Het aantal bladzijden. Dit boek telt 270 bladzijden

Soort werk. Roman

Literaire stroming van het boek. Dit boek is eigenlijk een kinderboek, maar net zoals Harry Potter is het ook erg leuk voor volwassenen. Bij dit boek gaat het er dan namelijk meer om, om naar de diepere betekenis te kijken van het verhaal.

De schrijver van het boek De schrijver van het verhaal staat volledig buiten het boek. Ik denk wel dat het met dit verhaal over Momo zijn eigen visies uit.

Het verhaal is geschreven in Het verhaal is geschreven in de hij-zij vorm

De tijd verloopt chronologisch. Hoewel de hoofdpersoon naar verschillende tijdzones springt kan toch gesteld worden dat het verhaal chronologisch is met name ook omdat het in een bijna sprookjesachtige vorm verteld wordt.

Hoeveel tijd er verloopt tussen de eerste en de laatste bladzijde. Dit boek gaat juist over het ongrijpbare begrip tijd en met name het verloop ervan. Omdat er in dit verhaal erg met dit begrip gerommeld wordt is behoorlijk onduidelijk hoeveel tijd er verlopen is. Ik houd het maar op ongeveer 2 jaar.

Het verhaal is verdeeld in 3 delen met in totaal 21 hoofdstukken. De titels van de delen zijn: ‘Momo und ihre Freunde’ ‘Die Grauen Herren’ ‘Die Stunden-Blumen’

Waar speelt het verhaal zich af. Het verhaal speelt zich af in een doodgewone, misschien zelfs saaie stad, in Duitsland. Omdat de mensen altijd haast hebben is er ook geen tijd meer om prettig te wonen en de huizenbouw wordt hierop aangepast. In hoofdstuk 17 worden de nieuwbouw huizen door een bouwvakker zo beschreven: ‘Ich geb’s zu. Ich trink jetzt oft zu viel. Anders kann ich’s nicht aushalten, was wir da machen. Das geht einem ehrlichen Maurer gegen das gewissen. Viel zu viel Sand im Mörtel, verstehst du? Das hält alles vier, fünf Jahre, dann fällt es zusammen, wenn einer hustet. Das sind überhaupt keine Häuser, das sind ...Seelensilos sind das! Da dreht sich einem Magen um!’ Momo zelf woont in een oud amfitheater aan de rand van de stad, hier komen iedere dag veel kinderen spelen om te ontsnappen aan de grauwe en eentonige buurten en dus speelt zich hier ook een groot deel van het boek af.

De thematiek van het boek. Het boek heeft in feite een filosofisch thema, tijd. ‘Die Tatsache, das Zeit messbar ist, also unterteilt werden kann in Tage, Stunden, Minuten, beweist eigentlich- mathematisch, dass sie nicht unendlich ist, denn eine halbe Unendlichkeit ist ja selbst wieder unendlich und so jeder ihrer Teile. Wäre Zeit unendlich, so müsste es auch jede Sekunde sein. Ist sie aber entlich, so ist sie im Grunde nur Schein in einer zeitlosen Wirklichkeit.’ Ook is het boek een aanklacht tegen de moderne maatschappij, tegen haast en de eenzaamheid die iedereen hierdoor voelt. ‘Es waren nur einige Monate, die so vergingen- und doch war es die langste Zeit, die Momo je durchlebte. Denn die wirkliche Zeit ist eben nicht nach der Uhr und dem Kalender zu messen. Uber eine solche Art von Einsamkeit kann man in wahrheit auch nichts erzahlen.’ De vraag die gesteld wordt is wat ‘tijd’ met mensen doet. Ze worden bang, bang dat het te snel opraakt en dat de dood te snel komt. ‘Sie vergeuden Ihr Leben mit Scherengeklapper, Geswätz und Seifenschaum. Wenn Sie einmal tot sind, wird es sein, als hätte es Sie nie gegeben. Wenn sie Zeit hätten, das rechtige Lebe ze fuhren, wie Sie das wünschen, dann wären Sie ein ganz anderer Mensch. Alles, was Sie also benötigen, ist Zeit. Habe ich Recht?’ Natuurlijk wordt ook nog onderzocht wat tijd nou eigenlijk precies is. Dat wordt niet alleen gedaan doormiddel van het goochelen met tijdseenheden, Momo springt tussen verschillende tijdsnelheden, er is een schilpad die 30 minuten in de toekomst kan kijken, en als men dichtbij het ‘Nirgendhaus’ langzaam loopt ga je: ‘Je langsamer, desto schneller’ Maar ook wordt er op deze manier naar tijd gekeken: ‘Es gibt Kalender und Uhren, un sie zu messen, aber das will wenig besagen, denn jeder weiss, das einem einzige Stunde wie eine Ewigkeit vorkommen kann, mitunter kann sie aber auch wie ein Augenblick vergehen- je nachdem, was man is dieser Stunde erlebt. Denn Zeit ist Leben. Und das Leben wohnt im Herzen.’

