Hoe leer je eigenlijk voor dat belangrijke proefwerk? Maak je wel eens een samenvatting? Onderstreep je dingen met een gele markeerstift of lees je de tekst nóg een keer door? Als je bij een of meerdere van deze vragen het antwoord 'ja' hebt, is het misschien handig om deze blog te lezen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dit leerstrategieën zijn die juist niet werken.

Leren draait eigenlijk om één ding: jezelf inschatten. Ken ik de stof goed genoeg, of moet ik nog even doorleren? Dat is precies waar het probleem ligt. De mens blijkt namelijk van nature erg slecht te zijn in inschatten. Je kent vast wel filmpjes van wielrenners die, al juichend, toch nog worden ingehaald of vrachtwagens die nét te hoog zijn voor dat viaduct.

Psychologen David Dunning en Justin Kruger bewezen in 1999 dat mensen eigenlijk te weinig zelfkennis hebben om te oordelen over hun eigen kunnen. Dit verschijnsel, dat dus ook optreedt bij het leren van een toets, wordt het dunning-krugereffect genoemd.

Waarom markeren niet helpt

Ik hoor je denken: "Leerstrategieën werken toch voor iedereen anders?" "Nee", zegt dr. Gino Kamp, gespecialiseerd in de psychologie achter leren. "Je kunt wel een voorkeursstrategie hebben, maar dat wil niet zeggen dat die ook goed werkt."

Zo is de effectiviteit van het markeren van stukken tekst tijdens het leren onderzocht. In het onderzoek kreeg een deel van de kandidaten een niet-gemarkeerde tekst, een andere groep kreeg een tekst die al gemarkeerd was en de derde groep mocht zelf markeren. Wat bleek? Het maakte geen verschil: de drie groepen hadden de tekst even goed onthouden.

Samenvatten ligt iets genuanceerder. Er bestaan namelijk heel veel verschillende soorten samenvattingen: goede, slechte, lange, korte. Van nature zijn we niet fantastisch in samenvatten, maar het is een skill die je kunt leren door het vaak te doen.

Wat werkt dan wel?

Er zijn een paar leerstrategieën die wel werken. De pomodorotechniek is bijvoorbeeld heel geschikt voor het leren van woordjes. Bij deze techniek werk je 25 minuten geconcentreerd aan een taak. Daarna neem je even rust. Door deze techniek onthoud je de leerstof beter, omdat je veel herhaalt (je kunt immers geen 300 woordjes in 25 minuten proppen) en regelmatig leert. Het is dan natuurlijk ook de bedoeling dat je alle afleiding weghaalt…

Wat ook goed werkt, is jezelf toetsen. Vraag jezelf eens kritisch wat je écht weet van de stof, zonder in je boek te kijken. Als je iets niet weet, zoek je het op, en toets je jezelf op een later moment nogmaals.

Het is ook heel goed om iets extra's te doen met de leerstof. Als je bijvoorbeeld een diagram maakt, of kernwoorden bedenkt, zijn je hersenen actief bezig met wat je moet leren. Dit werkt veel beter dan naar je boek staren.

Kortom: Er zijn leerstrategieën die wel en niet werken. Probeer als experiment bij je volgende toets eens iets anders. En onthoud: leren kost gewoon moeite, maar je kunt het jezelf wel zo makkelijk mogelijk maken!