Examen Nederlands voor de meeste vwo'ers wel 'te doen'

"Ik vond het oprecht een vermakelijk examen. De teksten waren interessant, zeker omdat ze ook de reacties op de teksten gaven. Ik heb De engelenmaker zelf gelezen voor de lijst, dus het was wel een aangename verrassing om die dan ook in dit examen tegen te komen"

"Ik was 15.47 uur klaar met het examen en vond 'm echt wel goed te doen. Ik heb aan één stuk door kunnen werken zonder veel te twijfelen over vragen. Ik vond wel dat het gebruikte taalgebruik in de teksten heel lastig. waardoor ik mijn woordenboek heel vaak moest gebruiken. Gelukkig ben ik daardoor niet in tijdnood gekomen.

Ik zeg wel dat het goed ging, maar het kan alsnog een drie zijn. Ik heb bij Nederlands namelijk vaak het gevoel dat je heel erg dicht bij het antwoordmodel moet blijven om punten te krijgen, dus een antwoord wat 'wel goed' is, kan makkelijk geen punten opleveren."

"Ik vond het examen echt prima te doen, de vragen waren niet super moeilijk voor mijn gevoel en veel was gewoon goed lezen. Fijn dat er geen argumentatieschema's in voorkwamen en dat er maar één vraag was over drogredenen. Ik vond tekst 2, de Toverberg, lastig omdat er voor mijn gevoel veel met metaforen werd gewerkt en daardoor zag ik door de bomen soms het bos even niet meer."

"Het examen was helemaal anders opgesteld dan de examens van voorgaande jaren. Helaas was de eerste tekst aan de lastigere kant door het moeilijke taalgebruik in de tekst, evenals het examen. De tweede tekst was relatief makkelijk en de testvragenbundel die voorafgaand was gepubliceerd was, sloot goed aan. Over het algemeen dus een lastig examen met soms een gemakkelijke vraag."

"De vragen vielen best mee. Ik had eigenlijk de neiging om bij elke vraag te zetten: 'Sorry, ik weet het antwoord niet, ik ben geen kritische lezer.'"

"Ik vond het best een lang examen, met name doordat er aan het einde nog twee uitgebreide vragen zaten waarvoor je vier bronnen moest vergelijken. Verder was het redelijk te doen. Ik had geen moeite met de nieuwe vraagsoorten, maar ik had dit examen amper voorbereid, dus ik heb ook niet zoveel vergelijkmateriaal met 'normale vraagsoorten'. Oh, en het Scholieren.com-element was natuurlijk leuk, haha."

"Het was een examen met hele verschillende soorten teksten. De eerste tekst ging over ontlezing met vier verschillende reacties daarop. Daarna volgde een beschrijvend, bijna literair verhaal. Op het einde stonden nieuwe examenvragen waarin ook Scholieren.com voorkwam, met twee reacties over het boek De engelenbewaker. Er waren duidelijk meer nieuwe vragen dan van tevoren verwacht. Het examen bevatte veel kleine bronnen en reacties waardoor het een beetje onoverzichtelijk werd en je veel moest terugbladeren. De teksten waren echter goed te lezen en niet te moeilijk. Sommige leerlingen vonden het lang en bleven tot het einde zitten maar ik vond het examen goed te doen. Ik denk dat de N-term lager wordt dan 1, maar dat is altijd lastig te voorspellen."

Hoewel het misschien niet altijd zo voelt, wordt bij het opstellen van de eindexamens over elke vraag lang en zorgvuldig nagedacht. Tijdens de examenperiode publiceert Scholieren.com meerdere keren per week exclusieve verhalen van de examenmakers. In deze artikelen vertellen zij over de totstandkoming van een vraag waar duizenden kandidaten eerder die dag op hebben zitten zweten. Vandaag vertelt Patrick, toetsdeskundige Nederlands van het Cito, over vraag 34.

Vanaf dit examenjaar zijn er een paar inhoudelijke vernieuwingen in het examen. We gaan vaker vragen stellen over het verband tussen twee of meer teksten, over stijl en beeldspraak en over de kwaliteit en bruikbaarheid van teksten. Als 21e-eeuwse lezer heb jij via Google en andere zoekmachines vaker te maken met minder goede teksten, setjes teksten over één onderwerp en teksten die je mening proberen te beïnvloeden. Dat gaan we vaker in het examen meenemen.

Die vernieuwing valt het meest op in het laatste onderdeel van het examen: vier bronnen over de roman De engelenmaker van Stefan Brijs. Vooraf is er een doel gegeven: je onderzoekt voor je mondeling literatuurexamen de waarderingsgeschiedenis van deze roman. Heb je gezien dat vooral bron 3 erg goed bruikbaar is voor het doel? En bron 2 en 4 heel wat minder? Kun je ook duidelijk aangeven waarom dat het geval is? En zie je de overeenkomsten en verschillen in argumenten tussen de bronnen?

Uiteindelijk geldt voor bijna alle vragen in dit examen dat we ze in 2023 ook hadden kunnen stellen. Duidelijk 'nieuwe' vragen zijn vraag 33 en 34. Daarin bepaal je met argumenten de betrouwbaarheid of bruikbaarheid van een bron. Vraag 34 gaat over bron 4: waarom is deze niet bruikbaar voor je onderzoek naar de waarderingsgeschiedenis?

Bron 4 is geschreven voor een bekend dagblad door een kunstredacteur. Je kunt jezelf afvragen of een tekst van een kunstredacteur wel een ideale bron is voor je onderzoek. Maar die terechte opmerking is geen antwoord op de vraag: je moet 'de vindplaats of auteur van bron 4' buiten beschouwing laten en je richten op 'de inhoud van bron 4'.

Als je voor je literatuurmondeling de waardering onderzoekt van een roman, gebruik je idealiter recensies.  Maar is bron 4 wel een recensie? Bron 4 opent met "Stefan Brijs wil maar zeggen" en in het grootste deel van de eerste alinea wordt Brijs geciteerd. Dat zijn sterke inhoudelijke aanwijzingen dat deze bron 4 een interview is met de schrijver van de roman. Dus dit is een eerste reden waarom deze bron niet bruikbaar is.

In de tweede alinea is niet Brijs maar de interviewer duidelijk het woord. Ze geeft een oordeel over de roman ("prachtig, fascinerend verhaal") en geeft informatie over de motieven van de roman. Maar echte argumentatie over haar oordeel ontbreekt, en die heb je voor je onderzoek wel nodig. Dat is een tweede reden.