Motieven. Een motief in dit boek is ook tijd, het komt in elke hoofdstuk wel op een manier terug, in verschillende beschouwingen en gedaanten. Wat ook steeds terug komt is het amfitheater, om deze plek draait het hel boek heen.

Verklaring van de titel. Momo is de naam van de hoofdpersoon van dit boek. Een klein wees meisje met een speciale gave. De ondertitel van dit boek is: Die seltsame Gesichte von den Zeit-Dieben und von dem Kind, das den Menschen die gestohlende Zeit zurückbrachte.

Het motto.

Im Dunkel scheint dein Licht. Woher, ich weiß es nicht. Es scheint so nah und doch so fern. Ich weiß nicht, wie du heißt. Was du auch immer seist: Schimmere, schimmere, kleiner Stern!

Informatie over de auteur. Geboren in: 1929
Gestorven: 1995

Biografische gegevens van de auteur. Ende’s boeken ‘Die unendliche Geschichte’ en ‚Momo’ zijn wereldberoemd geworden. Ende behoort dan ook tot de bekendste Duitse schrijvers. Naast kinderboeken heeft hij ook prentenboeken en boeken voor volwassenen geschreven. Maar ook schreef hij toneelstukken en gedichten. Veel van zijn boeken werden voor de radio of televisie bewerkt. Voor zijn literaire werk ontving Ende talrijke nationale en internationale prijzen. Zijn boeken hebben een gezamenlijk oplagen van meer dan 20 miljoen exemplaren bereikt en zijn in ongeveer 40 talen vertaald.

Samenvatting: In het eerste deel wordt je bekend gemaakt met het wees meisje Momo en haar bijzondere gave. Ook leer je haar twee beste vrienden kennen. In het tweede deel begint het bestaan van de grijze mannen het leven van de mensen in Momo’s stad te bedreigen. Zij laten mensen tijd sparen en halen uit deze gespaarde tijd hun eigen bestaan. Maar dit sparen gaat te ver, de mensen zijn ongelukkig door hun haast. Momo wil de mensen wakker schudden en probeert dit op verschillende manieren. De grijze mannen willen dit natuurlijk voorkomen en gaan bij Momo langs, waarschuwen eerst en bedreigen haar later om haar zo haar mond te laten houden. Momo en haar vrienden komen steeds meer te weten over de praktijken van deze tijdspaarders en het wordt steeds meer duidelijk dat ze tóch gestopt moeten worden. Nu willen de grijze mannen van Momo af, en achtervolging volgt door gehele stad. Maar Momo komt uit op een speciale plaats, het ‘Nirgendhaus’. Hier woont ‘meester Hora’ en hier komt ook de tijd vandaan. Hier ook leert Momo over de schoonheid en herkomst van de tijd. Samen met Hora probeert ze de wereld te redden en de enige manier is om de tijd te stoppen waardoor de grijze mannen opgespaarde tijd tekort zullen komen en uiteindelijk sterven. Het plan lukt, iedereen kan weer van zijn tijd genieten en is gelukkig.

Motivering van mijn keuze voor dit boek. Omdat ik geen idee had wat leuke Duitse boeken zouden zijn om te gaan lezen ben ik even bij meneer Tijhuis langs gegaan voor wat tips. Hij gaf me een lijstje en ik heb als eerste dit boek eruit gekozen.

Wat mijn verwachtingen waren. Mr. Tijhuis zei dat dit een officieel een kinderboek is maar dat het ook erg interessant is voor volwassenen. Ook de titel verade niets. Het enige wat ik van Tijhuis wist was dat het over een filosofisch onderwerp zou gaan. Ik wist dus even niets meer te verwachten en ben maar gewoon gaan lezen.

Welke passages indruk op me hebben gemaakt. De passages waarin Momo eenzaam door de stad zwerft om haar vreinden te zoekn vond ik erg mooi. De Grauen Herren hebben er namelijk voor gezorgd dat al haar vrienden niet meer zijn zoals ze vroeger waren. Ook zij hebben zich over moeten geven aan de macht van de Herren en sparen nu ook tijd en hebben nu dus niet meer zeeën van tijd zoals vroeger. Iedereen is eenzaam en ongelukkig.

