Werkstraffen en energydrank op het examen maatschappijkunde

"Ik vond het examen best wel te doen, maar ik vond hem echt lang. Sommige mensen hebben niet alle vragen gemaakt vanwege de lengte en ik hoorde dat veel mensen hem ook lang vonden. Een paar vragen vond ik lastig, want ik was vergeten wat je moest doen. De bronnen vond ik niet interessant, maar ook niet saai. Ik vond ze wel overzichtelijk."

"Ik heb het examen als erg makkelijk ervaren. Het waren 41 vragen en ik heb de volle twee uur wel echt nodig gehad! Het was dus wel een lang examen, maar gelukkig met veel multiple choice vragen. Dat scheelde weer qua tijd. Het analyse stuk was dit jaar wel wat moeilijker. Ik vond het zoeken in de tekst best lastig, terwijl ik dit meestal wel als makkelijk ervaar. Vraag 21 over vergelding als doel van straffen vond ik best gek. Ik vond het moeilijk om het antwoord op deze vraag te formuleren. Voor de verdere rest heb ik geen moeite gehad met de vragen!"

"Ik vond het maatschappijkunde examen wel te doen. Er zijn niet echt specifieke vragen die ik lastig vond. Verder denk ik dat examen maatschappijkunde over het algemeen wel aan de lastig kant is. Ik had zelf nog vijf minuten over, niet veel maar toch wat. De opdrachten over energie drankjes vond ik wel geinig. Dat ging over het feit dat mensen zich zorgen maken om de hoeveelheid energiedrank die gedronken wordt. Het is wel belangrijk dat wij als kinderen de gevolgen weten"

"Ik zag veel leerlingen die tevreden en ontspannen het examen uitkwamen. Zelf vond ik het ook een goed examen. Voorgaand jaren was het nog weleens een ongebalanceerd examen; sommige onderwerpen kwamen veel meer aan bod dan andere. Dit jaar kwamen er juist veel onderwerpen uit het curriculum in het examen. De bronnen die gebruikt werden, waren interessant en bijtijds. Dat was leuk om te zien. Er waren veel vragen waarbij er om uitleg gevraagd werd. Ik hoop dat de leerlingen dat goed hebben gelezen en die uitleg hebben gegeven."

"Bij het examen maatschappijkunde vmbo gl/tl zijn er tot nu toe niet heel veel klachten binnen gekomen, zo'n 500 als we het in cijfers zouden uiten. Er sprong bij dit examen niet echt een vraag uit. Waar de klachten vooral over gingen was de moeilijkheid."

Hoewel het misschien niet altijd zo voelt, wordt bij het opstellen van de eindexamens over elke vraag lang en zorgvuldig nagedacht. Tijdens de examenperiode publiceert Scholieren.com meerdere keren per week exclusieve verhalen van de examenmakers. In deze artikelen vertellen zij over de totstandkoming van een vraag waar duizenden kandidaten eerder die dag op hebben zitten zweten. Vandaag vertelt Chiel, toetsdeskundige maatschappijkunde en maatschappijwetenschappen van het Cito, over vraag 41 over energiedrankjes.

Moeten energiedrankjes verboden worden?

Energiedrankjes. Wie drinkt ze niet? Maar, zeggen experts, als je er veel van drinkt kunnen ze schadelijk zijn. Wat moeten we daar als samenleving mee? Verbieden? Of alleen verbieden voor jongeren?

Voor ons als examenmakers van het vmbo examen maatschappijkunde GL/TL is dit onderdeel altijd het leukste en het moeilijkste deel van het examen om te maken: de analyse van een maatschappelijk vraagstuk. We proberen altijd een actueel maatschappelijk vraagstuk te vinden dat het liefst ook aansprekend is voor jongeren: de woningnood, hondenpoep op straat of dus gevaarlijke energiedrankjes. Ook in de analyse van dit jaar, over energiedrankjes, krijg je eerst een paar teksten om te kijken of de consumptie van energiedrankjes wel een maatschappelijk probleem is, welke gevolgen dat heeft, welke oplossingen je zou kunnen invoeren en wie er belang hebben bij de verkoop van (in dit geval) energiedrankjes. Daarna volgen een aantal vragen om het maatschappelijk probleem te ontleden. We proberen daarbij altijd precies genoeg informatie te geven. Genoeg om bijvoorbeeld een beargumenteerde mening te kunnen vormen, maar niet zoveel dat het vooral een leestoets wordt.

En dan maken we een mening-vraag. Dat klinkt makkelijk toch? Bijvoorbeeld: "Vind jij het verbieden van de verkoop van energiedrankjes aan jongeren een goede oplossing?" Maar dat zou een hele slechte vraag zijn! Waarom? Omdat het een examen is, moeten we je mening kunnen beoordelen. Maar ja, bestaat er dan zoiets als een goede en een foute mening? Moet een leerling die vindt dat er een verbod moet komen op de verkoop van energiedrankjes aan jongeren meer punten krijgen dan een leerling die dat onzin vindt? Dat zou natuurlijk niet eerlijk zijn!

Daarom denken we altijd heel hard na wat een goede mening maakt. In dit examen hebben we dat opgelost doordat we vragen om een argument te geven voor of tegen een verbod, en het argument dat je daarvoor geeft te koppelen aan een waarde die jij belangrijk vindt.

Een goede mening is onderbouwd met een argument. Dus we hebben jullie vanuit een waarde laten beargumenteren. Zo zorgen we dat een antwoord als "Ik ben voor een verbod, want ik drink het sowieso niet" geen punten krijgt. Daar zit namelijk en geen waarde in, én het is ook geen argument waarom dan in heel Nederland een verkoopverbod moet komen van energiedrankjes. Maar, zoals we de vraag nu gesteld hebben kun je het zowel eens zijn met een verbod, als oneens, en toch alle punten halen. 

Gelukkig ben ik, en bijna alle mensen die aan dit examen gewerkt hebben ook leraar maatschappijkunde. Zo kunnen we bij het nakijken van het examen zien wat de mening van onze eigen leerlingen! We zijn heel erg benieuwd!