Narziss und Goldmund door Hermann Hesse

Hoofdpersonen *Goldmund is de hoofdpersoon van het verhaal. Hij is een knappe man die weet hoe hij een vrouw aan zijn kant moet krijgen. Door zijn streng gelovige vader is hij religieus ingesteld, maar hij kent ook een grote drang naar vrijheid. Hij is erg gevoelig en houdt van een romantisch ‘zwerversleven’. Hij handelt intuïtief. *Narciß is de beste vriend van Goldmund. Ze zijn elkaars tegenpolen; Narciß is een rationeel denker met een rustig leven, gewijd aan God. Hij blijft altijd op één plek en hij leeft geïsoleerd.

Het verhaal Goldmund groeit alleen op bij zijn rijke en streng gelovige vader. Op een dag brengt deze hem naar het klooster Mariabronn, zodat hij geestelijke kan worden. Goldmund voelt zich al snel thuis in het klooster en hij ontwikkelt een hechte vriendschap met Narciß, één van de beste leerlingen. Narciß zorgt ervoor dat Goldmund geïnteresseerd raakt in natuur, in kunst en vooral in vrijheid. Zijn wil om monnik te worden wordt verdrongen door een grote hang naar vrijheid. Als hij ongeveer een jaar in het klooster leeft, halen een paar vriendinnen Goldmund over om samen met hen stiekem het nabijgelegen dorp te bezoeken. Op zijn geheime tocht zoent hij met één van de meisjes, wat een diepe indruk op hem achterlaat. Nadat hij het verhaal aan Narciß heeft verteld besluit hij het dorp voortaan te mijden. Later, in een bepaald gesprek tussen de vrienden, komt het vergeten beeld van Goldmund’s moeder plotseling weer boven. Hij herinnert zich ineens zijn mooie jeugd weer, hij droomt erover en hij verlangt ernaar terug. Dan ontmoet een heel mooi meisje in een bos waar hij Johanneskruid aan het zoeken is voor het klooster. Zoals Narciß al had verwacht besluit Goldmund het klooster te verlaten. Hij neemt hij afscheid van Narciß om bij het meisje te kunnen zijn. Een poosje heeft hij het heel erg leuk met haar, maar dan ontdekt hij dat ze getrouwd is en laat hij haar in de steek. De goed ogende Goldmund heeft ondertussen wel geleerd hoe hij een vrouw moet verleiden en daar geniet hij met volle teugen van. Goldmund begint een losbandig, vrij leven waarin hij veel vrouwen ontmoet. Steeds denkt hij even dat hij de ware ontmoet heeft, maar de relatie loopt altijd stuk. Bij geen enkele vrouw houdt hij het lang uit. Na twee jaar ontmoet hij een rijke ridder met twee dochters, Julie en Lydia. De ridder laat hem in zijn kasteel wonen en Goldmund begint een geheime relatie met de oudste dochter, Julie. Lydia is nogal jaloers op hun affaire en verraadt hen aan haar vader. Goldmund moet vertrekken uit het kasteel. Opnieuw reist hij doelloos rond en verleidt hij talloze vrouwen. Maar wanneer hij in een kapel een houten Mariabeeld aantreft, wordt hij zich er plotseling bewust van dat hij kunstzinnig begaafd is. Meteen gaat hij op zoek naar de maker van het beeld. Als hij hem gevonden heeft in een bisschopsstad wordt hij door de houtsnijder als leerling opgenomen. Vier jaar lang blijft hij bij hem in de leer, maar als zijn leermeester hem zijn meesterdiploma aanbiedt wil hij dit niet aannemen. Opnieuw wordt hij geroepen door het vrije leven en hij gaat weer op reis. Onderweg wordt Goldmund verliefd op Lene, een arm dienstmeisje. Zij sterft echter al snel aan de heersende Pest. Goldmund besluit terug te gaan naar zijn leermeester. Wonderbaarlijk genoeg overleeft hij zijn reis langs bergen Pestdoden, maar als hij terugkomt in de bisschopsstad blijkt dat zijn leraar ook gestorven is. Goldmund besluit toch te blijven en begint een relatie met de vrouw van de stadhouder. Wanneer hij bij haar in de kledingkast gevonden wordt doet hij alsof hij een inbreker is. Hij wordt veroordeeld tot de doodstraf. De ochtend van zijn veroordeling wordt Goldmund bezocht Narciß, die nu priester is. Narciß weet te regelen dat aan Goldmund gratie verleend wordt. Goldmund gaat met Narciß mee terug naar het klooster, waar hij een houtatelier begint. Hij wijdt zich voortaan aan religieuze versieringen en hij vervaardigt zelfs een Mariabeeld. Na een aantal jaar begint de drang naar vrijheid echter weer aan hem te knagen. Hij verlaat het klooster vol goede moed, maar komt na een paar maanden doodziek terug. Hij is van zijn paard gevallen, en omdat hij inmiddels een oud man is kan zijn lijf het niet aan. Goldmund is verbitterd geraakt, hij kan er niet tegen dat hij niet meer de jonge god van vroeger is. Aan zijn sterfbed praat hij met Narciß over zijn moedersbeeld. Zijn laatste woorden zijn “Zonder moeder kun je niet sterven”. Goldmund sterft in Narcis’ armen.