Momo wischte sich die Wangen ab, die noch nass von Tränen waren. Wo war sie überhaupt? Sie wollte nicht mehr fliehen. Sie war davongelaufen in der Hoffnung, sich zu retten. Die ganze Zeit hatte sie nur an sich, an ihre eigene Verlassenheit, an ihre Angst gedacht! Und dabei waren es doch in wirklichkeit ihre Freunde, die in Not waren. Wenn es überhaupt noch jemand gab, der ihnen Hilfe bringen konnte,dan war sie es.

Karakterbeschrijving. Het eerste deel van het boek wordt gebruikt om Momo en zijn vrienden uitgebreid voor te stellen. Uit dit deel haal ik dus ook de meeste karakterbeschrijvingen.

Momo
Momo’s äußere erscheinung war in der Tat ein wenig seltsam und konnte auf Menschen, die großen Wert auf Sauberkeit und Ordnung legen, möglicherweise etwas erschreckend wirken. Sie war klein und ziemlich mager, sodass man beim besten Willen nicht erkennen konnte, ob sie erst acht oder schon zwölf Jahre alt war. Sie hatte einen wilden, pechschwarzen Lockenkopf, der so aussah, als ob er noch nie mit einem Kamm oder einer Schere in Berührung gekommen wäre. Sie hatte sehr große, wunderschöne und ebenfalls pechschwarze Augen un Füße von der gleichen Farbe, denn sie lief fast immer barfuß. Momo is dus een niet alledaags meisje. Niemand weet hoe oud ze is, war ze vandaan komt en wie haar ouders zijn. Ze woont alleen in het oude amfitheater en hoeft niet naar school. Ze heeft een bijzondere gave, ze kan heel goed naar mensen luisteren. Als mensen problemen hebben gaan ze naar Momo, die luistert naar beiden kanten van het verhaal en zorgt voor verzoening. Er spelen ook altijd vele kinderen bij Momo, ze heeft een bijzondere uitwerking op mensen. In de stad wordt veel gebruik gemaakt van de uitdrukking: ‘ga toch naar Momo’.

Beppo Straßenkehrer
Manche Leute waren der Ansicht, Beppo Straßenkehrer sei nicht ganz richtig im Kopf. Das kam daher, dass er auf Fragen nur freundlich lächelte und keine Antwort gab. Er dachte nach. Und wenn er eine Antwort nicht nötig fand, schwieg er. Wenn er eine für nötig hielt, dann dachte er über diese Antwort nach. Manchmal dauerte es zwei Stunden, minuter aber auch einen ganzen Tag, bis er etwas erwiderte. Beppo is straatveger, hij heeft wel een echte achternaam maar iedereen noemt hem maar gewoon naar zijn beroep: Straßenkehrer. Deze oude man woont in een eenvoudig hutje dichtbij het amfitheater. Alleen Momo kan zo lang wachten op zijn antwoorden, en alleen zij begrijpt ook wat hij bedoelt.

Gigi Fremdemführer
Gigi is het tegenovergestelde van Beppo. Ten eerste is hij jong maar hij praat juist teveel. Hij verdient zijn geld met het rondleiden van toeristen: Fremdemführer. Maar alles wat hij zegt bedenkt hij ter plekke. Hij heeft een onuitputtelijke fantasie. Ook Gigi wordt voor gek versleten, maar dat maakt Momo niets uit.

die grauen Herren
Deze grijze mannen willen de tijd van mensen stelen. Dit doen ze door de mensen op te fokken en ze krijgen het voor elkaar dat de mensen steeds harder gaan werken en geen plezier meer hebben. De tijd die de mensen dan over zouden houden gaat naar de grijze mannen. Ze zijn grijs omdat ze leven van de dode tijd van de mensen. Ze hebben grijze pakken aan, grijze sigaren, grijze hoeden en grijze auto’s. De tijd bestaat uit bloemen. Deze bloemen vriezen de grijze mannen in zodat ze sterven. Daarna breken ze de bladeren af en roken die op. Als ze niet kunnen roken zullen ze oplossen in het niets aangezien de tijd niet te zien is. Momo probeert deze grijze mannen, met behulp van haar vrienden, te verslaan.

Kassiopeia
Kassiopeia is de schildpad van heer Secundus Minutius Hora. Heer Hora is de bewaker van de tijd. Kassiopeia heeft als eigenschap dat ze exact een half uur in de toekomst kan kijken. Op haar schild kunnen woorden staan, zodat je haar dingen kan vragen en zij kan antwoorden. Ook kan ze natuurlijk uit zichzelf iets laten weten. Zij gaat met Momo mee om te strijden tegen de grijze mannen. Ze is best trouw en slim.

Een vraag die graag zou willen stellen. Ik zou op zich geen vraag aan een van de karakters uit het boek willen vragen. Wel aan de schrijver. Ik zou meer willen weten over zijn ideeën en gedachten zowel over tijd als over andere onderwerpen.

