ook verwarring kunnen geven en zelfs heel ongepast kunnen zijn.
In examenvraag 22 moet de leerling hoofdzaken herkennen en deze onderscheiden van de bijzaken. Leerlingen hoeven dus niet zelf een samenvatting te schrijven, maar bepalen welke gegeven informatie in een samenvatting thuishoort.
Onderwerp en hoofdzaken
Om deze vraag te beantwoorden, moet de leerling weten dat in een samenvatting van een tekst het onderwerp van de tekst (zin 1) wordt vermeld, evenals de belangrijkste informatie (hoofdzaken) die over dat onderwerp wordt gegeven (zin 3 en zin 6). In de tekst bij deze vraag heeft de leerling gelezen over een aantal onderzoeken en studies naar het gebruik van emoji die door wetenschappers over de hele wereld gedaan zijn.
De leerling moet uit de tekst bij deze vraag kunnen afleiden dat een algemene conclusie over het onderwerp (zin 6) relevant is voor een samenvatting. Zinnen 2, 4, 5, 7 bevatten detailinformatie en/of voorbeelden uit de in de tekst genoemde onderzoeken. Deze bijzaken moet de leerling dus niet in een samenvatting opnemen.