Opbouw Het boek is opgedeeld in twintig hoofdstukken. Het verhaal wordt op chronologische wijze verteld. Het is onder te verdelen in drie delen: *Goldmund’s periode in het klooster, de afhankelijkheid van Narciß en later juist loskomen van Narciß; *Het vrije leven, het reizen en de vele vrouwen; *De terugkeer naar het klooster, het inzicht in zijn falen om de perfecte vrouw te vinden, de ouderdom en uiteindelijk de dood.

Genre ‘Narciß und Goldmund’ is een ontwikkelingsroman. De hoofdpersoon maakt een ontwikkeling door van volgzame jongen (aan zijn vader en aan het klooster) tot zelfstandige man die zijn eigen, vrije leven leidt. Ook de vriendschap tussen Narciß en Goldmund ontwikkelt zich; hij wordt steeds belangrijker voor Goldmund want Narciß is de enige persoon met wie hij zijn hele leven contact houdt, met vrouwen lukt hem dat niet.

Thema Goldmund is zonder moeder opgegroeid. Zijn moeder was er niet om hem te leren lief te hebben, waardoor hij zijn hele leven faalt in het houden van een vaste relatie. Het thema van het boek is de zoektocht naar een moeder. Goldmund jaagt een droombeeld van haar achterna, of een ideaalbeeld dat onhaalbaar is. Omdat hij nooit (moederlijke) liefde heeft gekend verlangt hij er zó heftig naar dat hij geen genoegen wil nemen met minder dan zijn ideaalbeeld. Maar dit beeld kan nooit werkelijkheid worden, want niemand is perfect. Het droombeeld leeft in Goldmund’s hoofd maar hij kan het zelfs niet vangen in één van zijn beelden. Omdat hij zijn eisen te hoog stelt sterft hij uiteindelijk in de armen van zijn vriend, zonder dat hij zijn droomvrouw gevonden heeft.

Historische achtergrond Hermann Hesse werd in 1877 geboren. In zijn jeugd bracht hij een korte tijd door in Maulbronn, waarnaar het klooster Mariabronn in het boek verwijst. Hesse is altijd een fel tegenstander geweest van oorlog, tijdens de oorlog ging hij dan ook in het neutrale Zwitserland wonen. In 1946 kreeg hij de Nobelprijs voor de literatuur. Hij stierf in 1946 in Italië. Hesse wordt, samen met Thomas Mann en Stefan Zweig, over het algemeen gezien als een op zichzelf staande schrijver in de Duitse literatuur. Zijn boeken zijn heel anders geschreven dan die van zijn tijdgenoten, waardoor ze niet zomaar bij een bepaalde stroming ingedeeld kunnen worden. In de tijd dat ‘Narciß und Goldmund’ gepubliceerd werd (1930), heerste in Duitsland de stroming van de Nieuwe Zakelijkheid. In Hesse’s boeken zijn veel Romantische elementen te vinden. Dit komt duidelijk naar voren in ‘Narciß und Goldmund’; Goldmund probeert te vluchten uit de werkelijkheid, hij leidt een zwerversbestaan. Zijn vrije levensstijl duidt op de stijl van de Romantiek, evenals het feit dat Goldmund een alleenstaand ‘genie’ is (hij kan beeldhouwen). Hesse maakt vaak gebruik van een (romantische) vlucht naar de innerlijke wereld (dit is ook een kenmerk van het expressionisme, dat in zich in Duitsland manifesteerde van 1910 tot 1925). In ‘Narciß und Goldmund’ komt dit sterk naar voren door de droombeelden die Goldmund heeft van zijn jeugd. Hij verlangt naar deze droomwereld, in zeker opzicht probeert hij ook hierin te vluchten. In het boek komen veel monologen voor, waarin Goldmund met zichzelf (of met zijn innerlijk) praat. Het boek is heel gedetailleerd geschreven. Omgeving, personen, dieren, natuur en vooral gedachten en gevoelens worden uitvoerig beschreven. Er zijn ook symbolistische trekken in te vinden, met name in de droombeelden die Goldmund schept.

Mijn mening ‘Narciß und Goldmund’ is mij zeer goed bevallen. Het begin was moeilijk om doorheen te komen, ik moest even wennen aan de uitvoerig beschrijvende stijl van Hesse. Maar het verhaal kreeg mij steeds meer in zijn greep, het thema sprak me erg aan. De boodschap is volgens mij dat je moet genieten van het leven, want als je te perfectionistisch bent eindig je ongelukkig. Verder blijkt uit het boek dat de jeugd en met name de ouders van een kind van grote invloed zijn op de rest van zijn of haar leven.