Een alternatieve titel voor dit boek. In het boek wil de schrijver vooral vertellen hoe kostbaar en zeldzaam tijd is. Ik zou dan als alternatieve titel: Die Stunden-Blumen. Dit zijn de bloemen die voor tijd staan, waar de tijd vandaan komt. Momo krijgt deze te zien bij Meister Hora thuis. Deze bloemen staan, met hun bloemkenmerken, voor de kostbaarheid en zeldzaamheid van tijd.

Evaluatie.

Het onderwerp Het onderwerp maakt het boek uitzonderlijk en ook uitzonderlijk goed. Het is een onderwerp dat mij enorm boeit. Wat is tijd? In het boek wordt dit zo bijzonder uitgewerkt, over nagedacht. Overal kom je deze vraag tegen, in élk detail is het aanwezig. De vraag wordt van alle kanten belicht en alle facetten van tijd komen aan bod. Ze is bijvoorbeeld ook duidelijk aanwezig wat de invloed van tijd is op de mens als persoon en onze maatschappij. Echt boeiend. Dan is er natuurlijk ook nog het verhalende onderwerp waar deze filosofische vraagstelling achter schuilt. Grijze mannen die mensen tijd laten sparen. Ongelooflijk origineel. Het onderwerp zit zo gecompliceerd in elkaar dat het moeilijk is om goed uit te leggen. Ende bewijst hiermee een geniaal schrijver te zijn.

De gebeurtenissen Het boek blijft een kinderboek. De gedachten en gevoelens worden natuurlijk wel beschreven maar niet enorm diepgaand ofzo, bij een kinderverhaal gaat het om de gebeurtenissen. En er gebeurde een boel! Als je het op het eerste gezicht zo allemaal leest in een boekverslag lijken het inderdaad kinderachtige gebeurtenissen maar het verhaal zit zo geraffineerd in elkaar dat al deze dingen zo sterk zijn dat ze voor een volwassen lezer helemaal niet storend is. Ook dit verhaal slokte me helemaal op. Wat me wel soms irriteerde was dat de dingen zo langdradig beschreven of uitgelegd werden, op die (zeldzame) momenten sloeg ik gewoon een bladzijde over.

De personen Aan het leren kennen van de personen en dus het beschrijven van de karakters wordt bijna het hele eerste deel besteed. Voor mij iets té uitvoerig, voor kinderen misschien juist niet. Het was dan ook vooral dít deel waarin ik soms bladzijden oversloeg. Toch was het wel erg belangrijk om de karakters zo uitvoerig uit te werken. Want ook achter met name Momo, Beppo en Gigi schuilen weer ideeën of zelfs idealen van de schrijver. Momo’s speciale gave is namelijk dat zij zo goed kan luisteren, niet veel mensen kunnen dat en zeker niet veel mensen doen het omdat iedereen tegenwoordig te gehaast is. Beppo denkt over elk antwoord goed na, ook dát is zeldzaam in onze maatschappij. Iedereen roept maar wat. Gigi heeft een onuitputtelijke fantasie en ook dit is iets dat veel mensen niet meer hebben. Daarnaast zijn de karakters ook zo gevormd dat zij goed contrasteren met de tijd sparende mensen. Momo en haar vrienden hebben alle tijd en zijn niet materialistisch, zo loopt Momo op blote voeten en tweedehands kleren en woont Beppo in een klein hutje. Ook hechten ze niet aan status, geld en daarbij horend hard werken. Gigi leidt mensen rond in de stad, gewoon omdat hij dat leuk vindt, soms krijgt hij een fooi en dat is genoeg voor hem. Erg goed uitgewerkt dus.

De opbouw De opbouw was simpel en helder, ijzer sterk. Drie duidelijke delen voor inleiding middenstuk en slot. En daarbij zoals ik al zei, het verhaal wordt gebracht als een sprookje, heel erg vertellend. Dat soort verhalen hebben ook altijd een duidelijke opbouw. Soms stapt Momo in een ander tijdsruim maar dat wordt zo goed uitgelegd dat het niet voor problemen zorgt.

Het taalgebruik Op dit punt ben ik erg blij dat het boek in de eerste plaats voor kinderen is geschreven, zo is het makkelijker te lezen voor mij. Ik heb namelijk de Duitse versie gelezen. Normaal lees ik heel snel, door in het Duits te lezen ging mij normale tempo flink achteruit maar toch blijf je in het boek omdat het taalgebruik leuk en makkelijk is. Ik snapte ieder woord van voor naar achter. Het verhaal is speels geschreven en enorm beeldend. Er is veel aandacht besteed aan details en het goed overbrengen van de boodschap.